Manhattan
Manhattan, New York şehrinin 5 ana bölgesinden biridir. (diğerleri: Brooklyn, Queens, Bronx ve Staten Island)
New York ilçeleri (özet) | ||||
| Jurisdiction | Nüfus | Yüz ölçümü | ||
| Borough (New York ilçesi) | County of | estimate for 1 Temmuz 2009 | (sq mi) square miles | km² |
| Manhattan | New York | 1,629,054 | 23 | 59 |
| the Bronx | Bronx | 1,397,287 | 42 | 109 |
| Brooklyn | Kings | 2,567,098 | 71 | 183 |
| Queens | Queens | 2,306,712 | 109 | 283 |
| Staten Island | Richmond | 491,730 | 58 | 151 |
| 8,391,881 | 303 | 786 | ||
| 19,541,453 | 47,214 | 122,284 | ||
| Source: United States Census Bureau[1][2][3] | ||||
Manhattan, New York'ta ticari, kültürel ve finansal bir merkezdir. Burada pek çok ünlü simge yapılar, müzeler, üniversiteler ve turistik mekanlar bulunmaktadır. Ayrıca burada Birleşmiş Milletler Merkez Binası bulunmaktadır. Manhattan, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en çok iş merkezini barındıran bölgedir. New York Borsası ve NASDAQ burada bulunmaktadır. Ayrıca burası ülkedeki en çok tüzel kuruluş bulunan bölgedir. Manhattan ismi "Man-hata"dan gelir. Bu isme ilk defa Robert Juet'in gezi defterinde rastlanmıştır. 1610'daki bir harita Manahata ismini ikinci kez bu bölge için kullanır. Manhattan Lenape dilinden 'birçok tepeden oluşan ada' olarak çevrilmiştir.
Komşu ilçeler
- Bergen County, New Jersey - Batı/Kuzeybatı
- Hudson County, New Jersey - Batı/Güneybatı
- Bronx County, New York (The Bronx) — Kuzeydoğu
- Queens County, New York (Queens) — Doğu/Güneydoğu
- Kings County, New York (Brooklyn) — Güney/Güneydoğu
- Richmond County, New York (Staten Island) — Güneybatı
Etnik yapı
2000 yılında yapılan bir çalışmaya göre Manhattan'da yaşayanların %56,4'ü beyaz, %27,8'i İspanyol ırkından (İspanyol veya Latin),%17,3 Siyah (afrika kökenli Amerikalılar), %9 Asyalı, %0,5 Amerikan yerlisi (Kızılderili), %4'ü ise iki veya daha fazla ırka mensuptur. Burada yaşayanların %24'ü evlerinde İspanyolca, %4'ü Çince, %2'si ise Fransızca konuşmaktadır. Manhattan'da dini en büyük grubu Katolikler oluşturur. (%36) Ardından Yahudiler %20, Protestanlar %9, Müslümanlar %2,4'lük bir paya sahiptir. Ayrıca bu bölgede 2000 yılından sonra 5 yaşından küçük çocukların sayısı %32 artmıştır. Bu bölgede oturanların %20'si yoksulluk sınırının altında yaşamını sürdürmektedir. 18 yaş altı kişilerin %31'i, 65 yaş üstündeki kişilerin %18,9'u yoksulluk sınırının altındadır..
Ekonomi
Manhattan Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en değerli bölgedir. 2007 Haziranında 450 araba parkı yeri 51 milyon dolara satılmıştır. Manhattan, New York'un ekonomik olarak lokomotifi sayılır. New york şehrindeki işlerin 3te 2si buradadır. Manhattan'ın günlük nüfusu iş ve turizm sebebiyle 1,6 milyondan 2,8 milyona kadar çıkar. Buradaki en önemli sektör finanstır. 2009 istatistiklerine göre Manhattan'da haftalık işçi ücreti saati 8 dolardan 320 dolardır.
Kültür
1912 yılında 5000'i kadın olmak üzere 20000 işçi Washington Meydan Parkına 1911 yılında yangında ölen işçileri anmak amacıyla yürüyüş düzenlemişlerdir. Bu sırada kadınlar özgürlüğün sembolü kıyafetler giyinmiş, işçi hakları hareketini yansıtmışlardır.
Medya
Dört büyük medya devi bu bölgede bulunmaktadır. Bunlar Fox, ABC, NBC, CBS dir. Bu medya kuruluşlarının merkez binaları Manhattan'dadır. Ayrıca FOX news, MTV, Comedy Central gibi kablo tv kanallarının merkezleri de buradadır.
Yerleşim
Manhattan'ın eski günlerinde bu bölge, ahşap yapıları ve su kaynaklarının azlığı nedeniyle yangınlara karşı savunmasız kalmıştır. 1776'da çıkan yangında evlerin 1/3'ü yanmıştır. (yaklaşık 50 ev) Bu yüzyılın bitiminde Amerika'ya yapılan göçlerin artışı ve bu bölgenin Amerika'ya gelenler tarafından bir liman görevi görmesi nedeniyle bölge hijyenik olmayan ve sağlıksız koşullar içindeydi. Burada 5 kat yüksekliğinde yeni gelen göçmenlere kiraya verilmek üzere yapılmış apartmanlar bulunmaktaydı. 1929'da artık asansörün binalarda kullanılabiliyor oluşu ile bina biçimi değişti ve bugün Doğu sahilinde görülen apartmanlar yapılmaya başlandı. 2000 sayımlarına göre Manhattan'da 798.000 ev ve yaşanılabilecek mekanlar bulunmaktadır. Burada yaşayanların sadece %20'si oturdukları evin sahibidir. Bu da ülkedeki Bronx'tan sonra gelen en düşük rakamdır. Yerleşik nüfus 1,620,000 kadardır.
Ulaşım
Manhattan toplu taşımanın yoğun kullanımı ve özel araçların azlığı dikkat çekicidir. Manhattan'da işe giderken toplu taşıma sistemini kullananların oranı %70'i bulmaktadır. Bu oran Amerika genelinde yalnızca %5'dir. Manhattan'da oturanların %75'inin özel araçları bulunmamaktadır. New york şehir metrosu dünyadaki en büyük ikinci metrodur. Otobüse ya da metro bilet ücreti 2 dolardır. Ayrıca 7 günlük ve aylık sınırsız binmek için satın alınabilen metrocard'larda bulunmaktadır.
Bölgeler ve mahalleler
Manhattan adası, aşağı şehir (downtown), ortaşehir (midtown) ve yukarı şehir (uptown) olmak üzere üç ana bölüme ayrılır. Izgara planına sahip olan şehirde sokaklar doğu-batı yönünde giderken caddeler de (avenue) kuzey-güney yönünde giderler. Aşağı şehir, adanın 14. sokağın altında kalan kısmıdır. Orta şehir 14. sokaktan 59. sokağa kadar olan kesimi kapsar. 59. sokağın yukarısı Yukarı şehirdir. Bu üç bölge ayrı ayrı karakterde pek çok mahalleye ayrılır.
Şehir Merkezi (Downtown)
New York'un ilk kurulduğu Manhattan adasının güney ucundan 14.üncü sokaga kadar olan bu bölgede şu mahalleler bulunur. Adanın en güney ucu Finans Merkezi (Financial District) adıyla anılır ve pek çok işyerine evsahipliği yapar. Büyük bankaların ve finans kuruluşlarının yanı sıra çeşitli avukatlık büroları, mimarlık büroları, dükkânlar, oteller ve de New York borsası bu bölgededir. Bu bölgenin batısında Canal caddesine kadar uzanan Tribeca (Canal Caddesinin altındaki üçgen) semti bulunur. Doğuda Financial District’in üzerinde Belediye binası ve mahkemelerin bittiği noktada Çin mahallesi başlar ve şehrin Çin kökenli göçmenlerinin yoğun olarak yerleştiği bir bölgedir. Çin mahallesi ve Tribeca’nın bittiği Canal caddesinin yukarısı batı kısmında SoHo, doğu kısmında ise Little Italy (Küçük Italya) ve Lower East Side (Aşağı Doğu Yakası) mahalleleri bulunur. SoHo (ismini South of Houston – Houston caddesinin güneyinin kısaltılmasından alır), eskiden ağırlıklı olarak atölyelerin ve küçük iş merkezlerinin bulunduğu bir mahalleyken, 1970’ler sonrasında Andy Warhol’un öncülüğünü yaptığı Pop kültür artistlerinin yerleşmesiyle soylulaşmış, bir dönem şehrin en önemli sanat merkezi olmuştur. Little Italy'de eski İtalyan kültürü halen Mulberry caddesi boyunca yayılan İtalyan restoranlarınca ve bu bölgede kutlanan San Gennaro festivali gibi etkinliklerle korunmaktadır. Lower East Side ise 20.yüzyıl boyu, şehre yeni gelen çeşitli göçmen gruplarının; Almanların, yahudilerin, doğu Avrupalıların ilk yerleştikleri yer olmuştur. Göçmen kültürü burayı 20.yüzyıl başında dünyada nüfusun en yoğun olduğu bir yer haline getirmiştir. Houston Caddesinin kuzeyi ile 14. cadde arasında kalan bölüm Village adıyla anılır ve Aşağı şehrin en kuzeyini oluşturur. Village’ın batıda kalan kısmı Greenwich Village, doğu yakasında kalan kısmı ise East Village'dir. Bölgenin ortasında New York Üniveristesi binalarınca çevrilen Washington Meydanı Parkı yer alır. Greenwich Village, 1960 ve 1970'li yıllardan itibaren şehrin bohem yaşantısına kucak açmış bir bölgedir. 1968'de Gay sivil örgütlenmesinin ilk dönüm noktası kabul edilen Stonewall barı isyanı burada olmuştur. Günümüzde brownstone alçak binalarıyla şehrin makbul yerleşim yerlerindendir. East Village, 1980'ler boyunca şehrin alternatif sanat merkezi olmuş, pek çok müzisyen ve sanatçıya ev sahipliği yapmıştır.
Orta şehir (Midtown)
14. sokaktan 23. sokağa kadar olan kesim batı yakasında Chelsea, doğu yakasında Gramercy ve Stuyvesant adıyla anılır. İkisinin ortasında Flatiron bölgesi bulunur (Adını 1910’da yapıldığında dünyanın en yüksek binası olan Flatiron binasından alır). Chelsea günümüzde şehrin gay kültürünün merkezidir, aynı zamanda da bölgenin batısındaki sanat galerileri dolayısıyla da şehrin yeni sanat merkezi haline gelmiştir. Gramercy bölgesi mesken ağırlıklıdır ve Gramercy parkını çevreler. Bu bölgenin doğusu East River’a kadar hastanelerle doludur.
23. sokağın yukarısı 42. sokağa gelene kadar batıda Clinton, doğuda Murray Hill adıyla anılır. Bu bölgelerde meskenden işyerine doğru geçiş başlar. 42. sokak şehrin merkezini temsil eder. Merkez otobüs garı, Times Meydanı, şehir kütüphanesi, Grand Central Terminali ve Birleşmiş Milletler binası 42 cadde boyunca batıdan doğuya doğru uzanırlar. 42. sokakla 59.uncu sokağın arası yoğun ve yüksek yapılaşmaya sahiptir ve önemli iş merkezlerine ev sahipliği yapar. Buradaki Rockefeller Merkezi, Chrysler, Sony, Metlife ve Citibank binaları gibi gökdelenler şehrin tanıdık panoramasını oluşturur.
Şehir Kenarı (Uptown)
59'uncu sokağın yukarısına verilen isimdir. 59'uncu ve 106'ıncı sokakların arasinda yukarı şehrin ortasında Merkez Parkı (Central Park) bulunur. Parkın batı yakası Yukarı Batı Yakası, doğu yakası da Yukarı Doğu Yakası adını alır. Parkın iki yanı boyunca şehrin en gözde meskenleri yükselir. Aynı zamanda şehrin en önemli müzeleri de parka bakan caddeler üzerindedir. Batı yakasında Doğa Tarihi müzesi, doğu yakasında ise Metropolitan, Guggenheim, Yahudi, El Barrio Latin ve Alman-Avusturya sanatı müzeleri bunların en önemlilerindendir. Amerikan sanatı ağırlıklı Whitney müzesi de Yukarı Doğu Yakası’nda bulunur. New York şehir opera, tiyatro ve balesini barındıran Lincoln Center Yukarı Batı Yakası’nda yer alır. Merkez Park’ının bittiği yerde Harlem başlar. Buranın batısı Columbia üniversitesine ev sahipiği yapan Morningside tepesi, doğusu ise Latin kökenli göçmenleriyle ağırlıklı El Barrio ya da İspanyol Harlemi adıyla anılır. Harlem, şehrin zenci kökenlileriyle özdeşleşmiştir. Harlem’in kuzey sınırını belirleyen Harlem nehri boyunca ada daralır. Bu bölgede Dominik Cumhuriyet’inden gelenlerin ağırlıkla bulunduğu Washington Heights ismini alır. Buranın da yukarısında Manhattan adasının en kuzey ucunu oluşturan Inwood semti bulunur. Ada 210.uncu sokakta son bulur.
İklim
Şehrin iklimi aynı enlemde bulunan Avrupa'daki merkezlere (Madrid örnek olarak verilebilir.) göre serindir. Bunun nedeni ise bölgenin okyanus kıyısındaki konumundan kaynaklanır. Ancak şehrin okyanus kıyısında yer alması bölgeyi iç bölgelere nazaran kışların daha ılık geçmesine neden olur.
Suç ve Güvenlik Durumu
19. yüzyılın orta dönemlerinde ülkelerinden ekonomik ve sosyal nedenlerden ötürü kaçan kişilerin bir kısmı bu bölgede hayatlarını kötü koşullarda geçirdiler. O dönemde bölgede kumar oynanan ve girilmesinin hiç de güvenli olmadığı mahalleler bulunmaktaydı. Bölgeye İtalyan göçünün artmasıyla İtalyanlar İrlanda mafyalarına katıldılar. Günümüzde ise polis raporlarına göre 1990'lardan bu yana suç oranlarında önemli düşüşler meydana gelmiştir.
Resim galerisi
Broadway Bulvarı'nda bir sokak kahvesi
Manhattan'ın orta bölümün kuşbakışı görünümü
New York kenti haritasında Manhattan sarı renkle gösterilmiştir
Yeni tamamlanmış Singer Building gökdeleni, 1909
Not
- ↑ U.S. Census Bureau, Population Division, Table 5. Annual Estimates of the Resident Population for Minor Civil Divisions in New York, Listed Alphabetically Within County: April 1, 2000 to July 1, 2009 (SUB-EST2009-05-36) and Table 1. Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places Over 100,000, Ranked by July 1, 2009 Population: April 1, 2000 to July 1, 2009 (SUB-EST2009-01), Release Date: June 2010, retrieved on July 31, 2010
- ↑ County and City Data Book:2007 (U.S. Census Bureau), Table B-1, Area and Population, retrieved on July 12, 2008. New York County (Manhattan) was the nation's densest-populated county, followed by Kings County (Brooklyn), Bronx County, Queens County and San Francisco, California.
- ↑ American Fact Finder (U.S. Census Bureau): New York by County - Table GCT-PH1. Population, Housing Units, Area, and Density: 2000 Data Set: Census 2000 Summary File 1 (SF 1) 100-Percent Data, retrieved on February 6, 2009