Tosine Reşid
Tosine Reşid (d. 22 Haziran 1941, Eçmiadzin) çağdaş Kürt-Yezîdî yazar, şair ve oyun yazarı.
Hayatı
Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Eçmiadzin ilçesine bağlı Kûrekend (Ferik) köyünde dünyaya geldi. Erivan Pedagoji Enstitüsü'nün Fizik-Matematik Fakültesi'ni bitirdi ve 1964 yılında mezun oldu. Kirovakan (günümüzde Vanadzor) ilinde öğretmenliğe başladı. İki ay sonra burada bir yıl sürecek olan askerliğe başladı. Askerliğin ardından 1966 yılında Erivan Enstitüsü Kimya bölümünde araştırma görevlisi olarak çalışmaya başladı. 1970 yılında Erivan Devlet Üniversitesi'ne ilk önce araştırma görevlisi, sonra öğretmen olarak devam etti. 1975 yılında kimya doktorasını aldı. Aynı yıl ilk kitabı olan Yol Türküleri (Kilamê Rê) yayınladı.[1] 1966 yılında önce Emerîkê Serdar ile, daha sonra ise tek başına Erivan Radyosu Kürtçe bölümü için “Kürtçe Ansiklopedi” isimli programı hazırladı. Program yaklaşık 12-13 yıl boyunca devam etti. 1967 yılında Nûra Cewarî ile Ermenistan Kürtleri adına, Gürcistan, Kazakistan ve Kırgızistan'a gitti ve binlerce folklorik şarkı-deyiş topladı. 1993 yılının 27 Haziran günü Avustralya'nın Melbourne şehrine göç etti.[2]
Sovyetler Birliği'nde yaşarken 1960'lı yıllarda Kürt hareketine dahil oldu. O dönemde yaşadığını şöyle anlatmaktadır:
“ | Ve o şiirlerle ilk defa Kürdistan adı ile, o ismin ardındaki gerçek ile karşılaştım. 1963 yılına dek Sovyetler Birliği'ndeki hiçbir Kürt yazar, eserlerinde Kürdistan sözcüğünü kullanmamıştı. Korku vardı, zira 1937-38'de çok sayıda Kürt aydını milliyetçilik suçlamasıyla tutuklanıp cezaevine atılmıştı.[3] | „ |
1985 yılında eşi Nûra Cewarî ile Zozan adını verdikleri müzik grubunu kurdu. Grup, Erivan ve Tiflis'te birçok kez konser verdi.[4][5][6] Yazdığı Siyabend û Xecê adlı oyun 1980 yılında Gürcistan Kürt Tiyatrosu'nda sahnelendi. Yine Kürt bolşevik Ferik Polatbekov'un (Fedor Matveeviç Lıtkin) üzerine Tirej isimli piyesi kaleme aldı.[7]
Eserleri
- Kilamê Rê, (Yol Türküleri), Şiir koleksiyonu I, 1975
- Zozan, (Yayla) Şiir koleksiyonu II, 1983
- Nîvro, Şiir koleksiyonu III, 1987
- Siyabend û Xecê, Oyun, 1988
- Şeva bê Xew, Kısa Hikâye Koleksiyonu, 2000
- Qanatê Kurdo anısına (Husên Hebeş ile), 2000
- Min Bêriya Şevên Spî Kiriye, Kısa Hikaye Koleksiyonu, 2005
- Mestûre, Serê Hêjayî Tac Bû, (tarihi roman), 2005
- 100 salîya zana û nivîskarê kurd Qanatê Kurdo, 2009
- Kurdên Yekîtiya Sovyetê: Berê û Niha, (Sovyetler Birliği Kürtleri: Öncesi ve Sonrası), 2010
- Evîna te ez parastim, 2010,
- Em bi zimanê xwe kurd in (dil ve edebiyat üzerine makale), 2011[8]
Yazar ayrıca A. Puşkin, L. Tolstoy, A. Çehov, A. Bunin, A. Voznesenskî, A. İsahakiyan, P. Sevak, F. Polatbekov, M. Lermontov gibi isimlerin şiir ve öykülerini Kürtçe'ye tercüme etti.[9]
Kaynakça
- ↑ Tocънe Peшид, Клaмe Pe, Нeширата Найаcтан, Ерeван, 1975
- ↑ Ez Tosinê Reşîd, Kurê Reşîdê Ozman!..
- ↑ Ülkem, Kürdistan (Tosinê Reşîd)
- ↑
- ↑ Notaya çekilen bir ömür Nûra Cewarî
- ↑ Tosine Reşid, Dunya Tv
- ↑ Ji arşiva Bella Sturkî (Kasoeva, Bella Sergeevna
- ↑ Hevpeyvîn Bi Mamoste Dr. Tosinê Reşîd Re / Öğretmen Dr.Tosinê Reşîd ile söyleşi
- ↑ Tosinê Reşît
Dış bağlantılar
- Anthology of Kurdish Stories (in Kurdish).
- Min Bêriya Şevên Spî Kiriye.
- An Interview with Tosine Rashid, Avesta Kurd Online Journal (in Kurdish).