Stanisław Lem
Stanisław Lem | |
---|---|
Doğum |
12 Eylül 1921 Lwów |
Ölüm |
27 Mart 2006 (84 yaşında) Kraków, Polonya |
Meslek | Yazar |
Dönem | 1946–2005 |
Etkilendikleri
| |
İnternet sitesi | |
http://lem.pl/ |
Stanisław Lem (12 Eylül 1921; Lwów, Polonya - 27 Mart 2006, Krakow), bilim kurgu türünün en tanınmış yazarlarından, Solaris’in yaratıcısıdır.
1941 yılına kadar Lwow’da tıp öğrenimi gördü. II. Dünya Savaşı yıllarında otomobil tamirciliği, elektrik teknisyenliği ve kaynakçılık yaptı.
Lem, savaş döneminde Nazi kamplarında kaldı. 1946'da Krakow'a yerleşti ve tıp eğitimini tamamlayarak doktor oldu. Aynı yıllarda şiir yazmaya ve bilimsel yöntem üzerine kuramsal araştırmalara başladı. 1950’lerde bilim kurgu türüne yönelen Lem’in ilk kitabı ‘Kazanılan Zaman’ 1955’te yayımlandı. Bilim kurgu kitapları yazdığı ilk yıllarda modern bilimle hümanist ahlakı birleştirmeye çalıştı. Daha sonraları "Yıldız Günceleri-1957" gibi kitaplarıyla parodik metinler üretti.
Yazarın başyapıtı sayılan Solaris, Andrei Tarkovski tarafından 1972’de, Steven Soderbergh tarafından da 2002’de filme çekildi. ‘Solaris’te, iletişimin ne olduğunu sorgulayan Lem’in metinlerindeki ortak nokta “ironi” duygusu oldu.
Ursula K. Le Guin ve Philip K. Dick’le birlikte bilim kurgu edebiyatının “ciddiye alınmasını sağlayan” yazarlar arasında sayılan Stanislaw Lem, felsefeye ve dilbilime esin kaynağı olarak görülen metinler üretti.
Lem’in Lehçe yazdığı kitaplar 40’tan fazla dile çevrildi ve yaklaşık 27 milyon adet sattı. Türkçede eserleri İletişim Yayınları ve Pinhan Yayıncılık tarafından yayımlanmaktadır.
Stanislaw Lem, 84 yaşında 27 Mart 2006'da Krakow'da öldü.
Amerikan Bilimkurgu ve Fantastik Edebiyat Yazarları Birliği Tartışması
Lem'e, 1973 yılında, Amerikan Bilimkurgu ve Fantastik Edebiyat Yazarları Birliği (SFWA) tarafından -teknik olarak bu payeyi almaya uygun olmadığı halde- fahri üyelik verildi. SFWA fahri üyeliği yalnızca birliğe normal üye olma kriterlerine uymadığı halde üye olarak kabul edilmek istenenlere verilen bir payeydi. Lem, öte yandan, Amerikan bilim kurgu edebiyatını -özellikle de Harlan Ellison'ın eserlerinin- hiç önemsememişti; onun kötü düşünülmüş, kötü yazılmış ve yeni edebi formlar bulmaktan daha çok para kazanmaya odaklanmış olduğunu düşünüyordu. Eserleri ABD'de yayımlandıktan ve dolayısıyla birliğe normal üye olma hakkına sahip olduğunda, birlikteki fahri üyeliği feshedildi. Görünüşte bazı SFWA üyeleri bunun Lem'e haddini bildireceğini düşünüyordu ve Lem de eylemi bu şekilde yorumlamış görünüyordu, ama örgüt yaptığı resmi açıklamada fahri üyeliğin yalnızca normal üyelik kriterlerini sağlayamayanlara verildiğini söylüyordu. Eserleri ABD'de yayımlandıktan sonra, Lem birliğe normal üye olmaya çağrıldı ama Lem bunu reddetti. Ursula K. Le Guin'in de aralarında bulunduğu çok sayıda üye SFWA'nın Lem'e muamelesini protesto ettiğinde, üyelerden biri Lem'in aidatını ödemeyi teklif etti, ama Lem bu teklifi kabul etmedi.
Lem ABD'li bir bilim kurgu yazarını diğerlerinden ayrı tutup övgüye değer buluyordu: Philip K. Dick'i -bkz. 1986 tarihli İngilizce eleştirel denemelerinin toplandığı antoloji: Microworlds. Dick, diğer taraftan, muhtemelen hastalığının etkisiyle, Stanisław Lem'in, kamuoyunu kontrol altında tutmaya çalışan Komünist Parti'nin emirlerine göre hareket eden kolektif bir komitenin kullandığı bir takma ad olduğunu düşünüyordu ve FBI'a bu doğrultuda bir mektup yazmıştı.
Kitapları
- Aden (İletişim Yayınları)
- Dönüşüm Hastanesi (İletişim Yayınları)
- Dünya'da Barış (İletişim Yayınları)
- Fiyasko (İletişim Yayınları)
- Gelecekbilim Kongresi (İletişim Yayınları - Cem Yayınları)
- İnsanın Bir Dakikası (İletişim Yayınları)
- Kör Talih (İletişim Yayınları)
- Küvette Bulunan Günce (İletişim Yayınları)
- Ölümlü Makineler (İletişim Yayınları)
- Solaris (İletişim Yayınları)
- Soruşturma (İletişim Yayınları)
- Yenilmez (İletişim Yayınları)
- Yıldız Güncesi (İletişim Yayınları)
- Yıldızlardan Dönüş (İletişim Yayınları)
- Sahibinin Sesi (Cem Yayınları)
- Hayali Büyüklük (Pinhan Yayınları)
- Siberya (Cem Yayınları)
- Mükemmel Boşluk (Cem Yayınları)
Dış bağlantılar
- IMDb'de Stanislaw Lem
- Internet Speculative Fiction Database'de yer alan Stanisław Lem
- Lem.pl Resmî site - maintained by Lem's son and secretary
- "A Visionary Among the Charlatans"
- "Todorov's Fantastic Theory of Literature
- Solaris, Rediscovered
- Lem at "The Modern Word"
- Biography
- Biography at poland.gov.pl
- Biography at culture.pl
- Science Fiction as a Model for Probabilistic Worlds: Stanislaw Lem's Fantastic Empiricism
- Stanislaw Lem
- The writing of Stanislaw Lem - Reviews by Matt McIrvin
- Stanislaw Lem Bibliography
- Life after Lem
- To Solaris and beyond, Philosopher's Zone Australian Broadcasting Corporation discussion about Lem's works; MP3
- Times Online obituary