Tetis Okyanusu

Tetis Okyanusu, Laurasia ve Gondwana

Pangea'nın Parçalanma Sürecinde Tetis Okyanusunun oluşumu ve kapanışı

Tetis Okyanusu, (Tetis Denizi) Paleozoik-Mezozoik-Erken Tersiyer süresince Gondvana ve Laurasia arasında batı-doğu yönünde uzanan eski okyanustur^[1]. Tetis Okyanusundan geriye günümüzde sadece Akdeniz kalmıştır.

225 milyon yıl önce dünya üzerinde tek bir kıta (Pangea) ve onu çevreleyen dev bir okyanus (Pantalassa) bulunuyordu. 200 my önce Trias devrinde Pangea super kıtası parçalanarak kuzeyde ve güneyde büyük iki kıtaya bölündü. Kuzeyde Lavrasya adıyla, günümüzdeki Kuzey Amerika ve Avrasya'nın bulunduğu super kıta bulunuyordu. Güneyde Gondvana adıyla günümüzdeki, G. Amerika, Afrika, Antarktika ve Okyanusya kıtaları bir arada bulunmaktaydı. Gondvana ve Lavrasya kıtaları arasında Tetis Okyanusu bulunuyordu^[2].

Permiyenden sonra Lavrasya ve Gondvana kıtaları doğu yönünde genişleyerek açılıp Tetis Okyanusunu oluşturmuştur. Tetis'in Permiyende açılıp, Trias sonunda kapanan bölümüne Paleotetis adı verilmiştir. Trias'dan sonra açılıp kapanan bölümüne Neotetis denilir. Tersiyerde Neotetis'in tamamen kapanmasıyla Gondvana ve Lavrasya kıtaları çarpışmış, Alpin Orojenezine ait Alp-Himalaya dağ sistemi oluşmuştur. Kretase döneminde doğuda daha geniş olan Tetis batıya doğru daralmıştır.^[3].

Atlas okyanusunun yayılması ile kuzeye doğru kayan Afrika kıtası doğudan Tetis Okyanusunun kapanmasına yol açmıştır. Levha hareketleri sonucu Afrika, Arap ve Hindistan Levhasının kuzeye hareketi ile eskiden Tetis'in tabanı olan alanlar Alp-Himalaya dağ kuşağını meydana getirmişlerdir^[4].

Okyanus tanrısı Okeanos ve deniz tanrısı Tethys'in mozaikleri

Kaynakça

1. "GENEL HATLAR". Türkiye Jeolojisi. itu.edu.tr. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150402192358/http://web.itu.edu.tr/~okay/geology_turkey_notes/lecture_notes_geology_turkey.pdf. Erişim tarihi: 20 Mart 2015. 
2. KARAGÖZ, Özlem. "LEVHA TEKTONİĞİ KURAMININ OLUŞUMU VE GELİŞİMİ". http://deivil.comu.edu.tr/.7 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20121207020946/http://deivil.comu.edu.tr:80/deprem_bilgisi/bolum_4.pdf. Erişim tarihi: 20 Mart 2015. 
3. MERİÇ, Engin; ERSOY, Şükrü; GÖRMÜŞ, Muhittin (2000). "PALEOCOĞRAFYA VE GEÇ KRETASEDEKİ TEKTONİK OLAYLAR". Loftusia (Foraminifer) türlerinin Maastrihtiyen (Geç Kretase) Tetis Okyanusu’ndaki paleocoğrafik yayılımı üzerine yeni görüşler. hacettepe.edu.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160305145356/http://www.yerbilimleri.hacettepe.edu.tr/no22/yb22txt7.pdf. Erişim tarihi: 20 Mart 2015. 
4. "Deprem". Yerkabuğunun Hareketli Doğası. tubitak.gov.tr. 12 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120612072353/http://www.biltek.tubitak.gov.tr/sandik/deprem/deprem1.html. Erişim tarihi: 20 Mart 2015.