Türkiye Sosyalist Partisi
| Türkiye Sosyalist Partisi | |
|---|---|
| Kısaltma | TSP |
| Genel başkan | Esat Adil Müstecablıoğlu |
| Kuruluş tarihi |
14 Mayıs 1946 20 Temmuz 1950 |
| Kapanış tarihi |
16 Aralık 1946 17 Haziran 1952 |
| Öncülü | Türkiye Komünist Partisi (1920) |
| İdeoloji | Marksizm, Sosyalizm |
| Siyasi pozisyon | Aşırı sol |
|
| |
1946 yılında Türkiye Komünist Partisi (1920) kadroları içinden gelen bir kısım sosyalist tarafından kurulmuş siyasi parti.
Kuruluşu
Mustafa Suphi ve 14 arkadaşının öldürüldüğü 1921 yılından sonra uzunca bir dönem faaliyetlerini yurtdışında, illegal bir vaziyette sürdüren Türkiye Komünist Partisi üyelerinin, Türkiye topraklarında, yasal bir zeminde siyaset yapmaya çalıştıkları dönemde, bu kadroların ortaya çıkarttığı ilk siyasi partidir. Aynı dönemde, TKP içinde farklı görüşleri ve yaklaşımları savunan iki gruptan Esat Adil Müstecablıoğlu etrafında birleşen ve içlerinde Sarı Mustafa (Börüküce), Hüsamettin Özdoğru, İbrahim Topçuoğlu, Hamdi Samilof (Alev) gibi TKP'nin önde gelen isimlerinin de yer aldığı tam bağımsızlık yanlısı grup Türkiye Sosyalist Partisini oluşturur. Bu grubun karşısında yer alan ve siyasi duruşları itibariyle Sovyetler Birliği ve Bolşevizm yanlısı Şefik Hüsnü etrafında toplanan grup ise, kısa bir süre sonra Türkiye Sosyalist Emekçi Köylü Partisi'ni oluşturacaktır.
Yargılamalar
Parti, açılışından çok kısa bir süre sonra, 16 Aralık 1946 tarihli 947/62 sayılı Sıkıyönetim Komutanlığı kararı ile siyasi faaliyetlerden men edilmiştir. Ayrıca "komünist gaye ve maksatlara hizmet ettiği" iddiasıyla parti yöneticileri hakkında tahkikatlar ve uzun süren dava süreçleri başlamış, bu davaların tamamı İstanbul 3. Ağır Ceza Mahkemesi'nin 29 Eylül 1949 Tarih 960/177 sayılı kararı ile beraatle sonuçlanmıştır.
Yeniden kuruluş ve kapatılma
Haklarında açılan tüm davaların düşmesi üzerine, partinin ileri gelenleri, TSP'yi yeniden kurmak üzere dilekçe verirler ve parti 20 Temmuz 1950 tarihinde yeniden açılır. Kısa süre sonra bir defa daha, "komünist emellere hizmet etmek" suçlaması ile aleyhlerinde dava açılır ve Eminönü Sulh ve Ceza Mahkemesi'nin 17 Haziran 1952 tarih, 57/99 sayılı kararı ile tüm siyasi faaliyerlerden men edilerek kapatılır.