Toyotomi Hideyoshi
| Toyotomi Hideyoşi 豊臣 秀吉 | |
|---|---|
 | |
| Eş(leri) |
Nene Minami-dono Yodo-dono |
| Çocukları | Hidekatsu, Tsurumatsu, Hideyori |
| Hanedan | Toyotonmi Hanedanı |
| Babası | Kinoşita Yaemon |
| Annesi | Naka |
| Doğum |
17 Mart 1537 Nakamura, Aiçi, Owari |
| Ölüm |
18 Eylül 1598 (61 yaşında) Fuşimi, Kyoto, Yamaşiro |
Toyotomi Hideyoşi (豊臣 秀吉), çocukluk adı: Hiyoşimaru, daha sonraki adları: Kinoşita Tōkiçirō, Haşiba Çikuzen no kami Hideyoşi (d. 1536/17 Mart 1537; Nakamura, Owari - ö. 18 Eylül 1598; Fuşimi, Kyoto, Yamaşiro, Japonya), Japonya'nın birliğini sağlayan ve 1585-1598 arasında Japonya'nın yönetimini elinde tutan Japon savaşçı.
İlk yılları
Hideyoşi'nin çocukluğu ve gençliği hakkında çok az bilgi vardır. Bir köylü olduğu aktarılan Kinoşita Yaemon ile Naka'nın oğlu olarak doğdu. Küçük yaşta babasını Yaemon öldü ve annesi Naka Çikuami ile evlendi. Ancak Hideyoşi, Çikuami ile anlaşamayınca, evinden ayrılarak Tōtōmi eyaletine gitti ve Tōtōmi eyaletini de yöneten daimyō (bey) İmagawa klanına bağlı Matsuşita Yukitsuna'nın hizmetine girdi. Daha sonra 1554'te Oda Nobunaga'nın komono (özel hizmetçi) oldu ve yaya askerleri arasına katıldı. Yetenekleri ve zekasıyla samuraylığa yükseldi. Kiyosu Kalesi'ne Fuşin Bugyō (müteahit müdürü) ve daha sonra Daidokoro Bugyō (mutfak müdürü) olarak atandı. Nobunaga tarafından "Saru" (Maymun) lakabı verildi ve Nobunaga'nın mektubunda bir kez "Hage Nezumi" ("Kel Fare") ifadesi kullanıldı. 1561 yılında Sugihara Sadatoşi'nin kızı ve Asano Nagakatsu'nun manevi kızı Nene (veya One) ile evlendi.
İktidara yükselişi
Oda Nobunaga'nın Japonya'nın orta kesimini kendisine bağlamak amacıyla 1568'de başlattığı sefere katıldı ve birçok önemli çarpışmada yer aldı. Nobunaga Eylül 1573'te Asano klanı ve Asakura klanı başta olmak üzere iki daimyo'yu Anegawa Muharebesi'nde yendi. Bu zaferden sonra Hideyoşi eski Asano klanın yönetmiş olduğu Ōmi San Gun (Ōmi üç ilçesi)'nun yöneticiliğine getirildi ve ilçe merkezi olan İmaihama'nın adını Nagahama olarak değiştirerek Nagahama Kalesi'nin sahibi oldu. Bu dönemde Niwa Nagahide (丹羽 長秀) ve Şibata Katsuie (柴田 勝家)'nin soyadlarından birer kanjiyi alıp kendi soyadını Hashiba (羽柴) olarak değiştirdi. "Çikuzen no kami" unvanını aldı. Nobunaga'nın buyruğuyla 1577'den başlayarak Sanin ve Sanyō'yu sindirmeye yönelik seferlere girişti. Bu arada Biççu eyaletini ele geçirdi. Harima eyaletindeki Himeci Kalesi'nden harekete geçerek Şikoku'nun güçlü daimyōlardan Mōri Terumoto'nun adamlarından Şimizu Muneharu'yu Takamatsu Kalesi'nde kuşatma altına aldı. 21 Haziran 1582 tarihinde Kyoto'da Honnō-ji Tapınağı'nda Akeçi Mitsuhide'nin saldırısına uğrayan Nobunaga'nın intihar etmesi üzerine Terumoto ile barış yaparak batıya yöneldi ve Yamazaki Muharebesi'nda Mitsuhide'yi öldürerek Nabunaga'nın öcünü aldı.
Oda ailesine bağlı savaşçıların yaptığı toplantıda, Nobunaga'nın üçüncü oğlunu destekleyen iki güçlü vasala karşı Nobunaga'nın torununun başa geçmesini savundu. Bu vasallardan birini 1583'te yendi ve intihar etmesine izin verdi. Aynı yıl birçok önemli müstahkem mevkiyi ele geçirdikten sonra Osaka'da bir kaleyi yaptırdı. Ardından daimyōlar arasındaki savaşı sona erdirmek üzere geniş çaplı bir harekata girişti. Nobunaga'nın ikinci oğlunu destekleyen ve birliği sağlama önündeki son engel olan Tokugawa İeyasu ile 1584'te savaşa girdi ve Komaki-Nagakute Muharebesi'nde yenildi. Ancak birbirlerine kesin üstünlük sağlayamayan taraflar uzlaşmaya vararak bir ittifak kurma yoluna gitti.
İktidarının zirvesinde
Askeri alandaki egemenliğini 1585'te kanpaku, daha sonra dajō-dajin makamlarına geçerek siyasi düzeyde de pekiştiren Hideyoşi yeniden bir tehlike durumuna gelen Terumoto ile yaptığı barışın ardından batıdski Shikoku ve Kyuşu adalarını ele geçirdi. Ieyasu'nun yardımıyla 1590'da doğudaki Kantō ve Ōu (Tōhoku) bölgelerini denetim altına aldı. Böylece güçlü daimyōların ittifakına dayanarak bütün ülkenin tek bir yönetim altında birleşmesini sağladı.
Hideyoşi yönetimi eline aldığında ilk iş olarak köylülerin, tüccarların ve din adamlarının silah taşımalarını yasaklama (Katana gari; anlam: Kılıç avı) ve gereksiz kaleleri yıkarak kale sayısını azaltma (Şiro wari) gibi önlemler aldı. Ayrıca çiftçiler, savaşçılar, zanaatkarlar, tüccarlar biçimindeki sınıflaşmayı donduran ve bu sınıfların farklı kasaba ya da köylerde oturmalarını öngören Şi-no-ko-şo sistemini uygulamaya koydu. Bunların yanı sıra, kadastro çalışmaları (Taiko kençi) yaptırdı ve ulaşımı kolaylaştırmak amacıyla denetim noktalarını kaldırdı. Yeni para basarak ticareti geliştirmek amacıyla maden yataklarının işletilmesini özendirdi.
Çöküşü ve ölümü
Bütün Japonya'ya egemenliğini kabul ettirdiği 1592'de, kanpaku görevini yeğeni Toyotomi Hidetsugu'ya bırakarak, görevden ayrılmış kampaku'lara verilen Taikō (emekli başdanışman) unvanını aldı. Bu düzenlemeden sonra Kore'yi istila hazırlıklarına başladı. Bazı kaynaklara göre Çin (Ming Hanedanı), Filipinler ve Hindistan'a kadar ilerlemeyi tasarlamasına karşın, daha Kore'deki harekatta başarısızlığa uğradı. Çin ile kısa süreli bir barışın ardından 1597'de Kore'yi ikinci kez istilaya girişti. Gene bozgunla sonuçlanan bu girişimden bir yıl sonra öldü. Hideyoşi'nin oğlu Toyotomi Hideyori (1593-1615) Tokugawa İeyasu'ya karşı başarıyla mücadele etmesine karşın, sonunda yenildi ve ailesiyle birlikte intihar etti.
Etkisi
Japonya'nın birleştirilmesinde belirleyici bir rol oynayan Oda Nobunaga'nın başlattığı süreç, ardılı Toyotomi Hideyoşi'nin döneminde tamamlandı. Oda'nın en güçlü komutanlarından olan Hideyoşi, onun ölümünden (1582) sonra rakiplerini saf dışı ederek kesin bir denetim kurdu. 1590'a gelindiğinde bütün Japonya Hideyoşi'nin yönetimi altında birleşmiş bulunuyordu. Bu gelişmeye toprak mülkiyetini temelden değiştiren düzenlemeler de eşlik etti. Feodal bağımlılık ilişkisini mülkten elde edilen ürüne dayandıran yeni sistemde çiftçiler feodal beylere ve toprağa bağımlı serfler durumuna getirildi. Öte yandan köylerden çekilmeye zorlanan samuraylar kentlerde oturmaya başladı. Toprağı işleme hakkının kayıtlarla belirlendiği köyler için ürün üzerinden hesaplanan ortak bir arazi vergisi getirildi. Köylülerin elindeki silahlar toplanırken, tüccar ve zanaatçıların köylerde oturması yasaklandı. Sonuçta büyük ölçüde bozulmuş olan şoen sistemine son darbe de indirilerek merkezi bir feodal yapının temeli atıldı.
Hideyoşi'nin kurduğu siyasal yapı ülkenin bütünü üzerinde doğrudan bir denetim uygulamaya olanak vermiyordu. Bunun temel nedeni başkent ve çevresi dışındaki toprakların büyük ölçüde daimyōların yönetimine bırakılmasıyldı. Bu nedenle baş gösteren iç çekişmeler, feodal beyleri çevrsinde toplamak isteyen Hideyoşi'yi 1592 ve 1597'de Kore'ye iki sefer düzenlemeye yöneltti. Bu seferlerin başarısızlığa uğraması ve Hideyoşi'nin ölümü (1598) rejimin de çöküşünü getirdi.