Ortorombik
Ortorombik Kristal Sistemi
Ortorombik kristal sistemi kristal kafes yapılarından birisidir. Bu sistemde a, b ve c eksenleri farklı boylarda, bunlar arasındaki açılar da 90o'e eşittir a≠b≠c ve α=β=γ=90° olmalıdır.
Bravais Motifleri
Ortorombik sisteminin Basit, Taban merkezli, İç merkezli ve Yüzey merkezli olmak üzere 4 adet Bravais motifi vardır.
Basit (P)
Taban merkezli (C)
İç merkezli (I)
Yüzey merkezli (F)
Kristal Sınıfı
Ortorombik Sistemin, 59 adet kristal sınıfı vardır.
| # | Gösterim Biçimleri | Örnek | Cins | Uzay Grupları | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İsim | Schönflies | Intl | Orbifold | Coxeter | ||||
| 16-24 | sfenoidal [1] | D2 | 222 | 222 | [2,2]+ | epsomit | enantiomorphic | P222, P2221, P21212, P212121, C2221, C222, F222, I222, I212121 |
| 25-46 | pyramidal [1] | C2v | mm2 | *22 | [2] | hemimorfit, bertrandit | polar | Pmm2, Pmc21, Pcc2, Pma2, Pca21, Pnc2, Pmn21, Pba2, Pna21, Pnn2, Cmm2, Cmc21, Ccc2, Amm2, Aem2, Ama2,Aea2, Fmm2, Fdd2, Imm2, Iba2, Ima2 |
| 47-74 | bipyramidal [1] | D2h | mmm | *222 | [2,2] | olivin, aragonit, markazit | centrosymmetric | Pmmm, Pnnn, Pccm, Pban, Pmma, Pnna, Pmna, Pcca, Pbam, Pccn, Pbcm, Pnnm, Pmmn, Pbcn, Pbca, Pnma, Cmcm, Cmca, Cmmm, Cccm, Cmme, Ccce, Fmmm, Fddd, Immm, Ibam, Ibca, Imma |
Ortorombik Kristal Yapısına Sahip Bazı Mineraller
Krizoberil
Kimyasal Bileşimi, BeAl2O4
Kristal Sistemi: Ortorombik
Kristal Biçimi: Genellikle levhamsı kristalli
İkizlenme: {130} yüzeyinde yaygın kontakt ve interpenetrasyon ikizleri
Sertlik: 8.5 - 9
Özgül Ağırlık: 3.65 - 3.80
Dilinim: {110} zayıf
Renk ve Şeffaflık: Sarımsı yeşilin değişik tonları, sarı, gri, kahverengi, mavi-yeşil, zümrüt yeşili; şeffaf-yarı şeffaf
Çizgi Rengi: Beyaz Parlaklık: Camsı parlaklıkta
Ayırıcı Özellikleri: Rengi, sertliği ve kristal şekli
Bulunuşu: Granitik kayalarda, pegmatitlerde ve mikaşistlerde oluşur. Ayrıca, dolomitik mermerlerde ve alüvyonlarda da rastlanılabilir.
Aragonit
Kimyasal Bileşimi, CaCO3
Kristal Sistemi: Ortorombik
Kristal Biçimi: İkizlenme göstermeyen türleri nadir, iğnemsi, bazen levha şekillidir. Güçlü ikizlenme gösteren türleri iğnemsi, prizmatik, lifsi, pizolitik, sarkıt ve sütun şekillidir.
İkizlenme: Çok yaygın pseudo-hegzagonal şekilli ikizleri, özellikle {110} yüzeyinde altılı prizmalar halinde gözlenir.
Sertlik: 3.5-4
Özgül Ağırlık: 2.947
Dilinim: {010} belirgin
Renk ve Şeffaflık: Renksiz, beyaz, sarımsı, gri, yeşil, mavimsi yeşil,mavi, kırmızı, kahverengi; şeffaf-yarı şeffaf
Çizgi Rengi: Beyaz
Parlaklık: Camsı, reçine parlaklığı
Ayırıcı Özellikleri: HCl'de çözünebilirlik, CaCO3'ın polimorfu olan kalsitten kristal formu ve özgül ağırlığının fazla olması nedeniyle ayrılabilir.
Bulunuşu: Kalsit kadar yaygın değildir. Yüzeye yakın kesimlerde oluşan düşük sıcaklıklı yataklardan itibaren jips bantları ile birlikte oluşur. Maden yataklarının oksidasyon zonlarında malahit ve smitsonit gibi ikincil minerallerle birlikte; değişik metamorfik ve sedimanter kayalarda oluşabilir.
Markazit
Kimyasal Bileşimi: FeS2
Kristal Sistemi: Ortorombik
Kristal Biçimi: Çoğunlukla levhamsı kristalli, masif, ışınsal lifler şeklinde
İkizlenme: { 101} yüzeyinde olağan
Sertlik: 6 - 6.5
Özgül Ağırlık: 4.87 - 4.92
Dilinim: { 101} yüzeyinde belirsiz
Renk ve Şeffaflık: Soluk bronz sarısı, opak
Çizgi Rengi: Grimsi siyah
Parlaklık: Metalik
Ayırıcı Özellikleri Pirite çok benzer ancak, yoğunluğu daha düşük ve rengi daha soluktur.
Bulunuşu, Markazit: 450 oC'den düşük sıcaklıklarda, çinko-kurşun içeren hidrotermal damarlarda oluşur. Tebeşir ve kireçtaşı gibi sedimanter çökellerde de oluşabilir.
Talk
Kimyasal Bileşimi: Mg3Si4O10(OH)2
Kristal Sistemi: Monoklinik
Kristal Biçimi: Kristalleri çoğunlukla ince levhamsı; masif, ince taneli kompakt
Sertlik: 1
Özgül Ağırlık: 2.58 - 2.83
Dilinim: { 001} mükemmel
Renk ve Şeffaflık: Beyaz, gri, donuk yeşil, gümüş beyazı; Yarı şeffaf
Çizgi Rengi: Beyaz
Parlaklık: İnci pırıltılı
Ayırıcı Özellikleri: Yumuşaklığı, sabunsu olması, rengi
Bulunuşu: Olivin, piroksen ve amfibol gurubu minerallerin alterasyonu ile ikincil olarak meydana gelir. Magnezyumlu kayaların düşük-orta mertebeli metamorfizmasıyla birincil olarak oluşur ve genellikle tremolitle beraber bulunur.
Götit
Kimyasal Bileşimi: HFeO2 - FeO(OH)
Kristal Sistemi: Ortorombik
Kristal Biçimi: Genellikle masif, böbreğimsi, lifsi, ışınsal dokuda ve nadir bulunan bir mineraldir.
Sertlik: 5 - 5.5
Özgül Ağırlık: 3.3 - 4.3
Dilinim: {010} mükemmel
Renk ve Şeffaflık: Kristal olanlar siyahımsı kahverengi, masif olan türleri kırmızımsı-sarımsı kahverengi; opak
Çizgi Rengi: Turuncu-kahverengimsi sarı
Bulunuşu: Yaygın olarak bulunan bir mineraldir. Demir içeren pirit, manyetit, kalkopirit ve sideritin alterasyonu ile oluşur.
Kükürt
Kimyasal Bileşimi: S
Kristal Sistemi: Ortorombik
Kristal Biçimi: Çubuksu veya bipramidal kristalleri nadir, kristal yüzeyleri düzensiz gelitim gösterir
İkizlenme: {011}, {101} ve {110} yüzeylerinde nadir.
Sertlik: 1.5 - 2.5
Özgül Ağırlık: 2.07 - 2.1
Renk ve Şeffaflık: Parlak sarı, sarımsı, kahverengimsi sarımsı gri. Kırmızımsı, yeşilimsi; Şeffaf-yarı şeffaf
Çizgi Rengi: Beyaz
Parlaklık: Reçinemsi
Ayırıcı Özellikleri: Renk, düşük sertlik, düşük erime noktası, suda ve derişik hidroklorik asitte çözünmesi.
Bulunuşu: Volkanik süreçlerde ve hidrotermal yataklarda, jips içeren sedimentar kayaçlarda, tuz domlarında ve cevher yataklarında ikincil olarak bulunur.
Sölestin
Kimyasal Bileşimi: SrSO4
Kristal Sistemi: Ortorombik
Kristal Biçimi: Levhamsı veya prizmatik kristalli, bazen lifsi veya tanesel
Sertlik: 3 - 3.5
Özgül Ağırlık: 3.97
Dilinim: {001} mükemmel
Renk ve Şeffaflık: Renksiz-mavimsi beyaz, beyaz, mavi, bazen kırmızımsı; şeffaf-yarı şeffaf
Çizgi Rengi: Beyaz
Parlaklık: Camsı
Ayırıcı Özellikleri: Yüksek özgül ağırlığı, dilinimi, rengi
Bulunuşu: Yaygın olarak sedimanter kayalarda özellikle dolomitlerde boşlukların çeperlerinde, anhidrit ile birlikte evaporit çökellerde, hidrotermal damarlarda, nadiren bazik magmatik kayalarda olusur. Barit, jips, halit, anhidrit, kalsit, dolomit ve fluorit ile birlikte bulunur.
Kaynakça
- 1 2 3 "The 32 crystal classes". 13 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120413133913/http://www.cartage.org.lb/en/themes/sciences/physics/SolidStatePhysics/AtomicBonding/CrystalStructure/32Crystal/32Crystal.htm. Erişim tarihi: 2009-07-08.
- ↑ "MTA Mineraller". 13 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151113082145/http://www.mta.gov.tr:80/v2.0/madenler/mineraller/index.php?. Erişim tarihi: 25 Aralık 2012.
- ↑ "Orthorhombic crystal system". İngilizce vikipedi. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160603194448/https://en.wikipedia.org/wiki/Orthorhombic_crystal_system. Erişim tarihi: 25 Aralık 2012.
| ||||||
