Yarıkkaya (tepe üstü yerleşme)
| Tepe üstü yerleşme | |
| Adı: | Yarıkkaya (tepe üstü yerleşme) |
| il: | Çorum |
| İlçe: | Boğazkale |
| Köy: | Merkez |
| Türü: | Tepe üstü yerleşme |
| Tahribat: | |
| Tescil durumu: | |
| Tescil No ve derece: | |
| Tescil tarihi: | |
| Araştırma yöntemi: | Kazı |
Yarıkkaya, Çorum il merkezinin güneybatısında, Boğazkale İlçesi'nin 1,6 km. kuzeydoğusunda, Yazılıkaya'nın yaklaşık olarak 2 km. kuzeyinde yer alan bir kalker kayalık ve bu kayalık üzerinde bulunan bir tepe üstü yerleşmedir.[1]
Kazılar
Harald Hauptmann başkanlığında 1966 yılındaki bir ön araştırmanın ardından, plato olarak tanımlanan alanda ve yamaçta kazılmıştır. İki metre kalınlıkta bir kültür dolgusu belirlenmiştir.[1]
Tabakalanma
Plato kesiminde beş tabaka belirlenmiştir. Kazı başkanına göre 4. ve 5. tabakalar, çanak çömlek buluntularına göre Alişar'ın Geç Kalkolitik Çağ'ına, (19-15 M tabakalarına) 1. – 3. tabakalar ise Erken Tunç Çağı'nın Ia evresine tarihlenmektedir. Güney yamaçtaki taş temeli, yangın geçirmiş bir yapı da daha geç döneme aittir.[1]
Buluntular
İkinci tabakada bastırılmış kerpiç çamurundan, ahşap malzemeyle takviye edilmiş duvarlı, dörtgen planlı konutlar açığa çıkarılmıştır. Bu konutların arasında yine dörtgen planlı, ahır ya da kiler olarak kullanıldığı düşünülen yapılar vardır. Tüm bu yapıların etrafı bir çevre duvarıyla çevrilmiş ve böylece avlulu bir çiftlik kompleksi oluşturulmuştur.[1]
Üçüncü tabakada yapılar daha seyrek olmakla birlikte dizilim sistemi aynıdır. İçlerinde kilden sekiler, tandır ve fırınlar vardır.[1]
Dördüncü tabakada belirli aralıklarla yan yana dizilmiş dört yapı ortaya çıkarılmıştır. Sıkıştırılmış çamurdan duvarları olan bu yapıların uzun duvarları 6 metre olarak ölçülmüştür. Duvarların bazılarında taş temel kullanıldığı görülmektedir. Tabanlar hafif yere gömük olup kalın bir çakıl tabakası döküldükten sonra üzeri gri renkli bir kille sıvanmıştır. Yapılar büyük olasılıkla, tek katlı olup ahşap çatkılı bir damla örtülüdür.[1]
Beşinci tabakada etrafı kerpiç duvarla çevrili bir çukur dışında herhangi bir mimari kalıntıya ulaşılamamıştır. Çukurda hayvan kemiklerinin yanı sıra çokça odun kömürü ve kül bulunmaktadır.[1]
Tüm tabakalardan ele geçen çanak çömlek buluntuları aynı mal özellikleri gösterir. Günlük kullanıma hizmet eden kaba mallardır. Dışı siyah, içi kırmızı, açkılı mallar sıklıkla görülür. Ayrıca bej, gri, sarımsı ve kırmızı astarlı mal örnekleri de vardır. Bezemesiz kapların dışında içi beyaz dolgulu çizi bezemeli kaplar vardır. Bezemeler baklava dilimleri, spiraller ve salyangoz kabuğu bezemeleridir. Çorum / Büyük Güllücek ile az da olsa benzerlik kurulmaktadır.[1] Yörede Geç Kalkolitik Çağ'da ortaya çıkan mal gruplarından parçalar yanında İç Anadolu Bölgesi'nin Erken Tunç Çağı I. evre çanak çömleği yaygındır.[2]
Sürtmetaş buluntuları arasında su mermerinden yapılmış bileziklerden söz edilmektedir.[1]
Plato kesiminde yerleşme içi gömüt geleneği olduğu anlaşılmaktadır. Konutların tabanları altına pitoslar içinde ve hocker tarzında (ana rahmindeki gibi) yatırılmış gömütler bulunmuştur. Gömüt armağanlarına çoğunlukla rastlanmamaktadır. Bazı gömütlerde tunç levha bilezikler vardır.[1]