Kurşun tetra-etil

Kurşun tetra-etil (Pb(C₂H₅)₄), benzinin oktan sayısını ayarlamak ve benzinli motorların vuruntu yapmasını engellemek için kullanılan bir kimyasal maddedir.

Bir benzinin yanma kalitesi oktan sayısı ölçütü ile belirlenir. Oktan sayısı sınıflandırması, saf izooktanın oktan sayısı 100 olarak kabul edilerek yapılır.

Oktan sayısının belirlenmesi için, benzin örneği özel bir test motorunda farklı sıkıştırma oranlarında kontrollü şartlarda yakılır. Elde edilen sonuçlar aynı motorda kullanılan izooktan ve normal heptan karışımıyla karşılaştırılır. İzooktan vuruntusuna yakın kalitede yanar, normal heptan ise vuruntuya yol açar. Benzin örneği ile aynı sonuçları veren izooktan ve normal heptan karışımındaki izooktanın hacimce yüzdesi oktan sayısı olarak tanımlanır.

Zararları

NFPA 704
2 3 3
Kurşun tetra-etilin NFPA 704 kodu

Türkiye'de ve başka ülkelerde kurşunsuz olarak adlandırılan benzinler de dahil olmak üzere tüm benzinler kurşun bileşikleri içermektedirler. Bu benzinlerin yanması ile bir miktar kurşun atmosfere karışır, bu durum doğa üzerinde olumsuz etkilere yol açar.

Kurşunsuz benzine göre süper benzinde 12 kat daha fazla kurşun bulunmaktadır.

Türkiye genelinde 2003 yılı verilerine göre benzinli araçlardan atmosfere atılan kurşun miktarı yaklaşık olarak 230.000 kg/yıldır. Şehir içi bölgelerde kurşun parçacıklarının ana kaynağı, süper benzin kullanan otomobillerdir.^[1]

Benzin oktan sayısını ayarlamak için kullanılan daha az zehirli katkı maddeleri de mevcuttur.

Kurşunlu benzin yasakları

Zararları anlaşılması üzerine dünyada kurşunlu benzine yasaklar getirilmiştir.

Ülkelerin yasağa geçiş tarihleri aşağıda belirtilmiştir:

Avrupa AB : 1 Ocak 2000 Almanya: 1988 Avusturya: 1989 Polonya: 2005 Portekiz: 1999 Romanya: 2005 [2] Bosna Hersek: 2009 İsveç: 1992 İsviçre: 2000 İzlanda: Macaristan: 1999 Monako: 2000 Norveç: Rusya: 2002 [3] Sırbistan: 2010 Türkiye: 2006 Afrika Kurşunlu benzin 2002 Dünya Zirvesi'nde başlatılan bir yasaktan sonra, tamamen 1 Ocak 2006 tarihinde kıta çapında aşamalı olarak kaldırıldı.[4] Kuzey Amerika Kanada: 1993 ABD: 1 Ocak 1996 Kaliforniya: 1992 Bahamalar: Belize: Bermuda: Dominik Cumhuriyeti: El Salvador: Guatemala: Haiti: Honduras: Kosta Rika: Meksika: 1998 Nikaragua: Porto Riko: Trinidad ve Tobago: 2000

Güney Amerika Arjantin: 1998 Bolivya: Brezilya: 1989 Kolombiya: 1991 [5] Peru: 2004 Şili: 2001 [6] Venezuela: 2005 Asya Bangladeş: Çin: 2000 Hong Kong: 1999 Endonezya: 2006 Filipinler: 2000 Güney Kore: 1993 Hindistan: 2000 Japonya: 1986 Malezya: 2000 Nepal: 2000 Pakistan: 2001 [7] Singapur: 1998 Sri Lanka: 1999 Tayland: 1996 Tayvan: 2000 Okyanusya Avustralya: 2002 [8] Guam: Yeni Zelanda: 1996

Ayrıca bakınız

• Kurşun
• Benzin

Kaynakça

1. Kurşunlu Benzin Tüketimi ve Kurşunun Etkileri
2. "Dispare benzina cu plumb". Evenimentul Zilei. 27 July 2004. http://www.evz.ro/detalii/stiri/dispare-benzina-cu-plumb-657363.html. 
3. "Постановление ГД ФС РФ от 15.11.2002 N 3302-III ГД "О проекте Федерального закона N 209067-3 "Об ограничении оборота этилированного бензина в Российской Федерации"". 5 January 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6DR9WXtsJ. 
4. Geoffrey Lean (1 January 2006). "UN hails green triumph as leaded petrol is banned throughout Africa". The Independent. http://www.independent.co.uk/environment/un-hails-green-triumph-as-leaded-petrol-is-banned-throughout-africa-521255.html. 
5. Gabriel Reyes Aldana (10 July 1997). "La gasolina no tiene plomo". El Tiempo. http://www.eltiempo.com/archivo/documento/MAM-615546. 
6. "ENAP dejará de distribuir gasolina con plomo el sabado". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151208175858/http://www.emol.com/noticias/economia/2001/03/26/50211/enap-dejara-de-distribuir-gasolina-con-plomo-el-sabado.html. Erişim tarihi: 1 August 2014. 
7. Status of children’s blood lead levels in Pakistan: implications for research and policy
8. Australia Cuts Sulfur Content in Transport Fuels