Payutlar
Payutlar, Yuta-Aztek dil ailesinin, eskiden Yayla Şaşon dilleri olarak bilinen Numik grubuna ait bir dili konuşan iki farklı Amerika yerli grubu.
Yuta dilini konuşan Güney Payutlar bir zamanlar Utah'ın güney, Arizona'nın kuzeybatı, Nevada'nın güney ve Kaliforniya'nın güneydoğu kesiminde yaşar, Kaliforniya'dakiler Çemehuevler olarak bilinirdi. 19. yüzyılda ABD yönetiminin topraklarını almasına ve yerleştirme kamplarına gitmeye zorlamasına karşın Güney Payutlar beyazlarla pek sürtüşmediler. Nevada'da Paviotso adıyla anılan Kuzey Payutlar Kaliforniya'daki Monolar ile akrabadır. Aşağılayıcı bir biçimde Diggers (Kazıcılar) olarak anılan bu grup Kaliforniya'nın ortadoğu, Nevada'nın batı ve Oregon'un doğu kesiminde yaşardı. Bu halkın bir kolu olan Banoklar Idaho'nun güney kesiminde Şoşonlarla bir arada yaşar, buffalo avcılığı yapardı. 1840'tan sonra bölgeye akın eden Avrupalı altın arayıcılarının ve çiftçilerin zaten kıt olan bitkisel yiyecek kaynaklarını yağmalaması üzerine, ateşli silah ve at edinerek beyazlarla savaşmaya başladılar. Savaş ABD yönetiminin son Payut topraklarına el koyduğu 1874'e değin aralıklarla sürdü.[1]
Kuzey ve Güney Payutlar geleneksel olarak toplayıcı halklardı. Güney Payutların birçoğu küçük bahçe tarımı da yapardı. Geçici olarak çalıdan örme sığınaklarda oturur, tavşan derisinden battaniyeler örtünür, yiyecek toplamak ve pişirmek için çok çeşitli sepetler yaparlardı. California'daki Owens Vadisi gibi görece verimli alanlar dışında klan ya da bölge düzeyinde resmi örgütlenme yoktu. Şamanizm dışında pek az geleneği korunmuş olan Kuzey ve Güney Payutların sayısı 21. yy'ın başlarında 6-7 bin kadardır.