Yön

Başlığın diğer anlamları için Yön (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Rüzgar gülü

Coğrafi yönler, dünya üzerindeki yer ve varlıkların konumunu tanımlamakta kullanılan, dünyanın kutupları baz alınarak oluşturulmuş terimlerdir.

Ana yönler

Başlıca dört coğrafi yön vardır: kuzey, güney, doğu ve batı. Bunlara ana yönler denir. Bir kişi yüzünü kuzeye dönerse arkası güney, sağ tarafı doğu ve sol tarafı batıdır.

Ara yönler

Ana yönler arasında kalan yönleri tanımlamak için ara yönler oluşturulmuştur. Bunlar, kuzeydoğu, güneydoğu, kuzeybatı ve güneybatıdır. Daha hassas bir tanım gerektiğinde ara yönlerin ana yönlere yakınlığına bağlı olarak ikincil ara yönler de kullanılabilir. Bunlar kuzeyden başlayarak saat yönünde; kuzey-kuzeydoğu, doğu-kuzeydoğu, doğu-güneydoğu, güney-güneydoğu, güney-güneybatı, batı-güneybatı, batı-kuzeybatı ve kuzey-kuzeybatıdır.

Yön tayini

Pusula ve uydu navigasyonu gibi araçlarla yönler hassas bir şekilde tespit edilebilir. Bunların olmadığı durumlarda yönler şu basit yöntemlerle bulunabilir:

Yön tahmininde kullanılan en basit yöntem güneşin doğuş ve batış istikametleridir. Güneşin doğduğu istikamet doğu, battığı istikamet batıdır. Bu yöntem en hassas sonucu ekinokslarda verir.; zira ekinokslarda güneş ışıklarının ekvatora dik gelir ve aydınlanma çemberi kutuplardan geçer.

Kutup yıldızı kuzeyi gösterir.

Yosunlar, ağırlıklı olarak, ağaç ve taşların kuzeye bakan yüzünde oluşurlar.

Tepe şeklindeki karınca yuvalarının girişi (ağzı) güneye bakar.

İbadethaneler

Dünya üzerinde Mekke'nin konumu.

Çok eski çağlardan beri belirli standartlara uyularak inşa edilen ibadethaneler yön tayininde kullanılagelmişlerdir.

Camilerde mihrap Kıble tarafındadır; yani yüzünü mihraba dönen (örneğin namaz kılan) bir kişinin yüzü Mekke'ye bakar. Bu yöntemle yön tayini içinde bulunulan ülke ve bölgeye göre değişiklik gösterir ve hassas değildir. Örneğin Türkiye'de kıble yaklaşık güneydoğuda iken Avustralya'da kuzeybatıdadır.

Kiliseler genellikle batı-doğu istikametinde uzunlamasına (ekvatora paralel) inşa edilirler. Pek çok kilisede kilise çanı binanın batı ucundadır. Hıristiyan mezarları da batı-doğu istikametine paralel hazırlanırlar.

Sinagoglarda içinde Tevrat tomarlarının bulunduğu bölme veya dolap (Ehal) genellikle Kudüs tarafındadır. Bu yöntemle yön tayini de içinde bulunulan ülke ve bölgeye göre değişiklik gösterir ve hassas değildir. Örneğin Ankara'daki birine göre Kudüs yaklaşık olarak güneyde iken, Kahire'deki birinin doğusundadır.