Makine dili

Makine dili mikroişlemci ya da mikrodenetleyici gibi komut işleme yeteneğine sahip entegrelerin işleyebilecekleri komutlardan ve buna uygun söz diziminden oluşan dile verilen addır. Makine dili, işlemcinin verilen komutlar doğrultusunda çalıştırılmasını sağlayan ve işlemci mimarisine göre değişen en alt seviyedeki programlama dilidir. Bu dil sadece 0 ve 1 binary ikililerinin anlamlı kombinasyonlarından meydana gelmektedir. Bu nedenle, makine dilinin anlaşılması çok güçtür. 0 ve 1 ikilileri işlemcinin instruction seti doğrultusunda işleme (process) uygulanacak operasyon, operasyonun gerçekleştirileceği verinin hafızada bulunduğu adres ve hafızaya ulaşım yolları gibi bilgileri ifade edecek şekilde bir araya gelmekte ve işlemci tarafından decode edilerek gerekli işlemin yerine getirilmesi sağlanmaktadır. Diğer proglamlama dillerin gerektirdiği derleyici ya da yorumlayıcı kullanımını gerektirmediğinden ve donanımı doğrudan kontrol etme gücü olduğundan kullanılır.

Kullanılan işlemcinin komut setinden ibaret olan makina dili komutları donanıma bağımlıdır. Günümüzde kullanılan i386(32bit intel) ve i486 gibi işlemci standartlarının her birine ait birer komut seti bulunmaktadır ve bu komut seti yalnız o mimariye yöneliktir. Bunun temelinde yatan asıl sebep işlemcinin hafıza birimi üzerinden okuduğu bir veri parçasının(bir ya da birkaç bayt) işlemciye bir emir teşkil edicek bir ifade olabilmesi için bu veri parçasının işlemci üzerinde donanımsal olarak bir işleme karşılık gelmesi gerekliliğinden kaynaklanır.

Örneğin: 1 0011 0111 gibi 9 bitlik bir wordu düşünecek olursak burada sol baştaki 1 biti indirect adresleme yapıldığını, bu bitten sonraki 4 bit olan 0011 çarpma işleminin yapılması gerektiğini geriye kalan 4 bit 0111 ise hafızanın 0111 adresine gidilmesi gerektiğini belirtebilmektedir. Bu düzen tabi ki farklı işlemci mimarileri için farklı olacaktır.