Türemiş sözcük
| Örnekler |
|---|
|
Türemiş sözcük veya türemiş kelime, isim ve fiil köklerine veya diğer türemiş sözcüklere yapım ekleri getirilerek türetilen kelime. Yalın hâldeki türemiş sözcükler gövde olarak da bilinir.[1] Türetilen sözcük, genellikle türediği sözcükle ilişkili olmakla birlikte, tamamen yeni bir anlama sahiptir: su (madde) ve suluk (kap) gibi.
Türemiş sözcükler, türetildikleri sözcüğün türüne göre ikiye ayrılır:
İsimden türeyenler: İsim köklerine yapım eki getirilerek yapılan kelimelerdir.
- tuz-lu, demir-ci, odun-luk, akıl-sız-lık, göz-lük-çü vb.
Fiilden türeyenler: Fiil köklerine yapım eki getirilerek yapılan kelimelerdir.
- sev-gi, sar-gı, bak-ım, yat-ır vb.
Çekim ekleri
Türemiş sözcükler çekim eki alabilir. Bu durumda türemiş sözcük özelliğini yitirmezler. Örneğin aşağıdaki cümledeki tüm kelimeler türemiştir:
- Gözlük satıcısı öğrencilerle şakalaşıyordu.
Herhangi bir kökten başlayarak birden fazla türemiş sözcük (gövde) oluşturulabilir. Bunlara sırasıyla birincil gövde, ikincil gövde, üçüncül gövde vs. denir.[1] Örnekler:
| kök | birincil gövde | ikincil gövde | üçüncül gövde |
|---|---|---|---|
| | | | |
| | | | |
| | | |
Birden fazla kez türetilmiş sözcüklerde sözcük türü kök veya bir önceki gövdeden farklı olabilir. Örnek:
- göz (isim) > gözle- (fiil) > gözlem (isim) > gözlemle- (fiil)
Kaynakça
- 1 2 "gövde." Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Türk Dil Kurumu. Erişim: 30 Ocak 2015