Midilli (hayvan)
Midilli, belirli yapılara sahip küçük bir at ırkıdır. Midillilerin pek çok farklı türü vardır. Midilliler, atlar ile karşılaştırıldıklarında, genellikle daha kalın yelere, orantılı kısa bacaklara, geniş karınlara, ağır kemiklere, daha kalın boyunlara, daha kısa başlara sahiptir.
Midilliler genellikle zeki ve dostcanlısı ancak inatçı olarak tanımlanırlar. Görünüm farklılıkları, genellikle midillilerin eğitim seviyelerinden kaynaklanır. Eğitimsiz, deneyimsiz kişiler veya yeni başlayanlar tarafından eğitilen midilliler kötü eğitildikleri için istenilen sonucu vermeyebilirler. Çünkü midilli binicileri deneyimsiz ve gerekli özelliklerden yoksun olabilir. Uygun ve gerekli eğitimi almış midilliler, ata binmeyi yeni öğrenen küçük çocuklar için ideal bineklerdir. Büyük midilliler yetişkinler tarafından binilebilirler.
İlk midilliler, farklı habitatlarda yaşayarak zamanla yapıları küçülmüş orijinal vahşi atlardan türemiştir. Bu küçük hayvanlar, çeşitli amaçlarda kullanılmak üzere Kuzey Yarım Küre'de evcilleştirilmiş ve terbiye edilmişlerdir.
Midilliler, tarihte ilk olarak binicilik ve yük taşımacılığı, çocuk biniciliği, eğlence yarışçılığı gibi amaçlar için kullanılmışlardır. Sanayi Devrimi sonrasında, Birleşik Krallık başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesi önemli sayıda Çukur Midillisini (pit midilli) kömür ve birçok önemli madeni taşımak üzere kullandı.
Atlar ve midilliler
Pek çok incelemeye ve karşılaştırmaya göre belirlenen resmi açıklamalara göre, bir midilli, 14.2 el ve 58 inç(158 cm)'ten daha küçük olan at ırkıdır. Atlar, 14.2 el ve daha uzun ölçülere sahiptir. Uluslararası binicilik federasyonu, atların kestirme ölçülerini nallarıyla149 cm, nalsız ise 148 cm olarak tanımlar. Bununla birlikte, midilli terimi ölçülerine ve cinsine rağmen her küçük at için kullanılabilir. Ayrıca, bazı at cinsleri bu öçlülerin altında ölçüde bireylere sahip olabilir ama onlar sadece at olarak tanımlanır ve atlar gibi tanımlanmalarına izin verilir.14 elden 15 ele kadar ölçülen Avustralya atları, galloway ırkı olarak bilinir. Nitekim Avustralya'daki midilliler 14 elin altındadir.[1]
Kullanım
Midilliler, pek çok farklı alanda kulanılırlar. Hackney Midillisi gibi bazı türler öncelikle koşum için kullanılırlar. Connemara Midillisi ve Avustralya Midillisi gibi bazi türler ise öncelikle binicilik için kullanılır. Welsh Midillisi gibi diğer türler ise hem koşum hem de binicilik için kullanılırlar. Midilliler, avcılar tarafından çeşitli etkinlikler için, koşum için, binicilik gösterilerinde batı koşumları için, olimpiyat yarışları ve sıralı koşum gibi diğer amaçlar için de kullanılır.
Gündelik takiplerde iz sürmek için de kullanılabilmektedirler. Midilliler, terbiye edildiklerinde binicilik ve birçok etkinliklerde, uluslararası alanlarda bile rekabet edebilirler. Çoğu katılımcı onları sadece midillilere özgü olan sınıflara koysalar da, midilliler tam ölçülü atlarla bile rekabet halinde olabilmektedirler. Örneğin; 14.1 el boyunda olan Straller adlı midilli, Brt,tanya Binicilik Kulüpü engelli koşu takımı üyesiydi ve 1968 Yaz Olimpiyatında bir gümüş madalya kazandı. Bir diğer midilli, 14.1 el boyunda Thedore O'Conner adlı midilli ise 2007 Pan Amerikan Oyunları'nda bir altın madalya kazandı. Bir atın ölçüsü ile onun doğal atletik yetenekleri arasında doğrudan bir ilişki yoktur.[2]
Kendi midillilerini veya atlarını eğitmek isteyenler için Midilli kulüpleri, dünya çepındaki gençleri atlar hakkında eğitmek için çalışmalar yürütmektedirler. Dünya'nın birçok bölgesinde, midilliler hala diğer birçok hayvan gibi çalıştırılmaktadırlar. Midilliler bazen bir seyehat karnavalında, bazen çocukların özel partilerinde çocuklar tarafından binilirlerken görülürler. Kimi zaman midilli arabasında koşuma çekilirler. Midilli arabaları, motorsuz olan ve 6-8 midilliye koşulabilen tekerlekli araçlardır.
Midilliler bazen çocukların yaz kamplarında, bazı yerlerde, Birleşik Krallık'ın çeşitli kesimlerinde, daha büyük midilliler binicilik kamplarında yetişkinlerce kullanılırken görülebilmektedirler.
Cinsler ve türler
Midilli cinsleri, dünya üzerinde mevcut özellikle soğuk ve sert iklimlerde çalıştırılmak istenen sağlam ve çalışkan hayvanlara duyulan ihtiyaç sonucu geliştirilmişlerdir. 4 Vakıf Teorisi, midillilerin özellikle Avrupa'da alt cins taslaklarının melezlenmesiyle geliştirildiğini önerir.[3] Yaklaşık tüm midilli cinsleri birçok belirli diyetle bir atın yaklaşık ölçülerine ulaşabilmektedirler. Shetland midillisi gibi bazı cinsler, atlar kadar iyi iş yapabilmektedirler. Connemara midillisi gibi cinsler ise,bir yetişkine binitlik yapabilmeleri ile tanınırlar. Connemara midillisi, bazen 14.2 el yükseklikte olabilen büyük bir midilli cinsidir.
Midilliler genellikle, büyük, küçük ve orta ölçülüler olmak üzere gruplandırılırlar.
- Küçük midilliler: 130 cm ve altı
- Orta Boylu Midilliler:130–140 cm
- Büyük Midilliler: 140–147 cm
En küçük atlar, cins kuruluşları tarafından midilli yerine minyatür atlar diye isimlendirilirler. Ama onlar küçük midillilerden de küçüklerdi. Genellikle boyun yükseklikleri 97 cm'den uzun değildi. Bununla birlikte ayrıca, minyatür midilli cinsleri bulunmaktadır.