Mukâtil bin Süleyman
Mukatil bin Süleyman (d. 702, Belh - ö. 767, Basra), Tabiin dönemi hadis alimi ve müfessir.
Tam ismi Ebu’l-Hasan Mukâtil b. Süleyman el-Ezdi el-Horasani el Belhi'dir ki 702 yılında Belh şehrinde doğmuştur. Eğitimini Merv'de tamamladıktan sonra Irak'a geçmiş, Basra'ya yerleşmiştir. Daha sonra Bağdat'a giderek orada hadis üzerine çalışmış ve hadis rivayet etmiş, sonra Basra’ya tekrar geri dönerek ömrünün sonuna kadar bu şehirde kalmıştır.
Eleştiriler
Mukâtil bin Süleyman, din bilimlerinin hadis ve tefsir alanlarında çalışmalar yapmış bir bilgindir. Tefsir alanında olmasa da hadis alanında çok ciddi eleştiriler almıştır.[1]
Hadis biliminde otorite olan iki alim Buhari ve Nesâî onun hadis haberlerini kabul etmemiş, Nesai 'Hadis uydurdukları bilinen yalancılar Medine'de İbn-i Ebi Yahya, Bağdat'ta el Vakıdi, Horasan'da Mukatil bin Süleyman ve Şam'da Muhammed ibni Said'tir.' diye yazmıştır.[2]Yine pek çok alim de onu hadis konusunda 'güvenilir' olmadığından dolayı eleştirmiştir.
Tefsir alanında ise tüm biyografi yazarları onun otorite olduğu konusunda hemfikirdir.[3] Yazmış olduğu Tefsir-i Kebir isimli kitabı İslam dünyasında yazılmış ilk tam tefsir kitabı özelliği taşımaktadır. Bu kitap üzerine Şafii 'İnsanlar tefsirde Mukâtil'e muhtaçtırlar' demiştir. Fakat bu tefsir kitabında yer alan hadislerin kaynaksız olmasından hatta yazarının hadis uydurma alışkanlığı bulunduğundan dolayı bazı alimler tarafından şiddetli eleştiri almıştır.
Eserleri
- Tefsir-i Kebir
- el Eşbah ve’n Nezair fi’l Kur’ani’l Kerim, Kur'an terimleri sözlüğüdür.
- Tefsir-u Hamsi Miet-i Ayetin mine'l Kur’ani ve biha Ahkam'un Fıkhıyye, Ahkam ayetlerin tefsiri üzerine yazılmıştır.