Monomani
Monomani, hastalarda sadace tek bir düşünce veya düşünce tipinin baskın olduğu, hastaların onu aşırı düşündüğü, belli bir sanrının olduğu zihinsel hastalık. Monomani kelimesi, Yunanca tek anlamına gelen "monos" ve mani anlamına gelen "mania" sözcüklerinin birleşiminden gelir.
Tipleri
Tek bir düşünce veya düşünce tipine sahip sanrısı (delüzyonu) olan monomanik kişilerin, sanrıları çeşitli tiplerde olabilir:
- Capgras sendromu: Capgras tarafından tanımlanmıştır. Hastanın çevresindeki kişilerin gerçek olmadığına, başkalarının onların yerine geçtiğine inanır.[1][2]
- De Clérambault sendromu (erotomanik sanrı): de Clerambault tarafından tanımlanmış saf erotomani tablosu.[3] Hastada, bir kadın veya erkeğin kendisine aşık olduğu sanrısı vardır. Bunu destekleyen hiçbir davranış olmayabilir, hatta kişiler tanışmıyor dahi olabilir.[1][2]
- Fregoli sendromu (binbir surat sendromu): Courbon ve Fail tarafından aktör Fregoli'den esinlenerek tanımlanmıştır.[1] Hastanın çevresindeki kişilerin görünüşlerini değiştirdiğine, farklı kişilerin görünümünü aldığına dair sanrıları olduğu bir sendromdur.[1][2] Mesela Fregoli sendromunun bir alttürü olan likantropide, hasta kendisinin veya başkalarının kurt adam olduğuna inanır.[1]
- Genital retraksiyon sendromu: Kişinin, penisinin vücudunun içine çekildiğine dair sanrıları vardır.[2]
- Wendigo (Wihtigo): Hastanın, insan etine aşırı istek duymasına neden olan bir hastalıktır tedavisi vardır..[2]
- Demonomani Birinin cinler, iblisler tarafından takip edildiğine dair hastanın sanrıları olması.[2]
- Querulant sendromu (reformist sanrılar): Krafft-Ebing tarafından tanımlanmıştır. Hastanın sanrısının temelinde, dini, felsefi, politik konular vardır.[1]
- Othello sendromu (patolojik kıskançlık): Hasta gerçek olmadığı halde eşinin sadakatsiz olduğuna inanır ve bunun için sürekli kanıt arar. Gerçekte olmayan bu hayali aldatılmayı önlemek için eşinin yaşamını kısıtlar.[1][4]
Edebiyatta monomani
19. yüzyıl yazarlarından Edgar Allan Poe öykülerinde sıklıkla, monomanik kişileri ele almıştır. Öykülerinde anlatıcı veya kahraman, bir fikir, bir arzu, bir cisim veya bir kişiye karşı aşırı tutkun, onu aşırı düşünen kişilerdir. Kara Kedi, Berenice, Kızıl Ölümün Maskesi, Gammaz Yürek, The Oval Portrait, The Tell-Tale Heart, Fyodor Dostoyevski'nin Suç ve Ceza eserlerinde çeşitli monomani tipleri görülmektedir.
Kaynaklar
- 1 2 3 4 5 6 7 Hocaoğlu Ç. Paranoid Semptomlar ve Sendromlar. Psikiyatri Dünyası 2001;5:97-104. Tam metin
- 1 2 3 4 5 6 Giannini AJ, Black HR, Goettsche RL. (1978). The Psychiatric, Psychogenic and Somatopsychic Disorders Handbook. New Hyde Park, NY: Medical Examination Publishing Co.
- ↑ Sabuncuoğlu O, Yazgan Y, Berkem M. Obsesif-Kompulsif Bozukluğun Tedavi Sürecinde Gelişen Erotomani: Bir Olgu Sunumu. Klinik Psikofarmokoloji Bülteni 2000; 10: 47-50. Tam metin
- ↑ Uğuz Ş, Aydın H, Yerlikaya E. Eşinin uterus ve overlerini ameliyatla aldıran sanrısal bozukluk tanılı bir olgu. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi 2004;12(3):225-228. Abstract