Türkiye Futbol Şampiyonası
Türkiye Futbol Şampiyonası ya da Türkiye Futbol Birinciliği ya da o zamanki adıyla Türkiye Futbol Heyet-i Müttehidesi, Türkiye'de ülke çapında yapılan ilk futbol şampiyonası. Türk İdman Cemiyetleri İttifakı'nın 1924 yılında Ankara'da yapılan bir genel kurul toplantısında düzenlenmesi kararlaştırıldı. Lig formatında düzenlenen bölgesel liglerde şampiyon olan takımları, eliminasyon usulüne göre karşılaştıran organizasyon, farklı şehir takımlarını bir araya getiren ilk ulusal futbol organizasyonu olma özelliğini taşımaktadır.
İlk şampiyona kısıtlı zaman kalması sebebiyle, özellikle İstanbul şampiyonunu belirleyecek İstanbul Ligi eliminasyonlu turnuva şeklinde düzenlendi. Acele kararlaştırılarak düzenlenen bu ilk şampiyonadan sonra, 1925 ve 1926 yıllarında bu organizasyon tekrarlanmadı. 1927 yılında ikinci kez yapılan Türkiye Futbol Şampiyonası, devam ettiği süre boyunca sadece İstanbul, Ankara ve İzmir kulüpleri arasında düzenlenmeye başladı ancak bu tarihten 1932 yılına kadar düzenlenmedi. 1932 yılında üçüncü kez yapılan şampiyona 1936 yılına kadar devam edip yine bir süre düzenlenmedi. 4 yıl aradan sonra 1940 yılında tekrar başlayan şampiyona, 24 Eylül 1951'de resmen profesyonelliğe geçilmesinden dolayı son bulana dek, 1948 yılı haricinde aralıksız organize edildi. 1953 yılından 1996 yılına kadar, Türkiye Amatör Futbol Şampiyonası veya Türkiye Amatör Takımlar Birinciliği adı altında sadece kulüplerin amatör takımları arasında oynandı.
Deplasman maliyetlerinin yüksek olmasından ötürü bazı yıllar şampiyonaya katılmayan takımlar olurken, askerliğin 2 yıla kadar sürdüğü dönemlerde Harbiye, Muhafızgücü ve Harbokulu gibi takımlar askerliğini yapan futbolcular sayesinde başarılar elde ettiler.
Şampiyonlar
| Sezon | Şampiyon (şampiyonluk sayısı) | İkinci |
|---|---|---|
| 1924 | Harbiye (1) | Beşiktaş |
| 1925 | ||
| 1926 | ||
| 1927 | Muhafızgücü (1) | Galatasaray |
| 1928 | ||
| 1929 | ||
| 1930 | ||
| 1931 | ||
| 1932 | İstanbulspor (1) | Altınordu |
| 1933 | Fenerbahçe (1) | İzmirspor |
| 1934 | Beşiktaş (1) | Altay |
| 1935 | Fenerbahçe (2) | Altınordu |
| 1936 | ||
| 1937 | ||
| 1938 | ||
| 1939 | ||
| 1940 | Eskişehir Demirspor (1) | Fenerbahçe |
| 1941 | Gençlerbirliği (1) | Beşiktaş |
| 1942 | Harbokulu (1) | Göztepe |
| 1943 | ||
| 1944 | Fenerbahçe (3) | Harbokulu |
| 1945 | Harbokulu (2) | İzmit Harp Filosu |
| 1946 | Gençlerbirliği (2) | Beşiktaş |
| 1947 | Ankara Demirspor (1) | Fenerbahçe |
| 1948 | ||
| 1949 | MKE Ankaragücü (1) | Galatasaray |
| 1950 | Göztepe (1) | Beşiktaş |
| 1951 | Beşiktaş (2) | Gençlerbirliği |
Bu yıldan sonra profesyonel takımlar bu turnuva dışı bırakıldığı için "Türkiye Amatör Takımlar Birinciliği" olarak devam etmiştir.
| Sezon | Şampiyon (şampiyonluk sayısı) | İkinci |
|---|---|---|
| 1952 | Galatasaray (Amatör) (1) | ? |
| 1953 | ||
| 1954 | Adana Demirspor (1) | Hacettepe SK |
| 1955 | Bursa Acar İdman Yurdu (1) | ? |
| 1956 | Ankara Karagücü (1) | ? |
| 1957 | Muhafızgücü (1) | ? |
| 1958 | Ankara Havagücü (1) Trabzon İdmanocağı (1) |
2 şampiyon[1] |
| 1959 | Bursa Güvenspor (1) | ? |
| 1960 | Sakarya Yıldırımspor (1) | ? |
| 1961 | İzmir Karagücü (1) | ? |
| 1962 | İzmir Karagücü (2) | ? |
| 1963 | Çukurova İdman Yurdu (1) | ? |
| 1964 | Trabzon İdmanocağı (2) | ? |
| 1965 | İzmit Kağıtspor (1) | ? |
| 1966 | Trabzon İdmanocağı (3) | ? |
| 1967 | İzmir Denizgücü (1) | ? |
| 1968 | İzmir Denizgücü (2) | ? |
| 1969 | Sebat Gençlik (1) | ? |
| 1970 | Muhafızgücü (2) | ? |
| 1971 | İzmir Denizgücü (3) | ? |
| 1972 | Trabzon Gençlerbirliği (1) | ? |
| 1973 | İzmir Denizgücü (4) | ? |
| 1974 | Zonguldak Erdemirspor (1) | ? |
| 1975 | Orduspor (Amatör) (1) | ? |
| 1976 | Bursaspor (Amatör) (1) | ? |
| 1977 | Ankara Demirspor (1) | ? |
| 1978 | Sakarya Karadenizspor[2] (1) | Muhafızgücü |
| 1979 | Kayseri Sümerspor (1) | ? |
| 1980 | Ankara DSİ Spor (1) | ? |
| 1981 | İstanbul Yeldeğirmeni (1) | ? |
| 1982 | İzmit Kağıtspor (2) | ? |
| 1983 | Maraşspor (1) | Sakarya Karadenizspor[2] |
| 1984 | Tarsus İdman Yurdu Erkutspor (1) | ? |
| 1985 | Beşiktaş (Amatör) (1) | ? |
| 1986 | Bursaspor (Amatör) (2) | ? |
| 1987 | Hatay Sahilspor (1) | ? |
| 1988 | Beşiktaş (Amatör) (2) | ? |
| 1989 | Adana Gençlerbirliği (1) | ? |
| 1990 | Çengelköyspor (1) | ? |
| 1991 | ||
| 1992 | İçel Polisgücü (1) | ? |
| 1993 | Diyarbakır DSİ Spor (1) | ? |
| 1994 | ||
| 1995 | ||
| 1996 | ||
Şampiyonluk sayıları
Profesyonellik öncesi
24 Eylül 1951'de Türkiye'de futbolda profesyonelliğe geçmeden önce kazanılan kupaların takımlara dağılımı (1924-1951):
| Kulüp | Şampiyon | İkinci |
|---|---|---|
| Fenerbahçe | |
|
| Beşiktaş | |
|
| Gençlerbirliği | |
|
| Harbokulu | |
|
| Göztepe | |
|
| MKE Ankaragücü | |
|
| Ankara Demirspor | |
|
| Eskişehir Demirspor | |
|
| İstanbulspor | |
|
| Muhafızgücü | |
|
| Harbiye | |
|
| Altınordu | |
|
| Galatasaray | |
|
| Altay | |
|
| İzmirspor | |
|
| İzmit Harp Filosu | |
|
Profesyonellik sonrası
24 Eylül 1951'de Türkiye'de futbolda profesyonelliğe geçildikten sonra kazanılan kupaların takımlara dağılımı (1952-1996):[3]
| # | Takım | Şampiyonluk sayısı |
Yıl(lar) |
|---|---|---|---|
| 1 | İzmir Denizgücü | 4 | 1967, 1968, 1970, 1973 |
| 2 | Trabzon İdmanocağı | 3 | 1958, 1964, 1966 |
| 3 | Muhafızgücü | 2 | 1957, 1970 |
| Beşiktaş (Amatör) | 1985, 1988 | ||
| Bursaspor (Amatör) | 1976, 1986 | ||
| İzmir Karagücü | 1961, 1962 | ||
| İzmit Kağıtspor | 1965, 1982 | ||
| 4 | Adana Demirspor | 1 | 1954 |
| Adana Gençlerbirliği | 1989 | ||
| Ankara Demirspor | 1977 | ||
| Ankara DSİ Spor | 1980 | ||
| Ankara Havagücü | 1958 | ||
| Ankara Karagücü | 1956 | ||
| Bursa Acar İdman Yurdu | 1965 | ||
| Bursa Güvenspor | 1959 | ||
| Çukurova İdman Yurdu | 1963 | ||
| Diyarbakır DSİ Spor | 1993 | ||
| Galatasaray (Amatör) | 1952 | ||
| Hatay Sahilspor | 1987 | ||
| İçel Polisgücü | 1992 | ||
| Çengelköyspor | 1990 | ||
| İstanbul Yeldeğirmeni | 1981 | ||
| Sakarya Karadenizspor | 1978 | ||
| Kayseri Sümerspor | 1979 | ||
| Maraşspor | 1983 | ||
| Orduspor (Amatör) | 1975 | ||
| Sakarya Yıldırımspor | 1960 | ||
| Tarsus İdman Yurdu Erkutspor | 1984 | ||
| Trabzon Gençlerbirliği | 1972 | ||
| Sebat Gençlik | 1969 | ||
| Zonguldak Erdemirspor | 1974 |
Kaynakça
- ↑ Final maçı, uzatma ve tekrara rağmen sonuç vermediğinden, o yıl iki takım birden şampiyon ilan edilmiştir.
- 1 2 Şanlı, Sırrı. "Bir Zamanlar Sakarya Karadenizspor". sporexpres.com. 22 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131222100651/http://www.sporexpres.com/super-amator/bir-zamanlar-sakarya-karadenizspor-h31701.html. Erişim tarihi: 12 Kasım 2014.WebCite®
- ↑ "Türkiye Amatör Futbol Şampiyonası". yalihuyuk.com. 21 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140321005144/http://www.turkfutbolu.net/tumligler/turkiyeamator.html. Erişim tarihi: 9 Kasım 2014. WebCite®
- Somalı, Vâlâ. Teknik, Taktik Yönleriyle Futbol ve Tarihi. İnkilâp Kitabevi
- San, Haluk; Dağlaroğlu, Rüştü. Türk Futbol Tarihi - TFF Yayınları