Osmanlı Ressamlar Cemiyeti
Osmanlı Ressamlar Cemiyeti, dönemin sanat ve sanatçı sorunlarına çözüm bulmak üzere Osmanlı Devleti'nde 1909-1919 yılları arasında faaliyet gösteren bağımsız bir ressam örgütüdür.
Ülkede Sanayi-i Nefise Mektebi'nden sonra kurulmuş olan ikinci sanat kurumudur ve Türk ressamlarının kurduğu ilk örgüttür. “Osmanlı devletinde ressamlığın ilerlemesi ve Osmanlı ressamlarının geleceklerini temin doğrultusunda birleşmeleri”[1] esasına dayanan Cemiyet, geniş halk kitlelerine resim sanatını ve sanatçıyı sevdirme mücadelesi vermiştir.
Varlığı hukuken 1919’da sona eren [1] örgütün faaliyetleri 1921’den itibaren Türk Ressamlar Cemiyeti; 1926’dan itibaren Türk Sanayii Nefise Birliği ve 1929’dan sonra Güzel Sanatlar Birliği adıyla devam etmiş ve böylece 1929 yılında Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birlği’nin kuruluşuna kadar ülkede tek ressam birliği olarak faaliyet göstermiştir.
Tarihçe
İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra dernek kurma özgürlüğünün kabul edilmesi üzerine ressam Ruhi’nin önerisiyle çoğunluğu Sanayi-i Nefise Mektebi mezunu genç ressamlardan oluşan bir grup, dönemin sanat ve sanatçı sorunlarına çözüm bulmak üzere Osmanlı Ressamlar Cemiyeti adı altında örgütlendi. Cemiyetin kuruluşu dönemin Üsküdar mutasarrıfının onayı ile Üsküdar'da gerçekleşti.[2]
İlk üyeleri arasında şu isimler bulunur: Sami, Şevket, Hikmet, İbrahim, Agah Bey, Ruhi, Ahmet Ziya , heykeltıraş Mesrur. Cemiyetin üye sayısı daha sonra Feyhaman, Hüseyin Avni, Murtaza, Mithat Rebii, Tomas Efendi,Müfide Kadri, Rıfat gibi sanatçıların katılımı ile artmıştır.
İlk başkanlığını Sami Bey’in yaptığı Osmanlı Ressamlar Cemiyeti, 1910-1914 yılları arasında ilk sanat dergisi olan "Osmanlı Ressamlar Cemiyeti Mecmuası"nı yayımladı. Cemiyet ve çıkardığı dergi, kendisi de bir ressam olan Şehzade Abdülmecit Efendi tarafından desteklendi.
Cemiyet, 1916'daki Galatasaray Sergisi’ni organize ederek Türk ressamlarının eserlerinin tanıtımında öncülük etti. Galatasaray Lisesi’nde 48 sanatçının katılımıyla gerçekleşen bu büyük sergi, Türk ressamları tarafından açılan ilk toplu sergidir.[3] Sergiye katılan ressamlarla “program” adını verdiği sözleşmeler imzalayarak Türkiye’nin ilk sanat galerisi olma işlevini üstlendi ve galericilik kurallarının ilk örneklerini verdi.[1]
1919'da cemiyetin adı Türk Ressamlar Cemiyeti’ne dönüştü ve işlevi farklılaştı. Türk Ressamlar Cemiyeti’nin kuruluşu ile Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’nin hukuki varlığı sona erdi.
Osmanlı Ressamlar Cemiyeti Mecmuası
Cemiyet, Balkan Savaşı yıllarında üyelerinin düşüncelerini ve sanat anlayışlarını topluma yansıtmak üzere “Osmanlı Ressamlar Cemiyeti Mecmuası” adlı aylık dergiyi çıkardı. İlk sayısı Mart 1910’da çıkan dergi, dört yılda 18 sayı yayımlandı. Osman Hamdi'ye ve Hoca Ali Rıza'ya ayrılmış iki özel sayı çıkarılmıştır. Son sayısı Temmuz 1914 tarihini taşır.
Osman Asaf'ın sorumlu yöneticisi olduğu gazetede yazıları yayımlanan sanatçılar arasında Hoca Ali Rıza, Sami Yetik, Ruhi Arel ve Ahmet Ziya Akbulut vardır. Dergi, Türkiye’de resim kültürünün yaygınlaşmasında rol oynamıştır.