Robert Sobukwe
| Apartheid |
|---|
| Olaylar ve Projeler |
|
Sharpeville Katliamı |
| Kuruluşlar |
|
ANC · IFP · AWB · Siyah Kuşak · CCB |
| Kişiler |
|
P. W. Botha · D. F. Malan |
| Yerler |
|
Bantustan · Altıncı Bölge · Robben Adası |
| Diğer konular |
|
Afrika ulusalcılığı |
Robert Mangaliso Sobukwe (5 Aralık 1924 - 27 Şubat 1978) Güney Afrikalı siyasetçi, Irkçı Güney Afrika Yönetimine karşı Pan Afrika Kongresinin kurucularındadır.
İlk yıllar
Sobukwe Cape Eyaletinin Graaf-Reinet kasabasında doğmuştur. Ailesi fakirdi ve eğitimini doğduğu yerde sınırlı imkânlarla aldı. Healdtown’da Metodist bir koleje gitti ve 1948 yılında, eğitimine devam ettiği Fort Hare Üniversitesi’nde Afrika Ulusal Kongresi (ANC) Gençlik Örgütüne katıldı.
Siyasi hayatı
1952 yılında Sobukwe, “Karşı Gelme Kampanyası” sırasında öne çıkmaya başladı. Afrika Ulusal Kongresindeki “Afrikanistler” ile beraber davranmaya başladı ve 1957 yılında ANC’den ayrılarak Afrikanist gazete Johannesburg’un yazı işleri müdürü oldu.Güney Afrika için Afrikanist bir geleceğe inanıyor ve ülkede siyah olmayan azınlıklar olmasına rağmen siyahlardan başka birisiyle beraber iş yapmayı reddediyordu. ANC’den ayrıldıktan sonra Pan Afrika Kongresini (PAC) kurdu. 1959 yılında da ilk başkanı seçildi. Robert Sobukwe yoldaşları ve arkadaşlarınca “profesör” olarak çağrılırdı. Eğitim alanında gelişkinliği ve yetenekli bir hatip olması bunda etkendir. Güney Afrikalı siyahların başkalarının (siyah olmayanların) yardımı olmadan kendilerini özgürleştirmeleri gerektiğinden bahsederdi. Direngen ve mücadeleci tavrı kuşaklar boyu Güney Afrikalıları etkilemiştir, özellikle Steve Biko’nun “Siyah Bilinç Hareketi”ni derinden etkilemiştir.
Esareti
21 Mart 1960 tarihinde PAC, nefret edilen Geçiş Kanununa karşı ülke çapında protestolar düzenledi. Katılan tüm siyahlardan yanlarında yasada belirtilen geçiş belgelerini taşımaları isteniyordu. Sobukwe, Orlando - Soweto’da bir polis karakoluna doğru yürüyüşe önderlik ederek açıkça yasaları ihlal ediyordu. Böyle yaparak izin belgesinde yazan bölgelerin dışında bir yerde bulunduğundan dolayı kendisini doğrudan cezalı duruma getiriyordu. Aynı gün Sharpeville’de düzenlenen benzer bir gösteri sırasında polis halka ateş açmış ve 69 kişi öldürülmüştü.Sobukwe, tutuklanmasından sonra, halkı isyana teşvik suçundan 3 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Cezasını çektikten sonra salıverilmedi ve ünlü ada hapishanesi Robben Adası’nda kanunsuz bir şekilde esir edildi. Çıkartılan yeni infaz yasası gereği her yıl esirlik durumu Adalet Bakanlığı tarafından bir yıllığına uzatılıyordu. Bu uygulama hukukta Sobukwe maddesi olarak bilinir. Bu şekilde 3 yıl fazla ceza alan Sobukwe bu madde kapsamında hapis yatan tek kişidir.
Robben Adası günleri
Sobukwe burada tek kişilik bir hücrede tutularak dış dünyadan yalıtılmıştı. Sadece bazı kişisel eşyalarına izin verilmişti; kitap, gazete, elbise, ekmek vb. Diğer mahkûmlarla temas etmesi önlenmekte ve kendisi ayrı bir yerde tutulmaktaydı. Sadece bazı sabah sporu seansları sırasında el hareketleriyle diğer mahkûmlarla haberleşebiliyordu. Buna rağmen PAC’nin Maoist bir siyasi programa sahip olması konusundaki tartışmalara, onaylayarak katılmıştır. Hapis kaldığı süre boyunca ders çalışmış ve Londra Üniversitesi’ni dışarıdan bitirerek Ekonomi Bölümünden mezun olmuştur.Irkçı Güney Afrika Yönetiminin onu diğer ANC liderlerine göre daha radikal ve tehlikeli bir rakip olarak gördükleri belirtilmektedir.Mahpusluğu sırasında Sobukwe, arkadaşı Benjamin Pogrund ile yazışmaya devam edecek ve Pogrund 1990 yılında Sobukwe’nin biyografisini yazacaktır.[1]
Kimberley ve iç sürgün
Sobukwe 1969 yılında salıverilir. Kimberley kentinde ailesiyle beraber yaşamasına izin verilir ancak ev hapsindedir. Kimberley kentinin seçilmesindeki nedenlerden birisi buradakileri kolay etkileyemeyeceği, diğeri ise bu kentte devlet tarafından kolaylıkla takip edilebilecek olmasıdır. Ayrıca siyasi faaliyette bulunması da yasaklanmıştır. Yurtdışına çıkışı da yasaklandığından eğitimini tamamlama şansı da elinden alınmıştı. Yurtdışında ve özellikle ABD’den gelen, üniversite öğretim üyeliği tekliflerine olumlu cevap verememiştir. Eğitimini sürdüren Sobukwe yerel bir avukatın yardımı sayesinde derslere devam ettiği Hukuk Fakültesinden avukat olarak mezun olacaktır. Avukat olarak mezun olunca Kimberley’de 1975 yılında kendi avukatlık bürosunu açmıştır.
Hastalık ve ölüm
1977 yılında akciğer kanseri teşhisiyle hastaneye kaldırılan Sobukwe’nin tedavi edilebilmesi için yurtdışına gönderilmesini talep eden doktorların istekleri reddedilince Sobukwe 27 Şubat 1978 tarihinde hayata gözlerini yumdu.