San Luis Vadisi
San Luis Vadisi ABD'de güney Colorado eyaleti ile kuzey New Mexico eyaletinde bulunan 1880 km uzunlukta güney Rocky Dağları'nda, batısında San Juan Dağları ile güneyinde Sangre de Cristo Sıradağları arasında yuksek rakımlı bir Alpin havza olan uzun bir vadidir.
Coğrafya
Vadinin çok seçik bir güney sınırı bulunmamaktadır ve vadi havzası güneyde Colorado eyaleti güneyinde olan San Juan Tepelerini ve kuzeyinde New Mexico eyalatinde ki "Taos Platosu"'nu içine aldığı coğrafyacılar tarafından kabul edilir. Vadinin uzunluğu yaklaşık 122 km; genişliği genellikle 90 km'den daha fazla ve yüzölçümu 21.000 km²'yi geçmekte olup bu vadi dünyanın en büyük Alpin vadisi havzasıdır. Vadinin yuksek olan ortalama rakımı yaklaşık 2.300 metredir ve vadinin iki tarafında bulunan dağların en yüksek rakımı ise 4.000 m'yi geçmektedir.
Jeolojik olarak vadi Rio Grande çatlağının bir kısmıdır. Vadinin kuzey kısımları kapalı havza olup bu arazilerden çıkan ve arazideki yerüstü sularını bu havzadan dışarı akıtan bir akarsu bulunmamaktadır. Vadinin güneyinden ise vadinin ortasından güneye doğru akan Rio Grande Nehri geçmektedir. Bu nehrin kaynağı vadinin batısında bulunan San Juan Dağları'ndadır. Nehir vadide güneye New Mexico'ya doğru akıttıktan sonra Texas, ABD ile Meksika sınırı olup Meksika Körfezi'nde denize kavuşmaktadir.
San Luis Vadisi çok az yağış alır. Bu nedenle bu vadide araziler çöl tipindedir. Isıya gelince vadide ısı yaz mevsiminde ılıktır ve fazla sıcak veya soğuk olmaz. Fakat kışın ısı çok soğuk olur.
Büyük Kumullar
San Luis Vadisi'nin en ilgi çeken özelliği vadaide bulunan "Büyük Kumullar"'dır. "Büyük Kumullar" vadinin güneyinde bulunan Sangre de Cristo Sıradağları'nın batısındadır. Bu kumullar arazisinin yüzölçümü 7,700 hektardır. Araştırmacılara göre bu kumullar yaklaşık 440 bin yıl önce ortaya çıkmaya başlamışlardır. Kumullar San Luis Vadisi'nden geçen Rio Grande Nehri ve bu nehrin kollarının taşıdığı kum ve toprak parçacıklarından oluşmuşlardır. Bu çok uzun süren dönemde batıdan gelen rüzgarlar bu nehir ve kollarında bulunan kum parçalarını nehrin sel yatağından altıp götürmüş ve Sangre de Cristo Dağları'nı geçmekte iken rüzgarın şiddeti azalınca kum parçacıkları vadinin doğu kıyısinda toplanmışlar ve bınlarce yıl içinde büyük kumullar meydan getirmişlerdir. Bu süreç hala devam etmektedir ve kumullar günümüzde de yavaş olarak büyümektedir. Bu büyük kumullar San Luis Vadisi tabanından 250 m 'ye kadar yükselmektedirler. Bu kumulların dış sınırlsrında birkaç akarsu bulunmaktadır. Bu akarsular kumuların kenarlarını erozyona uğratıp kumları akarsu içinde vadide daha daha mevkilere taşımaktadırlar. Fakat akarsular çok geçmeden yeraltına sizip kaybolmakta kumlar da yerüstünde kalmaktadır. Rüzgar esintisi bu kum kalıntılarırını tekrar "Buyuk Kumullar"'a doğru geri götürmektedir.
Bu kumulların doğasını korumak için 1932'de "Great Sand Dunes Ulusal Anıt"'i kurulmuştur. 1980'de ise bu arazilerin koruma statütüsü değiştirilmiş ve daha geniş araziler de eklenerek 17,906 hektari ulusal park 16,870 hektari Koruma Bölgesi'nden oluşan Great Sand Dunes Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi kurulmuştur.
Resimler
Kapalı havza olan kuzey San Luis Vadisi manzarası
San Luis Vadisi'nde "Great Sand Dunes (Büyük Kumullar)"