Muta nikâhı

Müt'a veya Muta nikâhı (Arapça: زواج المتعة Zawāj al-Mut'ah veya نكاح المتعة Nikāh al-Mut'ah), ilk Müslüman toplumunda ve günümüzde bazı Şii mezheplerinde uygulanan kadın ve erkeğin belirli bir süre ve ücret karşılığında anlaşarak başlattıkları bir evlilik çeşididir.[1][2][3][4] Bazı kaynaklarda Acem - Fars nikâhı, geçici nikâh ya da anlaşma nikâhı da denir. Muta evliliğinde belirli bir asgari ya da azami süre yoktur.[5][6][7]

Etimoloji

Sözlükte "kendisinden faydalanılan şey" anlamına gelen müt'a, bir fıkıh terimi olarak, boşanma veya evliliğin feshinden sonra kocanın, kadına verdiği elbise ve benzeri hediyeye denir.[8]

Tarihçe

Bazı Şii kaynaklı hadislerde İslam'ın ilk dönemlerinde Mut'aya Müslüman askerlerin ve Muhammed'in de başvurduğu kaydedilmektedir. Ancak Mut'a nikahına Muhammed'in de başvurduğu konusunda şii ve sünnilerin zıt görüşleri vardır:

Caeteni, Taberi ve İbn Kesir’i kaynak göstermek suretiyle Muhammed’in Esma bt. Numan'la nikahlandıktan sonra müt'a verdiğini kaydeder.[9] Muhammed, Esma bt. Numan ile nikah yaptı, ancak bu kadının vücûdunda beyaz lekeler olduğunu ve bunun kendisinden gizlendiğini gördü, bunun üzerine ona “müt'a” vermek suretiyle onu bıraktı. Taberi bu olayı şu şekilde anlatır: “Rasulullah Esma bt. Numan ile evlendi. Gerdeğe girdiğinde onda beyazlık gördü. Bunun üzerine ona müt'a verdi, giyindirdi ve ailesine geri gönderdi.”[10]

Muhammed’in müt'a verdiği diğer kadın ise Kilab kabilesinden Aliye bt. Zabyan’dır. Taberi’nin ifadesi şöyledir: “Rasulullah, Benu Ebi Bekir İbn Kilab kabilesinden Aliye ile evlendi, sonra ona müt'a verdi ve onu bıraktı.”[11]

İbn Mace'ye göre Muhammed kadınlarla normal nikah yaptı ve onların bazılarında kusur görünce dokunmadan boşadı. Rivayetlerde, mut'a olarak geçen de, boşanma sırasında verdiği hediyedir ve böylece Bakara suresi 236. ayetine uygun hareket etti;"Nikahtan sonra henüz dokunulmadan veya onlar için belli bir mehir tayin etmeden kadınları boşarsanız bunda size günah yoktur. Bu durumda onları faydalandırın."[12] Bu yorum ilgili hadislerde geçen nikahın müt'a ile başladığı ifadelerinin bulunmaması ve nikahın sonlanması sırasında mut'anın verildiği ifadesiyle uyum içindedir.

Mezheplerin bakış açısı

Başlangıçta İslam toplumunda uygulanan bu nikahın daha sonra Şiiler yasaklanmadığı, Sünniler ise yasaklandığı iddiasındadırlar.

Şiilikte

Bazı Şii mezheplerinde Müt'a ile ilgili ayetin neshedilmediği ileri sürülerek [13] şeriata uygun görülür. Rafizilik'te de mut'aya cevaz verilir. Bunun yanında Şia'nın önemli kollarından biri olan Zeydiyye mezhebinde, Nusayrilik'te [14] ve Alevilik'te [15] de batıl kabul edilir ve uygulanmaz.

Şiiler ve Rafiziler müt'a nikahını uygularlar.[16] Anadolu Aleviliğinde ve Şia'nın önemli kollarından biri olan Zeydiyye mezhebinde müt'a nikahının bâtıl olduğuna inanılır.

Şiiler müt'a nikahı konusunda Nisa suresinin 24.ayetini delil olarak sunarlar. Şîa yorumuna göre, Nisâ sûresinin bu âyetde[17] geçen ve Türkçeye "faydalanmak" olarak çevrilmiş استمتعتم kelimesinin kökü متع'den gelmektedir.[18][19][20]

Şiilerin hadis anlayışları de sünnilerden farklıdır ve sünni kaynaklarda kaydedilen hadisler yerine sadece Ehl-i beyt kanalıyla nakledilen hadisleri referans alırlar. Bu hadislerden bir örnek; "Yüce Allah, müt'a ettikten sonra gusül eden bir erkeğin gusül suyunun her damlasından yetmiş melek yaratır ve bu melekler kıyamet gününe kadar ona istiğfâr ederler ve kıyamet gününe kadar müt'ayı inkâr edenlere de lânet ederler."[21]

Uygulama

Müt'a nikahı için erkek ve kadın belirli bir süre ve ücret karşılığında anlaşırlar. Muta evliliğinde belirli bir asgari ya da azami süre yoktur.[6][7]. Erkek, rızası olan kadına, "Beni (...) (aylık) bir zaman için müt'alandır" veya " (...) kadar para karşılığında seninle müt'alandım" der. Müt'a nikahı ile evlenen kadın, nikahın süresi ne kadar olursa olsun mirastan hak iddia edemez.[22]

Muta nikahında şahit aranmaz kişi Allahı şahit göstererek muta yapabilir buna ilaveten mutanın günü dolmadan süresi uzatılamaz ve muta nikahının belirli bir müddeti yoktur her ne kadar İddetin bu nikahta da olduğu söylense de bu nikahı tercih edenler arasında pek riayet edildiği de görülmez.

Müt'a nikahı ile evlenen erkek, sonradan normal nikahın şartlarını yerine getirip bu kadını sürekli eş olarak alabilir.[23]

Sünnilikte

Müt'a nikahı günümüzde bütün Sünni mezheblerinde zina olarak tanımlanır ve haram kabul edilir.[8] Muhammed, İslam'ın ilk dönemlerinde müt'a nikahına izin verdi, daha sonra vahiylere dayandırarak yasakladı: "Ey insanlar, ben müt'a ni­kahı ile kadınlardan faydalanmanız için izin vermiştim. Şüphe yok ki Allah, kıya­mete kadar bunu muhakkak haram kıldı. Kimin yanında bunlardan bir kadın varsa hemen onu serbest bıraksın, onlara verdiği şeylerden hiçbir şeyi geri almasın."[24][25]

Rivayetlere göre Mü'minûn sûresinin 6 ve 7. âyetlerinin nazil olması üzerine, müt'a nikahı kesin olarak haram kılındı.[26]

Ashab'dan, tabiinden ve müçtehitlerden, bu tür nikahı kabul eden kimse yoktur. İbn-i Abbas'dan rivayetle Ali bin Ebu Talib şöyle dedi : "Rasulullah müt'a nikahından ve ehil eşeklerin etlerini yemekten Hayber'in fetih günü bizleri men et­ti."[27][28] Ömer de, hilafeti döneminde müt'a nikahını zina kabul ederek, yasakladı.[8]

Günümüzde durum

İran'da, Muta evliliğinin çok kısa birlikteliklere dahi izin vermesi sonucu, ülkede seks ticaretinin yasal olarak yapıldığı ve İran'ın muta'yı bir espiyonaj aracı olarak kullandığı iddia edilmektedir.[29][30][31][32][33][34][35]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ↑ MUT'A (Geçici Evlilik)
  2. ↑ Berg H. "Method and theory in the study of Islamic origins." Brill 2003 ISBN 9004126023, 9789004126022. Accessed at Google Books 15 March 2014.
  3. ↑ Hughes T. id=O84eYLVHvB0C&pg=PA424&dq=Mutah&hl=en&sa=X&ei=TOtbUaCjLMjOrQeZ6IHwAw&ved=0CFkQ6AEwCQ#v=onepage&q=Mutah&f=false "A Dictionary of Islam." Asian Educational Services 1 December 1995. Accessed 15 April 2014.
  4. ↑ Pohl F. "Muslim world: modern muslim societies." Marshall Cavendish, 2010. ISBN 0761479279, 1780761479277 Accessed at Google Books 15 March 2014.
  5. ↑ "The four pillars of Mut'a: the time period (mudda)." Al-Islam.org website. Accessed 15 March 2014.
  6. 1 2 "Marriage, question 24." Alulbayt Foundation, Rulings of Grand Ayatullah Sistani. Accessed 15 March 2014.
  7. 1 2 Labi N. "Married for a minute." Motherjones.com website, non-profit news organisation, San Francisco. (Foundation for National Progress). March/April 2010. Accessed 15 March 2014.
  8. 1 2 3 Diyanet'in müt'aya bakışı
  9. ↑ Caerani, İslam Tarihi, İst., 1925, VII, 392-393.
  10. ↑ Taberi, Tarihu’I-Ümem ve’l-Muluk, Beyrut, tts., IIlI, 1179.
  11. ↑ Taberi, Tarih, III, 168.
  12. ↑ [İbn Mace, Ta1ak, 11; Nesaı, Talak, 14; İbn Said, Tabakat, VIII, 141, 143; İbn Esir, Üsdii'l-Gabe, VII, 16-1]
  13. ↑ http://www.ehli-beyt.org/ehlibeyt/siaya-yapilan-elestiriler-ve-onlarin-kisaca-cevaplari.html
  14. ↑ Nusayrilikte mut'a var midir
  15. ↑ Alevilikte mut'a var midir
  16. ↑ el-Mebsul:5/152 Fethu'l Kadir:21384 Bidayetü'l Müctehit:2/43
  17. ↑ Nisâ sûresi 24. âyeti (DİB)
  18. ↑ "Müt'a" maddesi, İslâm Ansiklopedisi, Cilt 32, Türkiye Diyanet Vakfı, s. 174.
  19. ↑ Nisa Suresi 24.ayet
  20. ↑ Nisa Suresi 24.ayet
  21. ↑ http://aliyyenveliyullah.com/evlilik.asp
  22. ↑ Fetava-i Kadıhan :1/330 (Hindiyye kenan)
  23. ↑ Fetava-i Hindiyye:I/330
  24. ↑ Müslim:4/131
  25. ↑ el-Hidaye:1/I95
  26. ↑ Tirmizî, Nikâh, 27
  27. ↑ Buhari:6/129 Nesai:2190 Müslim:4/134
  28. ↑ Buhari, Megazi, 38; Müslim, Nikâh 29; Nesai, Nikah, 71
  29. ↑ Pipes D. "Arabian sex tourism." Daniel Pipes website article.
  30. ↑ Fard C. "Unveiled threats." The Village Voice. March/April 2001. Accessed at D. Hughes webpage The University of Rhode Island 15 March 2014.
  31. ↑ Harrison F. "Iran talks up temporary marriages." BBC News, Tehran. 2 June 2007.
  32. ↑ Trejos N."Temporary 'enjoyment marriages' in vogue again with some Iraqis." The Washington Post, 20 January 2007.
  33. ↑ Haeri S. "Law of desire: temporary marriage in Shi'i Iran." Syracuse University Press 1989 p6 ISBN 0815624832, 9780815624837.
  34. ↑ Clark M. "Islam for dummies." John Wiley & Sons 2011 ISBN 1118053966, 9781118053966.
  35. ↑ Ruthven M. "Islam: a very short introduction." Oxford University Press, 1997 ISBN 0191540110, 1780191540110.
This article is issued from Vikipedi - version of the 11/9/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.