Sentriyol

9 mikrotübüllü bir sentriyol - TEM'de çekilmiş.

Sentriyol, varil biçimindeki hücre organelleridir. Ökaryotik hücrelerin çoğunda bulunsalar da damarlı bitkilerde ve mantarlarda bulunmazlar. Nöron, olgun yumurta, çizgili kas hücresi hücrelerinde de yokturlar. Alglerde görülürler.

Yapısı

Küçük, silindirik yapıda ve 0,2 μm genişlikte ve 0,4 μm uzunluğundadır. Sentriyolün her bir duvarı genellikle üçlü gruptan oluşan dokuz mikrotübülden oluşur. Hayvan hücrelerinde bir çifti sentrozomun merkezinde bulunur.

Drosophila melanogaster embriyolarında, çiftli olarak, Caenorhabditis elegans sperm hücrelerinde ve erken embriyolarında tekli, ama dokuz tane olarak görülürler.^[1][2] Bunlar değiştirilmemiş tubulinden daha kararlı yapılar meydana getirmek için oluşturulmuşlardır. Sentriyollerin ilşkilendirilmiş çiftleri, dikey olarak sıralanır, sentrozom olarak bilinen yapıyı oluşturur.

Hücre sitoplazmasında birbirine dik olarak bulunan ve matriksle çevrili olan sentriyol çiftleri sentrozom adını alır. Her sentriyol enine kesitte dairesel olarak dizilmiş 9 fibrilden oluşur. Her fibril 3 subfibril (mikrotubulus) ihtiva eder. Fibriller bir matriksle sarılıdır. Sentriyoller hücre bölünmesi sırasında çoğalıp birer çift halinde hücrenin her iki kutbuna giderek aster denen ipliklein oluşumunu ve asterler yardımıyla kromozomların sentromerlerinden yakalanıp kutuplara çekilmesini sağlar.

Görevi

Hücre bölünmesinde görev yaparlar. Replikasyon sırasında, eşleştirilmiş her yeni sentriyol grubu, hem sentriyol çiftini hem de orijinal çifti barındırır. Eğer sentriyoller kendiliğinden hareket eden kamçı ya da sil organellerinin şekillendirilmesinde kullanılırlarsa, sentriyollerin yaşlı olanı, anne sentriyol, organel yapısını organize eden bazal gövde haline gelir.^[3]

Kaynaklar

1. Marie Delattre and Pierre Gönczy, The arithmetic of centrosome biogenesis, Journal of Cell Science 117, 1619-1630 (2004)
2. SAS-6 defines a protein family required for centrosome duplication in C. elegans and in human cells, Nature Cell Biology 7, 115 - 125 (2005)
3. Beisson, J. and Wright M. (2003). Basal body/centriole assembly and continuity. Current Opinion in Cell Biology 15, 96-104.