Osmanlı Ordusu

Osmanlı Silahlı Kuvvetleri Osmanlı İmparatorluğunun Ordusu (Klasik Osmanlı Ordusu, Nizam-ı Cedid Ordusu , Modern Osmanlı Ordusu), Osmanlı Donanması ve Osmanlı Tayyare Bölükleri içermektedir.

Osmanlı Ordusu

Ordu-yi Hümayun (Osmanlıca: اردوي همايون) Osmanlı İmparatorluğu'nun ordusudur. Osmanlı Ordusu'nun tarihi iki ana döneme ayrılabilir. Klasik Dönem, Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluşu olan 1299 yılı ile 19. yüzyılın başlarındaki askeri reformlar arasındaki dönemi kapsamaktadır.

Klasik Osmanlı Ordusu

Klasik Osmanlı Ordusu II. Mehmed'in devlet ve askeri reformları ile başlamıştır. Bu reformlar ile devleti’nin beylik-devlet siyasetinden imparatorluk siyasetine geçişi sırasında merkezi otoriteyi devşirme-kapıkulu-yeniçeri-enderun sistemiyle sağlamlaştırılması amaçlanmıştır. Bu dönemde ocaklardan birisi olan ve devşirmelerden kurulan Yeniçeri ocağının ordu ve siyasette büyük etkisi vardır. Klasik dönem Osmanlı ordusu organizasyonu Kapıkulu askerleri ve Eyalet askerleri olarak yapılanmıştır. Bu ordu 1606 yılına kadar (apex yılları) girdiği savaşlardan başarı ile ile çıkar.

Klasik Osmanlı Ordusu (1451–1606)
Yeniçeri Ağası, Yeniçeri Sipahi Çorbacı Sipahi

Klasik Orduyu Yenileme Çalışmaları (1606–1826)

1606 yılı ile Klasik Ordu savaşlardan yenilgi ile çıkmaya başlamıştır. Bu dönemde Yeniçeriliği faydalanabilecek şekle getirmek amacıyla yapılan çalışmalarla tanımlanır. Fransa'dan yardım istemiş, 1796 yılında konuyla ilgili olarak top, humbara dökümcüsü, top kundağı ve tüfenkçi işçileri gelmişti. Ayrıca, bir süre sonra Fransa'dan General Menand başkanlığında ve amele başı Bamilo ilen gelen heyetle birlikte Prusya'dan da subay ve danışmanlar geldi. Bunlardan Albay Von Goetze, 1798'de III. Selim'in isteği üzerine Osmanlı kara birliklerinde incelemelerde bulundu. Bu dönemin Vaka-i Hayriye ile son ermiştir.

Yeni Ordu Çalışmaları (1826–1858)

Asakir-i Mansure-i Muhammediyye

Yeni Ordu Çalışmaları (1826–1858)
(1854) Nefer (1854) Ağır silah (1854) Paşa ve yaverleri

Modern Osmanlı Ordusu

Modern Osmanlı Ordusu Osmanlı Kara Kuvvetlerinin yeniden teşkilatlanması, Balkan Savaşları yenilgisinin hemen sonrasında başlanarak, I. Dünya Savaşı öncesinde tamamlanmıştır.

Savaşan Birimler
Ağır silah (Howitzer) Atlı birlik Er

Uzman Birimler
Mühendislik birimi (Heliograph) İletişim birimi(Telephone) Tıbbi (Alan hastanesi)

Deniz kuvvetleri

Osmanlı Donanması Osmanlı İmparatorluğu'nun denizcilikle ilgilenmeye başlaması İzmit ve Gemlik taraflarının, daha sonra da Karesi ilinin alınması ile başlamaktadır. Karesi Beyliği gemilerinden faydalanılarak, Rumeli'ye geçen Osmanlı, 1390 yılında Gelibolu'da önemli bir tersane yapmıştır. Saruhanoğulları, Aydınoğulları ve Menteşeoğulları beylikleri gibi denizde kıyısı olan beylikler, Osmanlı İmparatorluğu'nun idaresine girince, onların tersanelerinden de istifade edilmişti.

Osmanlı Donanması
Zonchio 1499. Mahmudiye 1829 1914

Hava gücü

Osmanlı tayyare bölükleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun kara ve deniz kuvvetlerine ait askeri hava bölükleridir. Osmanlı askeri havacılığının tarihi Haziran 1909[1] veya Temmuz 1911'e kadar uzanmaktadır.Türk Hava Kuvvetleri, Yüzbaşı Fesa Bey (Evrensev) ve Mülazım-ı Evvel Yusuf Kenan Bey'in 1911'de uçuş eğitimi için Fransa'ya gönderilmesini askeri havacılığının başlangıcı sayarak, 2011 yılında havacılığın 100. yıldönümünü kutladı.

Osmanlı Tayyare Bölükleri
Yesilkoy 1911 Pilot, 1912 Balkan savaşları

Personel

Eğitim

Osman Gazi ve Orhan Gazi’nin ilk zamanlarında gönüllülerden oluşan ilk Osmanlı ordusu yerine, Bursa’nın fethi sırasında ortaya çıkan eksiklikleri gidermek için maaşlı yaya ve atlı birlikler kurulmuştur. Yeniçerilik kurularak eğitimli bir ordunun temelleri atılır.Klasik dönemde askeri eğitimde öne çıkan iki unsur Acemioğlanlar Ocağı ile Yeniçeri Ocağı'dır. Acemioğlanları Ocağı'nda: Pençik ve Devşirme usulleriyle toplanan çocuklar, yetiştirilmek amacıyla önce bir Türk ailesine verilir ve oradan da Acemioğlanlar Ocağı’na gelirlerdi. Bu çocuklar, burada bir taraftan Sıbyan Mektebi seviyesinde eğitim verilirken diğer taraftan da askeri disiplinle Yeniçeri Ortası’na hazırlanırdı. Daha sonra Acemioğlanlar arasından seçilen kıdemli oğlanlar, Cemaat Ortaları, Sekbanlar ve Ağa Bölükleri’nde eğitime tabi tutulurlardı. 1826'da kaldırılan yeniçerilikten sonra, farklı müesseseler ile ordunun eğitimi devam ettirilmeye çalışılmıştır.

1773 yılında III. Mustafa zamanında yılında Cezayirli Gazi Hasan Paşa tarafından açılan Hendese Odası tersane ve donanmanın geliştirilmesi ve de tersane halkının eğitilmesi amacıyla açılmış teknik okuldur. 1782 yılında I. Abdülhamit döneminde Mühendishane-i Bahr-i Hümâyûn' adını almıştır.

14 Mart 1827’de II. Mahmut'un açtığı Tıphane'ye uzanan Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane, Osmanlının ilk Tıp fakültesidir.

1 Temmuz 1835'te Kara Harp Okulu Maçka'da II. Mahmud da katıldığı bir törenle eğitim ve öğretime başlamıştır. 1905 yılında beş ordu merkezinde açılmış olan Edirne, Manastır, Erzincan, Şam ve Bağdat Harp okulları, kısa bir süre sonra kapatılmışlardır. Bundan sonra sadece İstanbul’daki Harbiye Mektebi, eğitim ve öğretime devam etmiştir.

30 Aralık 1898 tarihinde Gülhane Askerî Tıp Akademisi ilk olarak "Gülhane Seririyat Hastanesi" adı ile törenle açılmış. 1908’de İkinci Meşrutiyet ilan edilmesinden sonra tıp konularında yapılmak istenen reform girişimleri sonucu askeri ve sivil tıp okulları birleştirilmiş ve 1909’da kurulan İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'ne Gülhane öğretim üyelerinin on bir kişilik önemli bir kısmı da transfer olmuştur. Tayyare Mektebi Balkan Savaşlarının ardından 1912 yılının başında Osmanlı'nın askeri havacılığının gelişimi için Yeşilköy'de kurulmuş olan uçuş okuludur.

Osmanlı Ordusu'nda kullanılan silahlar

Osmanlı ordusunda; alemkılıç, ok, sapan, bozdoğan, topuz da denilen gürz, kamçı, döğen, balta, meç, şemşir, gaddara, yatağan, hançer, kama, mızrak, cirit, kantariye, kastaniçe, süngü, zıpkın, tırpan, çatal, halbart, mancınık, müteharrik kule, şayka, zarbazen, miyane zarbazen, şahî zarbazen, şakloz, drankı, bedoluşka, marten, ejderhan, kolonborna, miyane, balyemez adlarındaki toplar şişhaneli karabina, çakmaklı, fitilli çeşitleriyle tüfek, tabanca, zırh, karakal, miğfer, dizçek, kolçak, kalkan da düşman silâhından muhafaza için kullanıldı.

Rütbeler

Osmanlı Kara Kuvvetleri rütbeleri

1909-1920

General rütbeleri						Subay rütbeleri
NATO Code		OF-10	OF-9	OF-8 OF-7	OF-6		OF-5	OF-4	OF-3		OF-2	OF-1
Osmanlı	Padişah	Genelkurmay Başkanı Müşir (Mareşal)^1	Birinci Ferik (Orgeneral)	Ferik (Tümgeneral ile Korgeneral arası)	Mirliva (Tuğgeneral ile Tümgeneral arası)		Miralay (Albay)	Kaymakam (Yarbay)	Binbaşı	Kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) (Yüzbaşı ile binbaşı arası)	Yüzbaşı	Mülâzımıevvel (Üsteğmen)	Mülâzımısâni (Teğmen) (Asteğmen)

• ¹ Şeref/Savaş zamanı rütbesi.

Kaynaklar

• Şimşek, Ali Rıza (2006), Osmanlı Ordusunda 18. ve 19. yüzyıllarda yapılan ıslahat çalışmaları ve bu çalışmalarda yabancı uzmanların rolü, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, http://psi424.cankaya.edu.tr/uploads/files/Simsek,%2018%20ve%2019%20YY'da%20Orduda%20Islahat.PDF, erişim tarihi: 26 Şubat 2013