LED lamba

Çeşitli LED aydınlatma lambaları ticari olarak 2010'dan itibaren kullanılıyor. ev ampullerine vidalanarak yerleştirilir. Yayvan abajur (solda), okuma aydınlatması (ortada), ev lambaları (orta sağ ve altta) and düşük güçlü aydınlatma (sağda) kullanımları.

Işık yayan diyot lambası, ışık kaynağı olarak Işık yayan diyotlar (LED'ler) kullanan katı hal lambasıdır. "LED lambası" genellikle Organik ışık yayan diyotlar (OLED) veya polimer ışık yayan diyotlar (PLED) teknolojileri gibi, geleneksel yarı iletken ışık yayan diyotları ifade ederken OLED ve PLED teknolojileri henüz ticari olarak kullanılamaz.

Özel ışık yayan diyotların ışık parlaklığı akkor ve yoğun floresan lambalarla karşılaştırıldığında, çoklu diyotlar daha çok birlikte kullanılır. LED lambalar birbiri ile değiştirilebilir veya diğer türlerle uyarlanabilir. Diyotlar doğru akım (DA) elektrik gücü kullanır. Bu yüzden LED lambalar, standart AA gerilimi elde etmek için iç devrelere de eklenebilirler.

Teknoloji önizlemesi

Asma tavanda LED lambalar

Genel amaçlı aydınlatma beyaz ışık gerektirir. LED'ler, çok güçlü renkli ışık üretirken, çok küçük dalgaboyu genişliğinde ışık yayar. Renk, LED yapmak için yarı iletken maddenin enerjisinin band genişliğinin karakteristiğidir. LED'lerden beyaz ışık elde etmek için, ya kırmızı, yeşil ve mavi LED'ler kullanmalı ya da ışığın birazını diğer renklere dönüştürmek için fosfor kullanılmalıdır.

İlk yöntem (RGB-LED), her biri birbirine oldukça yakın farklı dalgaboyuna sahip, çoklu LED çipleri kullanılarak açık beyaz ışık spektrumları üretilir. Bu yöntemin avantajı, herhangi bir kişinin her bir LED'in şiddetini ayarlayabilmesidir. Büyük dezavantaj ise yüksek üretim maliyetidir. Bundan dolayı ticari başarısı düşüktür.

İkinci yöntem fosfor dönüştüren LED'ler (pcLEDs), fosfor kombinasyonunda, genellikle mavi veya morötesi gibi tekbir kısadalga boylu LED kullanır. Bu, mavi ışığın bir kısmını emer ve beyaza yakın ışık yayar. Mekanizma floresan lambanın beyaz ışık üretimine benzerdir. Büyük avantajı, düşük üretim maliyeti ve yüksek CRI (Renk oluşturma dizini)dir. Dezavantajı ise ışık karakterinin dinamik değişiminin kolay olması ve fosfor dönüşümünde aygıtın etkinliğinin azalmasıdır. Düşük maliyet ve uygun başarımı, bugün genel aydınlatmada genişçe kullanılan teknoloji olmasını sağlıyor.

Kullanımı

LED lambalar, hem genel aydınlatma hem de özel amaçlı aydınlatmalarda kullanılır. Renkli ışık gerektiğinde de, hiçbir süzgeçlemeye gerek kalmadan LED'ler çoklu renk üretebilirler. Bu, ışığın tüm renklerini üreten beyaz ışık kaynağındaki enerji verimliliği arttırır ve bir süzgeç ile görülür enerjinin bir kısmını süzer.

Floresan lamba ile karşılaştırıldığında, LED lambaların daha avantajlı olduğu görülür[1]. Çünkü yoğun floresan lambalar gibi civa içermezler, durağan hale dönebilirler ve açılıp kapanma esnasındaki titreşim etkisi göstermezler.

LED lambalarda kırılacak cam tüp yoktur ve iç parçaları serttir, darbelere ve titreşimlere karşı dayanıklıdır. Uygun elektronik tasarım sürücüsüne sahip LED lamba, büyük ölçüde ayarlanabilir ve herhangi akıma gerek kalmadan işlevini sürdürebilir.

Ev tipi LED lambalar

E27 Edison burgusuna sahip, birbirleriyle değiştirilebilir akkor lambalar

Lamba boyutları ve tabanları

LED lambalar birbirleriyle değiştirilebilecek şekilde akkor olarak ve standa. LED lambalar düşük gerilimde (normal olarak 12 V'luk halojen benzeri) değişik türlerde düzenli AA (örn 120 veya 240 VAC) aydınlatmaya uyacak şekilde yapılır. Bu lambalarda normalde AC gücü doğrultmak ve gerilimi iç LED elemanlarının kullanabileceği seviyeye dönüştürmek için devre bulunur

LED ampulü

2010 itibariyle birçok LED lambalar sıradan evlerde yoğun floresan lambalar yerine kullanılmaya başlandı. Düşük güçteki lambalar 5 ile 40 Watt arasındadır. Örneğin 100 Wattlık bir akkor lambanın verdiği ışığa denk parlaklık 13 Wattlık bir LED lamba verebilir. Standart akkor lambalar yaklaşık 14 lumen/W'lık verimliliğe sahiptir. Avrupa Birliği standartlarına göre, 60W'lık volfram lambanın ışık şiddetinin en az 806 lumen olması isteniyor.[2]

Çoğu LED lambalar ayarlanabilir olarak üretilmiyor. Fakat yine de bazı modeller ayarlanabilir olarak tasarlanıyor ve genellikle doğrudan yanarlar. Lambaların her birinin maliyeti 4$ ile 20$ (2010) arasındadır ve gün geçtikçe maliyetleri azalıyor. Yine de bu lambalar yoğun floresan lambalardan daha verimlidirler[3]. Ayrıca 30 bin saatten fazla ömürleri vardır (bu ömür maruz kaldığı sıcaklığa, bağlıdır ve maruz kaldığı sıcaklık azaltılabilirse, ömürleri önemli derecede arttırılabilir).

Özel kullanımları

Soldaki LED flaş lambası, sağdaki volfram eşdeğeriyle ampulu değiştiriliyor.

Beyaz LED lambaları dükkânlarda kullanıma sunulmuştur. Düşük güçte yüksek verimliliğe sahiptirler. El fenerlerinde, güneş güçlü bahçelerde, yollarda, bisiklet aydınlatmalarda kullanılıyorlar. Renkli LED lambalar trafik lambalarında kullanılıyor.

Son zamanlarda LED lambalar bahçe işlerinde ve çevre düzenlemelerinde yaygın olarak kullanılmaya başlandı. LED lambalardan yayılan ışığın dalga boyu özellikle bitkilerin klorofil emisyonunu tam karşılayacak düzeydedir. Bitkiye ışık verildiğinde bitkide gelişme etkin bir şekilde artıyor. Görünen ışığın Kırmızı ve Mavi dalga boyları fotosentez için kullanılıyor.

Ticari kullanım öncüsü

İlk kurulan LED ofis aydınlatması 2009'da Manapakkam'da, Chennai Hindistan IT şirketi iGate tarafından kuruldu.[4] Kurulum için 3.700.000 Hint Rupisi (80.000 ABD$) harcadılar. Fakat masrafın 5 yıl içinde geri kazanılacağı zannediliyor.

2010'da, Sırbistan, Belgrad'daki Kral Aleksandra Bulvar'ınin yeniden inşasında caddelerde LED aydınlatma kullanıldı.[5]

Diğer aydınlatma teknolojileri ile karşılaştırılması

Elektronik ayarlı floresan tüpler genellikle ortalama 50 ile 67 lumens/W üretir. Çoğu yoğun floresanlar 13 W veya daha büyüktür ve elektronik ayarıyla (ballast) yaklaşık 60 lumens/W'tır.

Araştırma ve geliştirme

ABD Enerji Departmanı

2008'in Mayısında ABD Enerji Departmanı (DOE), Parlak Geleceğin Aydınlık Prizi yarışını başlattı.

Ulusal Standart ve Teknoloji Enstitüsü

Haziran 2008'de Birleşik Devletlerdeki Ulusal Standart ve Teknoloji Enstitüsü (NIST), katı hal aydınlatma ile ilgili ilk iki standartı duyurdu. Bu standartlar LED lambaların renklerinin niteliklerini açıklıyor.

Güney Amerika Aydınlatma Mühendislik Kurmu (IESNA), katı hal aydınlatma ürünleri ve bu ürünlerin ışık akıları, enerji verimliliği (lümen bölü watt) ve renkserlik ile ilgili katı hal aydınlatma denemelerini içeren standard LM-79 adında bir belge yayımladı.

Kalan sorunlar

Beyaz LED üretim işlemi karmaşıktır ve gelişim için sayısız görüş vardır. Birim ürünlerin üretim maliyeti hala geleneksel ışık kaynaklarına göre yüksektir.

En görünür sorun, düşük kaliteli LED'lerin renk oluşturma dizini (CRI)dir. CRI, renkleri oluşturarak ışık kaynağının kalitesini ölçer. 100, en büyük değerdir. LED'lerin CRI'si 75'in altındadır. Bu yüzden iç aydınlatmalarda tavsiye edilmiyorlar.[7] Daha iyi CRI LED'ler daha pahalıdır ve araştırma ve geliştirme için maliyetlerinin düşürülmesi gerekir.

Farklı bakış açılarındaki CCT (renk ilişkisi sıcaklığı: color correlated temperature), beyaz LED'lerin kullanımını engelleyen diğer bir etkendir. CCT değişimlerinin 500 K'ye çıktığını gösterdi. Bu da insanın net olarak hissedebileceği bir değerdir. Normal CCT değerleri 50 ile 100 K arasındadır.

LED'ler ayrıca sınırlı sıcaklık toleransına sahiptirler ve sıcaklığın artmasıyla verimleri düşer.

Katı hal aydınlatma ürünlerinin uzun ömrü, çoğu yaygın akkor lambaların ömrünü 50 kat geçti.

Kullanım Alanları

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ Consumersearch.com, " Light Bulbs: Full Report," LED light bulb, Updated June 2009
  2. ↑ Sarah Lonsdale, "Green property: energy-efficient bulbs," Telegraph, July 7 2010
  3. ↑ Elisabeth Rosenthal and Felicity Barringer, "Green Promise Seen in Switch to LED Lighting," New York Times, May 29, 2009
  4. ↑ Led'ing the way, Nitya Varadarajan, October 5, 2009
  5. ↑ New LED street lights in Belgrade, Beobuild June 16, 2010
  6. ↑ A Short History of Electric Light, The Incandescent Lamp, 1900 to 1920
  7. ↑ ENERGY STAR® Program Requirements for Solid State Lighting Luminaires

Ayrıca okuyunuz

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/22/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.