Oluz Höyük

Koordinatlar: 40°32′43″K 35°37′44″D / 40.54528°K 35.62889°D / 40.54528; 35.62889

Arkeolojik Höyük
Adı: Oluz Höyük
il: Amasya
İlçe: Merkez
Köy: Toklucak
Türü: Höyük
Tahribat:
Tescil durumu:
Tescil No ve derece:
Tescil tarihi:
Araştırma yöntemi: Kazı

Genel Tanıtım ve Tarihçe

Oluz Höyük Gözlek Köyü'nün 2 km kuzeybatısında, Toklucak (eski Oluz) köyünün ise yaklaşık 5 km doğusunda bulunur ve Amasya-Çorum karayolunun 3 km güneyinde yer almaktadır. Yeşilırmak'ın (Hitit metinlerinde Kummešmaḫa, antik Iris) önemli kollarından Çekerek Irmağı'nın (Hitit metinlerinde Zuliya, antik Skylax) 4 km kuzeyinde ve verimli Geldingen Ovası’nın batı kenarında konumlanmıştır. 280 x 260 m boyutunda, hemen hemen yuvarlak şekilli, ova seviyesinden yaklaşık 15 m yüksekliğindeki Oluz Höyük yaklaşık 45 dönümlük bir alana sahiptir.[1]

Kazılar

Bölgede 1997-99 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Arkeoloji Bölümü'nden Doç. Dr. Şevket Dönmez başkanlığındaki bir ekipçe yürütülen yüzey araştırmaları sırasında keşfedilmiştir. Daha sonra kazı çalışmaları da Ş. Dönmez başkanlığında 2007 yılında başlatılmıştır. Kazılar, tepenin en yüksek bölümünün batı kesiminde A açması ve doğu yamaçta B açması olmak üzere iki açma üzerinden yürütülmüştür. Daha sonra C ve D olarak adlandırılan iki açmada daha çalışılmıştır. 2007 yılındaki İstanbul Üniversitesi adına Doç.Dr. Şevket Dönmez tarafından başlatılan sistematik arkeolojik kazılar sonucunda, ilk belirlemelere göre Oluz Höyük’te 4 ana kültür katı saptanmıştır.[1]

Tabakalanma

Kazıların ikinci yılı olan 2008 yılında tam bir tabakalanma ortaya çıkarılmış ve sonuç itibariyle höyükte yedi mimari tabaka belirlenmiştir. Bu tabakalanma yeniden eskiye doğru,

olarak gösterilmektedir. Bu arada, A açmasının 3. tabakası Frig yerleşmesi olarak değerlendirilmiştir.[1]

Yapı katları olarak verilen bu tabakalanma esasen dört kültür katı çerçevesinde değerlendirilmektedir. Birinci kültür katı, Helenistik Dönem'e ait MÖ 200 – 47 yıllarına tarihlenen tabakadır. Yontulmuş moloz taşlara dayanan güçlü bir mimari geleneğe dayanan bu kültür katı sokak ve caddeler, demir miğfer, kumtaşından ve pişmiş topraktan kandiller, yerel ve ithal çanak çömlekler ile sikkeler gibi buluntularla temsil edilmektedir. İkinci kültür katı olarak tanımlanan 2. – 6. tabakalar, esas itibariyle Demir Çağı'nın Akamenid Dönemi (MÖ 425 – 200) özellikleri vermektedir. Bu kültür katı, anıtsal nitelikte kabul edilen taş döşeli bir yol, bunun kuzeyinde küçük bir saray ya da malikane olduğu düşünülen bir yapı kompleksi ile temsil edilmektedir.[2]

Buluntular

Birinci (I) Kültür Katı (1. Mimari Tabaka) Hellenistik Dönem’e (MÖ 200 - 47) tarihlenmiştir. Kabaca yontulmuş moloz taşlarla inşa edilmiş konut türü yapılarla karakterize olan güçlü bir mimari geleneğin, sokak ve caddeleri ile birlikte ortaya çıkarıldığı bu kültür katı, demir miğfer, kumtaşı ve pişmiş toprak kandiller, yerel-ithal çanak-çömlekler ve sikkelerle dikkati çekmektedir.[2]

İzleyen kültür katı (II) Demir Çağı’na (2, 3, 4, 5 ve 6. mimari tabakalar) aittir. Mimari, çanak-çömlek ve küçük buluntular yönünden Pers kültür karakterini yansıtan 2. Mimari Tabaka (MÖ 425 - 200) A ve B olmak üzere iki ana evreye ayrılmaktadır. Bu tabaka, A Açması’nda güneybatıdan kuzeydoğuya uzanan anıtsal taş döşemeli bir yol, bunun kuzeyinde yer alan ve küçük bir saray ya da malikane olduğu düşünülen kompleks bir yapı kalıntısı ile mimari açıdan karakterize olmaktadır. MÖ 500-425 yılları arasında yaşanmış olduğu anlaşılan 3. Mimari Tabaka’da ise özellikle çanak-çömlekçilik temelinde, boya bezeme geleneğinin sürekliliğinde, bitkisel ve figürlü bezemenin artmaya başlaması çanak-çömlek atölyelerinin Anadolu’nun yeni kültür ögelerinden etkilenmeye başladığını göstermektedir. Oluz Höyük, 4. Mimari Tabaka (MÖ 600-500) dönemini yaşarken Kašku Ülkesi’nde Frig kültürü etkisinde bir Geç Demir Çağı kenti durumunda idi. Geç Frig özelliği gösteren bezemesiz ya da boya bezekli çanak-çömlek, baskı yüzeyinde aslan-ceylan mücadelesi betimlenmiş olan fildişi damga mühür ve taş bir Kubaba heykelciğinin alt kısmının ele geçmiş olması, 4. Mimari Tabaka’nın Frig karakterini tartışmasız bir biçimde ortaya koymaktadır. 5. (MÖ 7. yy) ve 6. mimari tabakalar (MÖ 9 – 8. yy) Klasik ve Erken Frig dönemlerine aittir.[2]

Üçüncü (III) Kültür Katı (7 ve 8. mimari tabakalar) Hitit Dönemi’ne (MÖ 15 – 13. yy) tarihlenmektedir. Bu kültür katında ele geçen taş bir mühür, tunç bir orak, pişmiş toprak tezgâh ağırlığı ile çanak-çömlek parçaları, Oluz Höyük’ün önemli bir Hitit yerleşmesi olduğuna işaret etmektedir.[2]

Dördüncü (IV) Kültür Katı (9. Mimari Tabaka) Erken Tunç Çağı’na (MÖ 4. Binyıl) aittir. Taş bir döküm kalıbı parçası, ağırşaklar ve elde şekillendirilmiş çanak-çömlek parçaları bu kültür katını karakterize etmektedir.[2]

MÖ 4500 yıllarına değin uzanan geçmişi ile Oluz Höyük, Amasya’nın Tarihöncesi, Öntarih ve Tarihi çağlarının kronolojik kurgusunu şekillendirmeye başlayan çok önemli antik bir yerleşmedir. Oluz Höyük yakın gelecekte Amasya iline sunacağı taşınamaz ve taşınabilir kültür varlıkları ile yöre turizmine önemli katkılar yapacaktır.[2]

A açmasında üstteki tabakalar yoğun tahribat nedeniyle net bir mimari plan vermemektedir. Ortaya çıkarılan duvarlar, kısmen düzeltilmiş, çoğunluk olduğu gibi kullanılmış taşlarla basit çamur harç kullanılarak yapılmıştır. Duvarların yanı sıra yassı taşlarla yapılan taban döşemelerine de ulaşılmıştır. Üçüncü tabaka ise kerpiç duvarlarla düzgün bir plan vermiştir. Frig yerleşimi olarak görülen bu tabaka dolgusunda ayrıca İskit tipinde ok uçları ele geçmiştir.[1]

B açmasının 5. tabakasında karışık halde beş yetişkine ait kemikler ilginçtir. Gömülmekten çok bir çukura rastgele atıldıkları anlaşılmaktadır.[1] Söz konusu bireylerin bir cinayet sonucu öldürülmüş oldukları ve bir çukura atıldıkları düşünülmektedir.[3]

Kazı çalışmalarında ulaşılan oldukça ilginç bir buluntu da 2011 yılı kazı sezonu sonunda 99 gömütün ortaya çıkarıldığı bir mezarlık alanıdır. İslami tarzda gömülmüş gömütler üç seviye oluşturmaktadır.[4]

Kaynakça

  1. 1 2 3 4 5 TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları
  2. 1 2 3 4 5 6 Oluz Höyük Web Sitesi
  3. ↑ Arkeoloji Haberleri – 27.07.2011
  4. ↑ Arkeoloji Haberleri – 04.01.2012

Yayınlar

Kitap

Makale

İlk Sonuçlar”, Colloquium Anatolicum VI, İstanbul 2007: 49-74.

İlk Sonuçlar”, Belleten LXXIII/267, Ankara 2009: 395-421.

Değerlendirmeler ve Sonuçlar”, Colloquium Anatolicum VIII, İstanbul 2009: 125-170.

Değerlendirmeler ve Sonuçlar”, Colloquium Anatolicum IX, İstanbul 2010: 275-306.

Yeni Sonuçlar ve Değerlendirmeler”, Höyük 2, Ankara 2010: 1-28.

(Nisan 2011): 11.

Değerlendirmeler ve Sonuçlar”, Colloquium Anatolicum X, İstanbul 2011: 103-128.

140-145.

Bildiri

İlk Sonuçlar”, 30. Kazı Sonuçları Toplantısı-4. Ankara 2009: 87-106.

31. Kazı Sonuçları Toplantısı -3. Ankara 2010: 379-400.

Excavation (2009) in Amasya-Oluz Höyük (Yassı Höyük”), The Symposium on the Application of Geophysics to Environmental and Engineering Problems (SAGEEP), (11-15 April 2010), Keystone, Colorado 2010: 968-970.

32. Kazı Sonuçları Toplantısı -4. Ankara 2011: 92-110.

Haber Yazıları

Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler 25, Ocak 2008, İstanbul: 33-34.

Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler 27, Ocak 2009, İstanbul: 14.

İstanbul: 7.

Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler 30, Mayıs 2010, İstanbul: 23.

Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler 31, Ocak 2011, İstanbul: 28.

Kaynaklar

Doç. Dr. Şevket Dönmez Resmi web sayfası

This article is issued from Vikipedi - version of the 10/1/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.