Mıhitaristler
Mıkhitharistler Mıkhithar Abba'nın kurduğu Katolik Ermeni tarikatı. Eski Ermeni-Hıristiyan yazmalarını yayımlayarak 19. yüzyılda Ermeni dili, edebiyatı ve kültüründe yaşanan canlanmaya önemli katkılarda bulunmuştur.
Tarikat, Aziz Benedictus'un manastır kurallarını (Benedikten Tüzüğü) temel alıyordu. 1703'te İstanbul'dan sürülen Mıkhitharistler, 1715'e değin Peloponnesos'taki (Mora) Modon'da, 1717'den sonra da Venedik Devleti'nin kendilerine bağışladığı San Lazzaro Adasında yaşadılar. Bu cemaat, Ordo Mechitaristarum Venetiarum (Venedikli Mıkhitharistler Tarikatı) adıyla biliniyordu. Başkeşiş İstepan Melkonyan'ın manastır kurallarına getirdiği değişiklikler konusunda başlayan tartışma 1772'de bölünmeyle sonuçlandı. Venedik'ten ayrılarak önce Trieste'ye yerleşen bir grup 1810 dolaylarında Viyana'da Ordo Mechitaristarum Vindobonensis (Viyanalı Mıkhitharistler Tarikatı) adıyla ayrı bir cemaat kurdu.
19. yüzyıl başlarında Venedikli Mıkhitharistlerin Roma'da kurduğu San Lazzaro Ermeni Akademisi, kısa zamanda Ermeni kültürünün önemli merkezlerinden biri durumuna geldi. 1836'da Ermenice bir sözlük hazırlanmasına öncülük eden, 1843'te bilim ve edebiyat dergisi Pazmaveb'i çıkaran akademi, günümüzde de Ermenice klasik yapıtları ve özgün bilimsel çalışmalar yayımlamayı sürdürmektedir. Tarikatın Venedik koluna bağlı dört ibadet evi, ikisi yükseköğrenim veren altı okul ve bir yayınevi vardır.
Viyanalı Mıkhitharistler ise etkin bir misyonerlik çalışması içindedir. Bu kol Avusturya-Macaristan İmparatorluğu sınırları içinde yaşayan Ermeniler arasında çalışmış, Budapeşte'de, ayrıca ABD'nin Cambridge (Massachusetts) ve Los Angeles kentlerinde cemaatler kurmuştur. Viyana'daki merkezde bir ilahiyat yüksekokulu, kütüphane, doğa tarihi müzesi, okul ve bir yayınevi vardır. Ayrıca İstanbul, Kahire ve Beyrut'ta da okulları bulunur.[1]