Omasum konstipasyonu
[1] Omasum konstipasyonu, geviş getiren hayvanlarda ön midelerde omasum'a (kırkbayır) gelen içeriğin, suyunun çekilmesi sonucu omasum lamelleri arasında sıkışıp kalması, sertleşmesi ve normal sindirim kanalı yolunu izleyememesi sonucu gelişen ciddi bir indigesyon'dur. Ölümle dahî sonuçlanabilir.[2]
Etiyoloji
Primer ve sekonder sebeplerden ötürü gelişebilir.
Primer sebepler
- Fermentasyonu zor gıdaların fazla verilmesi (ince kıyılmış saman vs)
- Kolay eriyebilir karbonhidrat bakımından fakir yemleme.
- Meradan ahıra geçiş.
- Mineral madde, iz element eksikliği.
- Gıdaların fazla toz/kum içermesi.
- Hareketsizlik ve kondisyon düşüklüğü (daha çok hazırlayıcı bir sebeptir).
- Düzensiz sulama.
Sekonder sebepler
Bunlar zaten ön midelerde hareketlerin yavaşlamasına, yani hipomotilite'ye hatta atoni'ye neden olan sebeplerdir. Başlıca:
- Tüm ateşli hastalıklar
- Hipokalsemi (Süt humması)
- Ketozis
- Otonom sinir sistemine ilişkin bozukluklar ve depresyon.
Semptomlar-klinik görünüm
Belirgin bir dışkı azalması vardır. İştah kaybolması gibi genel semptomlar görülür.
Rektal muayene yapılacak olursa dışkı miktarının azlığı göza çarpar. İyi bir rektal muayene ile omasum oldukça sert bir şekilde hissedilebilir.
Zira omasum'a punksiyon yapılacak olursa, punksiyon kanülünün hareket etmediği görülür.Çünkü atoni sonucu omasum hareketleri durmuştur.
Hayvanda kalkıp yatma sırasında inleme görülebilir. Sağ costal kemerin gerisinin kuvvetli perküsyonunda hafif ağrı vardır.
Hastalığa özgü spesifik laboratuvar bulguları mevcut değildir.
Teşhis
Teşhis oldukça zordur. Çünkü birçok semptom geneldir. Deneysel punksiyon veya laparotomi ile kesin teşhis konulur.
Prognoz
Hafif olgularda iyi, orta-şiddetli olgularda şüpheliden kötüye varan oranda seyir gösterir.
Tedavi
Ağız yoluyla verilen sürgüt ilaçlardan sonuç almak hemen hemen imkansızdır.
Fermentasyonu desteklemek amacı ile 0,5 kg ekmek veya 200-400 g bira mayası verilebilir.
Omasum'a punksiyon yapılarak yağlı sürgütler verilebilir.
Kas içi yolla Vit-B1 ve kalsiyum uygulanır.
İnatçı olgularda ise son çare olarak laparotomi yapılır.
Ayırıcı tanı
Omasum konstipasyonu birçok önemli sindirim sistemi hastalığı ile karışabilir:
- Ostium reticuloomasi tıkanıklığı:' Bu hastalıkta belirgin bir polidipsi (çok su içme) fakat buna rağmen dehidrasyon görülür.
- Kronik retikuloperitonitis traumatica: Kronik RPT'de sürgüt ilaçlardan belirgin bir yanıt alınır ve nötrofili vardır.
- Vagal indigesyon (Hufflond sendromu): Atropin deneyi yapılarak yalancı bradikardi alınır. Adspeksiyon'da tipik elma-armut görünümü mevcuttur.
- Abomasum deplasmanı Abomasum'un deplase olduğu yerde "pink" sesi alınır.
- Abomasum ülseri: Palpasyon yapıldığında ağrının abomasum bölgesinde olması, dışkıda kan görülmesi vardır.
Prognoz
Konstipasyonun şiddetine ve hastalığın nedenine göre değişebilmektedir. Zira şiddetli olaylarda prognoz kötüdür.