Sonsuz regresyon

Açıklamaya muhtaç bir konuyu açıklarken, sebep olarak gösterilen olgunun da aslında açıklamaya muhtaç olması ve silsile halinde bunun devam ettirilmesi sonsuz regresyona sebep olur. Aristo'nun ilk hareketi neyin başlattığı tartışması bu sonsuz silsileyi keyfi bir noktada durdurmayı amaçlar.

Örneğin Stephen Hawking'in Zamanın Kısa Tarihi adlı kitabına başlangıç paragrafı bu konuya değinen esprili bir anektot ile başlar (Orijinali "Turtles all the way down"^[1]):

Evreni düşünmek

Tuhaf ama harika bir evrende yaşıyoruz. Evrenin yaşını, büyüklüğünü, gücünü ve güzelliğini kavramak olağanüstü bir hayal gücü gerektiriyor. Görünen o ki bu uçsuz bucaksız kozmosta biz insanların kapladığı yer, epey önemsiz. Ve biz onu bütünüyle anlamaya, ona nasıl uyum sağladığımızı öğrenmeye çalışıyoruz. Onlarca yıl önce tanınmış bir bili-madamı (bazıları onun Bertrand Russell olduğunu söyler) astronomi üzerine herkese açık bir konferans veriyordu. Dünya'nın Güneş'in çevresinde, Güneş'in de galaksimiz denilen uçsuz bucaksız yıldızlar kümesinin merkezindeki yörüngesinde dönüşünü anlatır. Konferansın sonunda, salonda en arkalarda oturan ufak tefek yaşlı bir kadın yerinden kalkar ve "Bütün bu anlattıklarınız saçmalık. Aslında dünya, dev bir * kaplumbağanın sırtında duran düz bir tepsi" der. Bilimadamı kibirle gülümser ve, "Peki kaplumbağa neyin üstünde duruyor?" diye sorar. "Sen çok zekisin genç adam, çok zeki" der yaşlı kadın. "Ama onun altında da hep kaplumbağalar var!" ^[2]

…

1. Turtles_all_the_way_down Konuyla ilgili İngilizce Wikipedia sayfası.
2. Zamanın Daha Kısa Tarihi, ilk paragraf.