STS-115
STS-115, uzay mekiği Atlantis’ in uluslararası uzay istasyonuna uzay mekiği uçuş görevidir. Bu görev Columbia Uzay Mekiği faciasından sonra gerçekleştirilen ilk tamamlanan görevdi.Bu görevden sonra iki başarılı görev STS-114 ve STS-121’ de gerçekleştirildi.STS-115, 9 Eylül 2006’ da (15:14:55 Greenwich saatine göre) Kennedy Uzay Merkezi Pad 39-B rampasından fırlatıldı.
Bu görev aynı zamanda uluslararası uzay istasyonu görevi ISS-12A olarak da bilinmektedir.Bu görev ikinci liman bölgesi destek segmenti (ITS P3/P4), bir çift güneş paneli (2A/4A) ve bataryalar taşımıştır.Bu görevle toplamda üç kere uzay yürüyüşü gerçekleştirildi. Yürüyüş sırasında astronotlar bir destek bağlantı sistemiyle ana gemiye bağlanırlar. Bu sayede aracın dışında serbestçe hareket etmelerive istasyonda yapılması gereken işleri yapmaları sağlanmış olur.
STS-115, fırlatma için Nisan 2003’ e planlanmıştı.Fakat Şubat 2003’ te gerçekleşen Columbia faciası fırlatma tarihinin 27 Ağustos 2006’ ya ertelenmesine sebep oldu.Daha sonra bu tarihte çeşitli nedenlerden dolayı ertelendi. Tropikal Ernesto Kasırgası’ nın tehdit oluşturması ve çok güçlü şimşeklerin mekik fırlatma rampasına bile çarpmış olmasıydı.
Mürettebat Notları
Kanada Uzay Servis’ i astronotlarından MacLean, Canadarm2’ yi yöneten ilk Kanadalı olmuştu. Canadarm2’ nin uzaydaki hareketli üssünde yeni güneş panelleri ele aldı. Bu paneller Ferguson ve Burbank’ ten alınarak Kanada robot kolunu kontrol etmek için kullandı. Bu kol Canadarm olarak bilinmektedir. MacLean, Chris Hadfield’ dan sonra uzay yürüşüyü gerçekleştiren ikinci Kanadalı insan olmuştu.
STS-115 astronotlarının giydiği kıyafetler Steve MacLean’ inde bulunduğu Ontario,Toronto’ da bulunan York Üniversite’sinde okuyan üç öğrenci Graham Huber, Peter Hui ve Gigi Lui tarafından yamalı eski görev elbiseleri tasarlanmıştır. Bu öğrenciler aynı zamanda bu görev için Steve MacLean’ in kişisel yamasını da tasarlamıştır.
Görev Yükleri
Birincil yük, sol taraftaki ITS P3/P4 ikinci segmenti, bir çift güneş paneli ve birleşmiş bataryalarıydı.
Görevin Amaçları
- İki destek segmenti P3 ve P4’ ün teslimatı ve yüklenmesi
- İki yeni güneş panellerinin teslimatı ve yerleştirilmesi
- Üç uzay yürüyüşü gerçekleştirerek destek segmentlerini bağlamak, güneş panelleri üzerindeki engelleri kaldırmak ve uzay istasyonunu bir sonraki görev STS-116’ ya hazırlamaktı.
Görev Arka Planı
NASA’ nın yöneticileri yıldırımlı hava koşulları sebebiyle harici tankı daha iyi fotoğraflayabilmek için STS-115 fırlatma tarihini 27 Ağustos’ a aldılar. Bu olay daha önce STS-31 ve STS-82’ de de görülmüştü. STS-115’ in fırlatma tarihi Soyuz TMA-9 Eylül ortası fırlatımı ile birlikte koordineli olarak yönetildi. Soyuz TMA-9 aracı ile uluslararası uzay istasyonuna gidecekj yeni mürettebat ve yeni ikmal kaynakları taşınacaktı. Soyuz uzay aracı operasyonel olarak uzay istasyonuna herhangi bir uzay mekiği bağlıyken bağlanamazdı.
Görev Notları :
- NASA’ nın 147. İnsanlı uzay uçuşu
- STS-1’ den beri yapılan 116. uzay mekiği uçuşu
- Atlantis’ in 27. uçuşu
- Challenger felaketi sonrası yapılan 91. görev
- Columbia’ dan sonra yapılan 3. görev
- Columbia’ dan sonra Atlantis’ in ilk görevi
Görev Zaman Çizelgesi
Fırtlatma Hazırlıkları
Atlantis, 24 Temmuz 2006’ da Yörünge Aracı İşleme Birimi’ nden Araç Montaj Binası’ na sürüklendi. Atlantis, 26 Temmuz’ da mobil fırlatma platformu üzerinden indirilerek 2 Ağustos sabahının erken saatlerinde Pad 38B’ ye sürüklendi. Sürükleme işlemi 31 Temmuz tarihine planlanmıştı fakat Kennedy Uzay .Merkezi yakınlarındaki bir fırtına bu tarihin iki gün ertelenmesine neden oldu. Bu sırada şimşeklerin uzay aracına isabet etme olasılığı herkesi çok tedirgin ediyordu. Böyle bir durumun hesaplanamayacak derecede büyük hasarlara sebebiyet verecekti.
5-6 Ağustos 2006 haftasonu, mühendisler uzay mekiğinin ana motorlarının uçuşa hazırlık testini bitirdiler. Motorlar uçuşa neredeyse hazır durumdaydılar. Bu sırada 7 Ağustos 2006’ da mürettebat dört gğnlğk prova denemeleri için Kennedy Uzay Merkezi’ ne geldiler. Bu sırada 10 Ağustos’ daki fırlatma için geri sayımda yapılıyordu.
NASA’ nın üst düzey yöneticileri 15-16 Ağustos 2006’ da uçuş hazırlılık incelemesi toplantısı düzenleyerek fırlatma tarihinin belirlenmesi konuşuldu.Harici tanktan köpük kaybı bu toplantının ana maddesiydi çünkü 13 Ağustos 2006’ da NASA, bir önceki görev olan STS-121’ in harici tankının büyük bir köpük kaybı yaşadığını açıklamıştı. Columbia faciasıda bir miktar köpük kaybından meydana gelmişti. Harici tanktan sızan bu köpük fırlatma sırasında mekiğin sol kanadına çarpmıştı ve bir delik açılmasına sebep olmuştu. Bu delik mekiğin atmosfere yeniden girişi sırasında faciaya sebep olmuştu.
Bu toplantıda problemlerin yanı sıra uzay mekiğinin Ku bantlı anteninin güvenliğini sağlayan civatalar da konuşuldu. Bu civatalar yerlerine sağlam montelenmiş olmayabilirdi.Yükleme birçok uçuşta kullanılmıştı ve şimdiye kadar hiçbir sorunla karşılaşılmamıştı. Buluşmanın son iki gününde NASA yöneticileri fırlatmayı 27 Ağustos 2006’ da gerçekleştirmeye karar verdiler. Fakat 18 Ağustos 2006’ da NASA, hali hazırda fırlatma rampasında bulunan Atlantis Uzay Mekiği’ nin anten civatalarını değiştirmeye karar verdi.NASA’ nın bunu fırlatma rampasına değişimi konusunda hiçbir prosedürleri bulunmamaktaydı. Yine de bu değişim işi önceden planlanmış olan fırlatma tarihinde değişime sebep olmayarak 20 Ağustos tarihinde tamamlanmış oldu.
25 Ağustos 2006’ da,Kennedy Uzay Merkezi’nde kaydedilen en büyük yıldırım fırlatma rampasının tepesine çarpmıştı. Sonuç olarak 26 Ağustos’ da Görev Denetleme Birimi görevin 24 saat süreyle ertelenerek hasarın tesbitinin belirlenmesi karar verdi. 27 Ağustos’ da uçuşun 24 saat daha ertelenmesi yönünde kara verildi. Buna göre belirlenebilecek en erken uçuş tarihi 29 Ağustos 2006 olarak belirlenmişti. Hala daha yetkililer yıldırım çarpmasından dolayı mekikte herhangi bir hasar olup olmadığını belirleyememişlerdive Ernesto Kasırgası’ nın oluşturabileceği muhtemel tehlikeyi de göz önünde bulunduruyorlardı.
28 Ağustos 2006’ da uçuşun ertelenmesine ve Atlantis Uzay Mekiği’ nin yeni hava durumu raporlarında Ernesto Kasırgası’ nın yeniden güç kazanıp daha önce düşünülenden daha yakın mesafede Kennedy Uzay Merkezi yakınlarından geçmesinden sonra Araç Montaj Binası’ na geri sürüklenmesine karar verildi.NASA 29 Ağustos 2006 sabah erken saatlerde Atlantis Mekiği’ ni sürüklemeye başladı. Fakat öğleden sonra NASA şu ana dek yapılmamış bir şey yaparak dışarıdaki hava durumuna rağmen Atlantis’ i fırlatma rampasına geri taşınmasını istedi. Güncel hava durumu raporları Tropikal Ernesto Kasırgası’ nın düşünüldüğü gibi çok kuvvetli bir şekilde Kennedy Uzay Merkezi’ ne vurmayacağıydı. Kasırganın en şiddetli rüzgarları yaklaşık olarak saatte 126 kilometreden daha düşük bir hıza sahip olacaktı. Bu rüzgar hızı NASA için Atlantis’ i dışarıda tutmaya yeterli bir limit idi.
31 Ağustos 2006’ nın sabah erken saatlerinde kasırga geçmiş ve inceleme ekipleri fırlatma gereçlerinin zarar görüp görmediğiyle ilgili incelemelere başlamıştı. Bu incelemeler sonucu sadece üç soruna rastlandı. Bu sorunlar basit yenilemelerle düzeltilebilirdi. Fırlatma tarihi için 6 Eylül olarak belirlenmişti. Bunun yanı sıra ek bir seçenek olarak iki gün boyunca yapılan görüşmelerin ardından NASA’ lı ve Rus uzay yöneticileri fırlatmanın bir gün daha ertelenmesini kabul ettiler. 3 Eylül 2006 sabahının erken saatlerinde resmi geri sayım T-43 saat olarak başlatıldı. 6 Eylül 2006 sabahının erken saatlerinde mühendisler, elektrik üreten yakıt hücrelerinden üçünden biri çalıştırıldığında görünür iç kısa devre gözlemlediler. Mühendisler problemi zamanında gözlemleyemedikleri için fırlatma tarihi yakıt hücrelerinin detaylı incelenmesi için ileri bir tarihe ertelendi. Çarşamba akşamı geç saatlere doğru NASA yöneticileri fırlatmayı perşembe günü gerçekleştirmeyeceklerini ve yeni fırlatma tarihini 8 Eylül 2006 olarak belirlediler. Normal plana göre fırlatma tarihi planlanan Rus Soyuz Görevi Soyuz TMA-9 ile çakıştığından dolayı 9 Eylül 2006 olarak kararlaştırılmıştı. Soyuz TMA-9 uçuşunu 18 Eylül 2006’ da gerçekleştirebildi. Bu olay bazı ajansların Cuma gününü Ekim ayına kadar fırlatma için son şans olarak rapor etmelerine sebep oldu.
8 Eylül ( İlk Fırlatma Girşimi)
8 Eylül 2006 sabahı harici tankta bulunan motor devre dışı bırakma sensörlerinden birinin başarısız olduğu rapor edildi. Fırlatma zamanından yarım saat önce NASA fırlatmayı 24 saat daha ertelemeye karar verdi. Bu süre zarfında harici tanktaki yakıt boşaltılarak problemin çözülmesi hedefleniyordu. Sensör ele alıdığında, motor devre dışı bırakma 3 numaralı sensörün harici tankın tamamen boşalmasına rağmen içinde hala sıvı hidrojen olması hatalı olduğu kanıtlanmış oldu. Diğer üç sensör tank boşken beklendiği gibi çalışmıştı ve uzun süre arıza onarımına başlamadılar. Daha sonra NASA dört motor devre dışı bırakma sensörü yerine üç sensörle fırlatmaya onay vermişti.
9 Eylül ( Uçuş Günü 1, Fırlatma )
9 Eylül 2006’ da bütün motor devre dışı bırakma sensörleri düzgün çalışıyordu ve ardından kusursuz bir geri sayım ardından 15:15 ( evrensel saati) ( 11:15 Doğu zaman dilimi )’ de Atlantis Uzay Mekiği, uluslararası uzay istasyonuna gitmek üzere rampadan fırlatıldı. Atlantis fırlatıldığında uluslaraarası uzay istasyonu Kuzey Atlantik Okyanusu’ nun 350 kilometre üstünde Grönland ve İzlanda arasındaydı.
Yörünge tırmanma sırasında, görev kontrol merkezi mürettebata soğutma sistemini yeniden düzenlemelerini istedi. Soğutma sistemi görünürde buzla örtülmüştü. Yeniden yapılandırma ışıltılı buharlaştırma adı verilen sistemi temizlemiş ve normal olarak çalışmaya devam etmişti. Soğutma biriminde ki bu geçici buz yaygın olmayan bir şey değildi ve önceki görevlerde de görülmüştü.
Ana motorların devre dışı bırakılması, kalkıştan 8.5 dakika sonra Tanner ve MacLean, harici tankın mekikten ayrıldıktan sonra el kameralarıyla video ve fotoğraf çekerek belgelediler. Bu çektikleri görüntüler olduğu kadar mekiğin gövdesinde bulunan kameralar ve harici tankta yer alan kameraların çektiği görüntülerde yeryüzüne incelenmek üzere gönderildi.
10 Eylül ( Uçuş Günü 2 )
Uzayda geçirilen tam bir gün boyunca mürettebat, Atlantis ile uzay aracı vinç kolu sensör sistemleri tamamiyle inceledi. Atlantis uzay aracında bulunan bu robotik kol 15 metreye kadar uzayabiliyordu.Pilot Chris Ferguson ve görev uzmanları Dan Burbank ile Steve MacLean, güçlendirilmiş karbon-karbon panellerini, Atlantis’ in sancak bölümü, sol kanatları ve burun kapağını yavaş ve düzenli bir şekilde kontrol ettiler.
Mürettebat çoğu gün programın ilerisinde hareket ederek uzay aracının bağlanması ve planlanan üç farklı uzay aracı dışı aktiviteleri için hazırlık yaptılar. Görev uzmanları Joe Tanner ve Heide Stefanyshny-Piper, MacLean ve Burbank’ ın 4, 5 ve 7. günlerde uzay yürüşüşü sırasında giyecekleri uzay kıyafetlerini test ettiler. Uzay yürüyüşleri sırasında entegre destek kirişlerinin yüklenmesi, yen, güneş panellerinin yerleştirilmesi ve bunların görevler için hazırlanması olacaktı.
Uluslararası uzay istasyonunda, Expediction 13 uçuş mühendisi Jeffrey Williams, 3. Gün gelecek olan Atlantis için yörünge laboratuarını hazırladı.Williams dijital kameraları yerleştirerek uzay mekiği ısı kalkanının yüksek çözünürlüklü fotoğraflarını çekecekti.Görev komutanı Pavel Vinogradov’ un yardımıyla Destiny Laboratuar Modülü’ nün en sonunda bulunan basınçlı birleşme adaptörü 2’ yi basınçlandırarak Atlantis’ in bağlanması için hazırladı. Ayrıca Vinogradov geri dönecek ekipmanları hazırladı.
11 Eylül ( Uçuş Günü 3 )
Atlantis’ in bağlanmasından önce Atlantis yörüngesi boyunca uzay istasyonunun yaklaşık 180 metre altından uçuş yapacaktı. Yapılan bu manvera uçuşu sayesinde Expediction 13 mürettebatı mekiğin ısı kalkanının yüksek çözünürlüklü fotoğraflar çekmesine olanak sağlayacaktı.
Uluslararası saat ile 10:46 sıralarında Atlantis, uluslararası uzay istasyonuna bağlandı ve yaklaşık iki saat sonra uzay istasyonu ve Atlantis arasındaki bağlantı kapağı açıldı. Böylece Atlantis mürettebatı uluslararası saat ile 12:35 sıralarında uzay istasyonu mürettebatı tarafından karşılanmış oldu.
Uzay istasyonu ile bağlanmadan sonra Ferguson ve Burbank mekiğin robotik kolu Canadarm’ ı 17.5 tonluk entegre kiriş yapısına bağladılar. Onu mekiğin yük bölümünden kaldırdı ve manevra gerçekleştirerek uzay istasyonunun Canadarm 2 robotik koluna yönlendirdi.
Bağlantı kapağının açılmasından sonra MacLean ve Expediction 13 uçuş mühendisi Jeff Williams, Canadarm 2’ yi kullanarak uzay mekiğinin robotik kolundan krişi aldılar. Böylece MacLean, Canadarm 2’ yi uzayda kullananan ilk Kanadalı olmuştur.
Tanner ve Stefanyshny-Piper 4. gün gerçekleştirilecek olan uzay yürüyüşü için görev hava kilidi bölmesinde kamp sürecine girerek hazırlık yaptılar. Bu hazırlıklar NASA’ nın yeni ön nefes alış ölçümleri basınçtan kaynaklı hastalıklar ve kandolaşımındaki nitrojen azlığından dolayı bükülmeleri engellemek için yapılıyordu. Bu hazırlıklar oksijen maskesi giyme ve gece boyunca 10 psi basınç altında havasız ortamda uyumadan oluşmaktaydı. Böylece mürettebatın vücudunu onlara uzay kıyafetleri giydirerek uzay yürüyüşü sırasında düşük basıncın üstesinden gelmeleri sağlanıyordu.
12 Eylül ( Uçuş Günü 4 )
Bir sonraki adım, P3/P4 desteğinin uluslararası uzay istasyonundaki Canadarm 2’ ye taşınması, Tannerr ve Stefanyshny-Piper’ ın uzay yürüyüşlerine başlayarak bu entegre destek birimini uluslararası saat ile 9:17 sıralarında aktive etmekti. Uzay aracı dışı görevler yapılırken ekip P1 ve P3/P4 entegre destek yapıları arasındaki güç ve veri kablolarını yükleyecekler, P3/P4 entegre desteklerinin fırlatma koltuklarının serbest bırakılması ve entegre destekleri bir sonraki görevler için hazırlanmasıydı. Uzay yürüyüşleri o kadar başarılı olmuştu ki astronotlar daha sonraki araç dışı çok sayıda aktivite gerçekleştirmişlerdi. Bu aktivitelerin nihai tamamlanması uluslararası saat ile 15:43’ i bulmuştu. Bu ekstra aktiviteler yapılırken bir civata, bir yay ve fırlatma kilidinden bir de conta uzay boşluğunda kaybolmuştu.
Araç dışı aktivitelerin tamamlanmasıyla uzay istasyonu ekibi beşinci gün gerçekleştirilecek uzay yürüyüşü için hazırlıklara başladı. Burbank ve MacLean hava kilitli odaya uluslararası saat ile 18:40’ ta girerek, 9:15’ te gerçekleştirilecek olan araç dışı görevlere hazırlanmaya başladılar.
13 Eylül ( Uçuş günü 5 )
Uçuşun beşinci günü ikinci uzay yürüyüşü gerçekleştirildi. Bu sefer sıra Burbank ve MacLean’ de idi ve ilk kez uzay yürüyüşü gerçekleştireceklerdi. Astronotlar tüm günü son görevleri gerçekleştirmeye adadılar. Bu görevler arasında solar Alpha dönel bağlantılarının aktive edilmesi vardı. Solar Alpha dönel bağlantıları ortalama bir araba büyüklüğündeydi ve uzay istasyonundaki güneş panellerinin Güneş’ e doğru dönmesini sağlamaktaydı. Burbank ve MacLean, uçuş sırasında Alpha dönel bağlantılarının Atlantis’ e sabitleştirme kilitlerini açtılar. Uzay yürüyüşü sırasında astronotlar küçük çaplı problemlerle karşılaştılar. Bu problemlerden başlıcaları kask kamerasında arıza, kırık soket aracı, yerine oturmayan civata ve civata sabitleştirmek için kullanılan mandalın mekanizmadan fırlaması. Astronotlar bu mandalı sabitleştirmek için kuvvet uygulayarak ayırdılar.
Burbank ve MacLean istasyon dışında 7 saat 11 dakika geçirdiler. Uluslararası saat ile 9:05’ te başlayan yürüyüşleri 16:16’ da tamamlandı. Alpha Dönel bölmeleri dışında uzay istasyonu dışında bazı ileri görevleri de gerçekleştirdiler.
Mühendisler dört saatlik Alpha dönel bağlantılarının ayrılması ve aktivasyonu sırasında bir takım aksaklıklarla karşılaştılar ve güneş panellerinin yerini alması gecikti. Bunun nedeni Alpha dönel bağlantılarının ayrılması sırasında aksaklıklar yaşanması ve üzerinde detaylı çalışmalar yapılması gerektiği idi.Gecikme zamanı uzun bir zaman dilimine genişletilerek mühendislerin gece boyu üzerinde çalışmasına olanak sağlandı ve planlandığı gibi yerleştirme Perşembe gününe yetiştirildi.
14 Eylül ( Uçuş Günü 6 )
Uçuşun altıncı gününde de güneş panellerinin yerleştirilmesi devam etti. Güneş panellerinin açılması beşinci günde Alpha dönel bağlantılarında meydana gelen bir takım aksaklıklar nedeniyle planlanan zamanın biraz gerisinde kaldı. Yaşanan bu problemin yazılım kaynaklı olduğu kanısına varıldı ve bunun için geçici bir çözüm üretildi.Güneş panellerinin açılması sabah aşamalarına kadar devam etti. STS-97’ de olduğu gibi panellerin birbirine yapışması önlenmiş olacaktı.Ekibin kaydettiği verilere göre bazı paneller hala daha yapışmaya devam ediyordu fakat bu bir probleme yol açmamıştı. Yüklemenin tamamlanmasına rağmen güneş panelleri bir sonraki fırlatma görevine kadar uzay istasyonuna güç sağlayamayacaktı. Aralık 2006’ da gerçekleştirilmesi planlanan STS-116 görevi ile uzay istasyonunda büyük elektriksel kablolama bakımı gerçekleştirilecekti.
Altıncı gündeki diğer aktiviteler ise istasyonun Canadarm 2’ nin güncel konumu mobil baz sisteminden başlayarak Destiny laboratuar modülüne kadar çift serbest dolaşma ve üçüncü uzay yürüyüşü görevi için hazırlıklardan oluşmaktaydı. Görevlerin yanı sıra günün ilerleyen saatlerinde Jett,MacLean ve Kanada Başbakanı Stephen Harper,öğrenciler arasında röportaj gerçekleştirildi.
15 Eylül ( Uçuş Günü7)
Yedinci uçuş günü, STS-115’ in üçüncü ve son uzay yürüyüşünün gerçekleştirileceği gün olmasından dolayı önemlidir. Uzay yürüyüşünün başlaması güç kontrol kumandasının takılmasından dolayı ertelendi. Güç kontrol kumandasındaki bu sorun hava kiltli odadaki basınç düşürme pompasında güç kaybına neden olmaktaydı.Bu sorun nedeniyle basınç düşürme pompasında elektrik akımı bir anlığına kesilmişti. Devrede kısa devre olmadığı anlaşıldıktan sonra şalter resetlenerek yeniden çalışır hale getirildi. 45 dakikalık bir gecikmenin ardından Joe Tanner ve Stefanyshny-Piper uzay yürüyüşlerine uluslararası saat ile 10:00’ da başladılar.
6 saat 42 dakikalık uzay yürüyüşü boyunca astronotlar sayısız bakım ve onarım çalışmaları gerçekleştirdiler. Bu çalışmalardan biri ise P3/P4 radyatörünün fırlatma sırasında güvenliğini sağlayan donanımın çıkarılmasıydı. Uçuş yer kontrolcüleri daha sonra radyatörü açtılar. Bu radyatör uzay istasyonunun uzaya boş yere ısı yaymasını engelleme yeteneğini arttırıyordu. Ayrıca uzay yürüyüşü sırasında uluslararası uzay istasyonu dışında deneysel atık materyallerin toplanması, P6 desteğinin oranımı, kablosuz televizyon anteninin kurulumu ve S1 desteğinin S- bant anten montajıyla değiştirilmesiydi.
Önceden ileri tarihlerde yapılması için planlanan görevler bu uzay yürüyüşü sırasında da gerçekleştirildi.Uzay yürüyüşünün bitimine yakın astronotlar bir takım testler yaptılar. Bu testler kızılötesi video kaydı ile Atlantis’ in uç kenar kanatlarındaki küçük meteor kaynaklı hasarları gözlemlemekti. Uzay yürüyüşünden sonra uzay istasyonunun mobil taşıyıcısı P3 desteğindeki çalışma alanına taşındı. Burada destek biriminin bölüm bölüm denetlenmesi gerçekleştirilecekti.
16 Eylül ( Uçuş Günü 8 )
STS-115’ in sekizinci gününde geçen tüm gün boyunca uzay gemisi Atlantis, uzay istasyonuna bağlı bir şekilde bulunuyordu. Bu sırada bir sonraki gün gerçekleştirilecek olan uzay istasyonundan ayrılma için hazırlılara başlamışlardı. Ekip başarılı bir görevin ardından sabahı dinlenerek geçirdiler. Daha sonra uzay istasyonu ekipmanları ve bilimsel deneyleri Atlantis’ e taşıyarak eve dönğş yolculuğu için hazırlanmaya başladılar.
Expediction-13 ve STS-115 ekipleri görev komutanı Brent Jett ile birlikte geleneksel mürettebat haber konferansında yer aldılar. Jett, görevin ne kadar başarılı olduğuna dair konuşma yaparken izlenecek yapısal görevlere değindi. Konuşmasında ‘’ Geriye kalan montaj görevleri zorlu olacak. Bir sonraki görevlerde de bunlara benzer taşımalarımız olacak. Montajlamada iyi bir başlangıç yaparak görevi sonlandırdık. Gelecek ekiplere iyi dersler vereceğimizi düşünüyorum.’’ sözlerine yer verdi.
17 Eylül ( Uçuş Günü 9 )
Dokuzuncu uçuş gününde Atlantis, uzay istasyonundaki STS-115 görevlerini tamamlayarak istasyondan uluslararası saat ile 12:50’ de ayrıldı. STS-115 ile Expediction-13 ekibi arasında geleneksel vedalaşma seramonisi gerçekleştirildi. Daha sonra Atlantis ile uzay istasyonu arasındaki köprü uluslararası saat ile 10:27’ de kapatılarak kilitlendi. Sızıntı testleri yapıldıktan sonra Atlantis bağlantı yerinden ayrılarak yeni konfigürasyona girmek için kendi etrafında 360 derece dönüşlere başladı.
18 Eylül ( Uçuş günü 10 )
STS-115’ in ekibi onuncu uçuş günü sabahını Atlantis’ in ısı kalkanının onikinci gün gerçekleşecek olan atmosfere yeniden girme görevi için denetim gerçekleştirerek geçirdiler.
Uluslararası uzay istasyonunun arkasında 80 kilometre turlayarak ekip Atlantis’ in robotik kolunu ve patlama sensör sistemini kullanarak burun ya da kanatların kenar kısımlarının aracın mikro asteroidler ve uzay hurdaları tarafından hasar almadığı kontrol edildi. Ekip günün geri kalan ışıklı görev kısmını ekipmanları atmosfere yeniden giriş ve iniş için hazırlamaya başladılar.
19 Eylül ( Uçuş Günü 11 )
11. gün sabahı astronotlar Jeff ve Ferguson, Atlantis’ in etki kontrol iticilerini test ettiler ve bilgisayarları kullanarak iniş talimi yaptılar. İticiler atmosfere giriş sırasında aracın pozisyonunu değiştirmek için kullanılacaktı.
Ayrıca ekip bu zaman içerisinde röportaj da yaptı. Bu röportaj sırasında astronot Ferguson, ekibin dört gözle iniş zamanını beklediğini söyledi. Ferguson röportaj sırasında : ‘’ Şu ana dek yaptığımız işlerde iyi iş çıkardığımızı düşünüyoruz. Artık atmosfere geri dönmek ve dört gözle yarın içinde bir saatte başarılı bir şekilde iniş yapmayı bekliyoruz.’’ diye ekledi.
Röportajdan sonra ekip atmosfere giriş için yaptıkları hazırlıklara gereksiz ekipmanları istiflemeye ve iniş için gerekli diğer öncelikli görevleri yapmaya devam etti. Fakat ekip günün ilerleyen saatlerinde görev kontrol merkezine, tepki kontrol sistemini test ederken aracın yörüngesiyle aynı doğrultuda olan tanımlanamayan bir cisim gördüklerini rapor ettiler.Astronotlar bu nesneyi yerleşik televizyon kamerası kullanarak belirlediler. Maalesef fotoğrafların çözünürlükleri iyi olmadığı için bu cismin ne olduğunu belirleyemediler.
Daha sonra bu görüntülerin daha detaylı incelenmesi için görev kontol merkezine gönderilerek uçuş analizcilerinin bu cismi tanımlamaları hedeflendi. Uçuş kontrolcülerine göre bu cismin Atlantis’ den kopma ihtimali vardı ve böylece bu cismi tanımlayabileceklerini umdular. Büyük bir olasılıkla bu cisim zararsızdı. Bu cismin buz ya da uçuşun ilk evreleri gözlemlenen zarar görmüş ısı kalkanının bir parçası olabileceğiydi. Fakat bu cismin çok önemli bir bölümden kopma olabileceğiydi. Bu olasalık aracın termal koruma sisteminin kaplamalarından biri olma ihtimaliydi.
Görev kontrol merkezi, Atlantis ekibine mekiğin robotik kolunu çalıştırmalarını ve aracı yeniden incelemelerini istedi. Bu incelemelerle bir takım testler yapılacaktı. Böylece 12. günde aracın atmosfere giriş için güvenli olup olmadığına karar verilecekti.Bu harici incelemeyle aracın Çarşamba günkü inişi, eklenen kötü hava koşulları nedeniyle atmosfere girişi ve inişi bir gün ertelendi.
20 Eylül (Uçuş Günü 12)
11. uçuş günü Atlantis ile aynı doğrultuda yörünge yapan tanımlanamayan cismin belirlenmesinden sonra uçuş kontrolcüleri 12. uçuş günü sabahının erken saatlerinde aracın robotik kolunu kullanarak Atlantis’ in üst yüzeyini incelediler. Gövdede bulunan astronotlar ise Atlantis’ in alt bölümündeki endişe duyulabilecek bölgeleri gözlemlediler.Gözlemlemelerin ardından ekip, Houston’ daki görev kontrol merkezi tarafından aracın bom sensörünü kullanarak Atlantis’ in ısı kalkanını daha fazla kontrol etmelerini istedi.
Tekrar yapılan taramaların ardından gece boyunca uçuş kontrolcülerinin yük bölmesindeki analizlerini sürdürdüler. Bu işlemlerin tamamlanmasının ardından Atlantis için daha fazla güvenlik prosedürü kalmadığına karar verildi ve görev kontrolcüleri yörüngeyi atmosfere giriş için temizledi. Bunlar uzay mekiğinin Perşembe günü sabahı inmesi için bir sağlık sertifikası niteliğindeydi ve buna eklenen hava koşullarının iniş için elverişli olması durumu çok daha iyi bir hale getirmişti. Bu sayede Atlantis’ in bir sonraki gün için güvenle iniş yapmasına olanak sağlanmış oldu. Ekip günün geri kalan kısmında iniş için hazırlıklara devam etti. Bu hazırlıklar arasında motoru kaplama ve ku bant antenini televizyon yayını için istiflemek gibi hazırlıklar denilebilir. İncelemeler sırasında ekip Soyuz TMA-9 uzay aracının ulusalararası uzay istasyonuna yukarıdan bağlandığını gördüler. Soyuz TMA-9 aracı Expediction 14 ekibinin ilk yarısını taşıyan araçtı.
21 Eylül ( Uçuş Günü 13 ve İniş )
Görevin son günü olan 13. günde atmosfere giriş için son protokoller, iniş için yerini alma, sayısız bilgi alma ve öğleden sonra gerçekleştirilen konferanslarla geçti.İnişe geçme işlemi Kennedy Uzay Merkezi’ ne inişten saatler öncesinden başlamıştı. Niş işlemi yardımcı yedek güç biriminin doğu saat birimiyle 04:37’ de yeniden çalıştırılmasıyla başladı. Bu işlemin ardından yük bölmelerinin kapıları kapatıldı ve araç doğu saatiyle 04:45’ te mühürlendi. Atlantis ekibi, Houston’ da bulunan Görev Kontrol Merkezi’ nden doğu saati ile 04:52’ de gelen son emir olan devam edin ile iniş için harekete geçtiler. Ekip, uzay mekiğinin yörüngeden çıkması için manevra yapmaya başladı. Böylece motorları hareket yönüne çevrilerek hızının yavaşlaması sağlanmış oldu ve böylelikle yörüngeden alçalmaya başladı.
Yörüngeden çıkmak için ateşleme doğu saatiyle 05:15’ de başladı ve bu ateşleme iki motorunda tam güçle çalışmasıyla 2 dakika 40 saniye sürdü. Araçta bulunan astronotlar ateşlemenin çok iyi olduğunu ve Atlantis’ in, atmosferden Hint Okyanusu’ na doğru alçalırken ateşlemeyle ilgili hiçbir değişiklik yapmak zorunda olmadıklarını belirttiler.
Yörüngeden çıkmak için yapılan ateşlemeden sonra Atlantis ekibi ekstra olarak bulunan yakıtların boşaltımına başladı. Bu işlem yaklaşık olarak 3 dakika sürdü ve doğu saati ile 05:26’ da tamamlandı. Bu sırada araç inişten 55 dakika uzaklıktaydı. 25 dakika sonra Atlantis, yaklaşık olarak 130 kilometre yükseklikte doğu saati ile 05:51’ de atmosferin etkilerini hissetmeye başladı.Daha sonra Atlantis’ in 27.000 km/s’ lik hızınının büyük bir kısmından kurtulması için aynı doğrultuda ateşleme gerçekleştirildi. Atlantis’ in iniş için 760 km/s’ den daha az bir hız da seyahat etmesi gerekiyordu. Uluslararası uzay istasyonu, Atlantis’ in ayrılmasından sonra yeni konum alarak yapılan tüm manevraların astronotların yukarıdan gözlemlemesine olanak sağlamış oldu.
Doğu saati ile 06:08’ de uzay mekiğinden sinyali Florida, Merritt Adası’ nda bulunan MILA izleme istasyonu tarafından alındı. Bu GPS sinyali araç tarafından 3 dakika geç kabul edildi. Atlantis’ in ilk belirlenmesinden 10 dakika sonra Kennedy Uzay İstasyonu’ ndan 2 kere sonik patlama sesi duyuldu.Mekik alçalma sırasında 3 kere ses duvarını aştı.Bundan bir dakika sonra komutan Jett, Atlantis’ in kontorlünü aldı ve gözle görülür mesafede bulunan Kennedy Uzay Merkezi Pist 33’ e inişe geçti.
Atlantis’ in ana iniş takımları doğu saati ile 06:21:30’ da Kennedy Uzay Merkezi Uzay Mekiği İniş Birimi Pist 33’ e inişini gerçekleştirdi. 6 saniye sonra ise burun iniş takımlarıdadoğu saati ile 06:21:36’ da yere değdi. Fırlatmadan 8 milyon kilometre sonra uzay mekiğinin tekerlekleri doğu saati ile 06:22:16’ da durdu ve böylelikle STS-115 görevi de tamamlanmış oldu.
Sabah inişi gece inişi olarak kabul edildi. Çünkü gün doğumundan 48 dakika önce gerçekleştirilmişti ve böylelikle Uzay Mekiği Programının 21. gece inişi olmuştu. Bu iniş Kennedy Uzay Merkezi’ nde yapılan 63. inişti ve Atlantis’ in 27. göreviydi.
Uçuş Sonrası
Atlantis Uzay Mekiği üzerinde çalışılırken NASA teknisyenleri uzay aracının radyatör panellerinden birinin mikrometeroid tarafından hasar aldığını tespit etti. Belirtilenlere göre bu delik 2.7 mm genişliğindeydi.
Enkaz Analizi
NASA’ nın görev yönetim takımı Atlantis’ in yerden alınan görüntüleri, radar, Canadarm kullanılarak yapılan mekik incelemeleri ve uluslararası uzay istasyonundan alınan verileri incelemeye başladılar. İnişin 2. günü yönetim takımı ele avuca sığmayacak kadar çok fırlatma enkaz olayı belirlediler ve bunların sonucunda mekiğin uçuşunu çok büyük bir etkisi olmadığı karalaştırıldı.Ertesi gün NASA’ lı mühendisler ekstra ısı kalkanı incelemelerinin gerekli olmadığına karar verdiler. Daha önceki görevlerde fırlatma sırasında veya fırlatmadan sonra enkazlara rastlandığından gerek duyulmadı. Ayrıca 19 Eylül 2006’ daki gözlemlerde hiçbir enkaza rastlanmadı.
Fırlatmanın ilk 48 saniyesinde herhangi bir büyük enkaz olayına rastlanmadı. Çünkü uzay mekiğinin önünde bulunan harici tank bölümünde enkaz meydana gelmişti ve araca hiçbir zarar oluşturmamıştı. Harici tankın merkezinin üst tarafında yeni kaynaklı bir enkaz görülmüştü ve bu enkaz gelecek görevler için endişe oluşturmaktaydı.
Uyandırma Servisi
NASA’ nın Gemini uzay aracı görevlerinden beridir geleneğini sürdürdüğü görev mürettebatının uzayda güne başladıkları her gün boyunca özel müzik albümleri çalınıyordu. Her bir parça özel olarak seçiliyordu. Genellikle aileler tarafından, ekip üyeleri için özel anlam taşıyan parçalar ve günlük hayatlarında dinledikleri parçalardan oluşmaktaydı.
Acil Durum Görevi
STS-300 görevi, uzay mekiği ekibine olası yardım birimine verilmişti. STS-300, Discovery uzay mekiği faciasında fırlatılması gerekiyordu. STS-300, STS-114 ya da STS-121 sırasında kapatıldı. Kurtarma görevi STS-115 görevinin geliştirilmiş bir versiyonu olacaktı. Bu görev daha ileri bir tarihte gerçekleşecek ve mürettebat sayısı azaltılacaktı. STS-300 17 Ağustos 2006’ dan önce fırlatılmamalıydı ve STS-300 ekibi, STS-115’ in 4 kişilik ekibi olmalıydı :
- Komutan; Brent Jett
- Pilot ve uzaktan idare sistemi yedek operatörü; Christopher Ferguson
- 1. Görev uzmanı ve ve uzaktan idare sistemi 1. Operatörü; Joseph Tanner
- 2. Görev uzmanı; Daniel Burbank
Referanslar
1. William Harwood for CBS News (2006). "STS-115 Quick-Look Mission Data". Spaceflight Now. Retrieved 30 October 2007.
2."Mike Leinbach, STS-115 Launch Director, NASA Direct interview". NASA News. 22 August 2006. Archived from the original on 30 January 2008. Retrieved 12 September2006.
3. Wilkes, Jim (13 September 2006). "Shuttle crew puts designers on cloud 9". Toronto Star. Retrieved 13 September 2006.[dead link]
4."CBS News Space Place – STS-115 Status Report". CBS News. Retrieved 3 August2006.
5. Post Mission Management Team (MMT) press briefing, following STS-121, on 16 July 2006
6. "Florida Today – The Flame Trench". Florida Today. Archived from the original on 31 March 2007. Retrieved 7 August 2006.
7."Dress rehearsal Thursday for Atlantis". Orlando Sentinel. Retrieved 11 August 2006.
8."Foam still a key concern for shuttle launch". New Scientist SPACE. Archived from the original on 20 August 2006. Retrieved 13 August 2006.
9."Shuttle communications antenna bolts a concern". Spaceflight Now. Retrieved15 August 2006.
10."NASA to Replace Antenna Bolts on Shuttle Atlantis". Space.com. Retrieved 19 August2006.
11. "Lightning delays Atlantis launch a day". Spaceflight Now. Retrieved 26 August 2006.
12. "Shuttle launch delayed until Monday". Canadian Broadcasting Corporation (CBC). 26 August 2006. Retrieved 27 August 2006.
13."NASA scrubs Atlantis launch under storm threat". CNN. Retrieved 28 August 2006.
14."Rollback options assessed". Spaceflight Now. Retrieved 27 August 2006.
15."Atlantis' status is at weather's mercy". Orlando Sentinel. Retrieved 28 August 2006.
16. "Atlantis going back to the pad". Orlando Sentinel. Retrieved 29 August 2006.
17. "NASA aims for Wednesday launch". CNN. Archived from the original on 1 September 2006. Retrieved 31 August 2006.
18."Shuttle launch window extended to 8 September". Spaceflight Now. Retrieved31 August 2006.
19."Atlantis launch scrubbed". Spaceflight Now. 6 September 2006. Retrieved11 September 2006.
20."Atlantis launch slips to Friday at the earliest". Spaceflight Now. 6 September 2006. Retrieved 11 September 2006.
21."Engine cutoff sensor options debated". Spaceflight Now. Retrieved 8 September2006.
22."Further delay for space shuttle". BBC News. 8 September 2006. Retrieved8 September 2006.
23."Suspect sensor stays 'wet' after tank drained". Spaceflight Now. Retrieved8 September 2006.
24. "Atlantis launches". CNN. Archived from the original on 16 September 2006.
25. "STS-115 MCC Status Report #01". NASA. 9 September 2006. Retrieved11 September 2006.
26. "STS-115 MCC Status Report #03". NASA. 10 September 2006. Retrieved11 September 2006.
27."STS-115 MCC Status Report #05". NASA. 11 September 2006. Retrieved12 September 2006.
28."MCC Status report #07". NASA. 12 September 2006. Retrieved 12 September 2006.
29. "STS-115 MCC Status Report #09". NASA. 13 September 2006. Retrieved14 September 2006.
30."STS-115: Second EVA Successfully Completed". space.gs. 13 September 2006. Retrieved 14 September 2006.[dead link]
31."Initial solar array deploy held up for troubleshooting". SpaceFlightNow. 13 September 2006. Retrieved 14 September 2006.
32."Second space station solar array wing deployed". SpaceFlightNow. 4 December 2000. Retrieved 15 September 2006.
33. Jump up to:a b "STS-115 MCC Status Report #11". NASA. 14 September 2006. Retrieved14 September 2006.
34. "Space station spreads its new power wings". 14 September 2006. Retrieved15 September 2006.
35."STS-115 MCC Status Report #12". NASA. 15 September 2006. Retrieved15 September 2006.
36."STS-115 MCC Status Report #13". NASA. 15 September 2006. Retrieved15 September 2006.
37."STS-115 MCC Status Report #15". NASA. 16 September 2006. Retrieved16 September 2006.
38. Heat shield cleared; Shannon talks night launches, Hubble
39. Shuttles to resume nighttime launches; Atlantis damaged, Spaceflight Now, 06/10/06
40. James Oberg (2006). "NASA studying a ‘ding’ on shuttle". MSNBC. Retrieved30 October 2007.
41. "NASA has 'high confidence' Atlantis in good shape". SpaceFlightNow. 10 September 2006. Retrieved 12 September 2006.
42."Debris analysis update". SpaceFlightNow. 11 September 2006. Retrieved12 September 2006.
43."Additional heat shield inspections ruled out". SpaceFlightNow. 11 September 2006. Retrieved 12 September 2006.
44. Fries, Colin (18 July 2006). "Chronology of Wakeup calls" (PDF). NASA. p. 57. Retrieved 16 December 2006.
45. "STS-121 Nasa Press Kit" NASA Press Kit – STS-121, May 2006.