Oyuncak bebek

Oyuncak bebek

Hopilerin kaçina bebekleri, 1894

Bebek, ufak çocuk (bebek) ya da herhangi bir yaştaki insan model alınarak bez, kil, tahta ya da plastikten yapılan çocuk oyuncağı. Vudu gibi kimi inançlarda büyü amaçlı olarak da kullanılır. Örneklerine bütün dünya halklarında rastlanır.

Adlandırma

Orta Türkçe dönemine ait Divânu Lügati't-Türk'te «kudhurçuk» (قُذُرْجُقْ) biçiminde geçer ve "kız çocuklarının insan suretinde yaparak oynadıkları bebek, kukla" olarak tanımlanır^[1]. Bu ad bugün diğer Türk dillerinde kullanılır: Özbekçe koğırçak, korçak; Uygurca korçak, koçak; Tatarca курчак kurçak; Kırgızca куурчак kuurçak^[2]

Etnografya

Etnografik olarak oyuncak bebekler bütün toplumlarda görülür.

İnyupiklerin oyuncak bebekleri (iñuŋŋuaq ya da iñuŋŋuuraq^[3]) daha kaba oyulmuş olup ağızları da küçük ve düzken, Yupiklerin bebeklerinde hilal kaşların aynadaki tersidir.^[4] İnyupik bebekleri gerçek insanlar gibi kürklüdür.^[5]

Ayrıca bakınız

• Matruşka
• Kaçina bebeği
• Alive bebek
• Oyuncak ayı
• Kukla

Resim galerisi

• 
  Kanada İnuit bebeği, Cape Dorset, Nunavut, 1998
• 
  Grönland İnuit bebeği, 19. yy.
• 
  Lakota bebeği, ABD, 1890
• 
  Keçuva bebeği, Bolivya
• 
  Alman bebeği, Schaumburg gelinliği
• 
  Turkana bebeği, Kenya
• 
  Japon bebeği
• 
  Ukrayna bebeği
• 
  Polonya bebeği
• 
  Surinam bebeği

Kaynakça

1. Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi, çeviren Besim Atalay, TDK yayınları:521, Ankara 1941, cilt: 1, sayfa: 501
2. Hüseyin Baydemir (2011), Özbek Koğırçak (kukla) tiyatrosu, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 4 Sayı: 17, Bahar 2011
3. Wolf A. Seiler (2012), Iñupiatun Eskimo Dictionary
4. Molly Lee (2006), Not Just a Pretty Face: Dolls and Human Figurines in Alaska Native Cultures
5. Native American Dolls, Smithsonian in your classroom, Fall 2004