Yaralanma

Yaralanma sonrası, radyografi yardımıyla hastanın dizinde inceleme yapılırken çekilen bir resim.

Yaralanma, zararlı bir fiziksel etki sonucu biyolojik bir organizmanın hasar görmesidir.^[1] Travma ise, tehlikeli sonuçlar ortaya çıkarabilecek daha ağır bir yaralanma türüdür.

Sınıflandırma

Birleşik Devletler Bureau of Labor Statistics, Mesleki Yaralanmalar ve Hastalıklar Sınıflandırma Sistemi'ni (İngilizce: Occupational Injury and Illness Classification System (OIICS)) geliştirmiştir. Bu sistemde yaralanmalar şu şekilde sınıflandırılmıştır:

• doğa,
• vücudun bir kısmı etkilenmiş,
• kaynak ve ikincil kaynak,
• olay veya maruziyet.

Bu sistem ilk defa 1992'de yayımlanmıştır ve o zamandan beri birkaç kez güncellenmiştir.^[2]

Türk Ceza Kanunu'nda Tanımlanan Yaralanma Suçlarının Adli Tıp Açısında Değerlendirilmesi ve Adli Rapor Tanzim İçin Rehber'de ise yaralanmalar, şu başlıklar halinde incelenmiştir:^[3]

• Yaralanmaların tanımlanması
• Yaralanma ağırlığının belirlenmesi
• Vücutta kemik kırılmasının değerlendirmesi
• Zehirlenmelerde yaralanma ağırlığının değerlendirilmesi
• Duyu veya organların işlevinin sürekli zayıflaması ya da yitirilmesi açısından değerlendirme
• Dişler
• Travma sonrası gelişen ruhsal bozuklukların değerlendirilmesi

Dünya Sağlık Örgütü, Uluslararası Haricî Yaralanma Nedenleri Sınıflandırması'nı (İngilizce: International Classification of External Causes of Injury (ICECI)) üretmiştir. Bu sistemde yaralanmalar şu şekilde sınıflandırılmıştır:

• yaralanma mekanizması,
• yaralanmayı ortaya çıkaran nesneler/maddeler,
• meydana gelme yeri,
• yaralanma sırasındaki etkinlik,
• insan kastının oynadığı rol,
• ek kısımlar.

Bu sınıflama, araştırıcıların, yaralanma nedenlerini ve yaralanma önlenmesini incelemesine izin vermek için tasarlanmıştır.^[4]

Orchard Spor Yaralanmaları Sınıflandırma Sistemi (İngilizce: Orchard Sports Injury Classification System (OSICS)), belli başlı spor yaralanmalarının incelenmesine olanak sağlamak için kullanılmaktadır.^[5]

Nihai nedene göre

• Kasten yaralama
  • İntihar ve kendini yaralama
  • Şiddet ve savaş
• Kazalar

Yöntemine göre

• Travmatik yaralanma, ani fiziksel çarpışma veya hareket sonucu ortaya çıkan vücut yarası veya şok^[6]
  • Kopma yaralanması
  • Patlama yaralanması
  • İç kanama
  • Ezilme yaralanması
  • İğne batma yaralanması
  • Katastrofik yaralanma
• Yinelemeli zorlanma yaralanması veya öteki zorlanma yaralanmaları
• Radyasyon zehirlenmesi, yanık veya soğuk ısırması gibi harici fiziksel neden kaynaklı öteki yaralanmalar
  • Radyasyon kaynaklı akciğer yaralanması
  • Mikrodalga yanığı
• Toksin veya ilacın yan etkisi (örneğin, aşı yaralanması) kaynaklı yaralanma
  • Toksinsel yaralanma
• Reperfüzyon yaralanması gibi dahili nedenlerden kaynaklı yaralanma

Yerine göre

• Yara; derinin yırtıldığı, kesildiği veya delindiği bir yaralanma (açık yara) veya sıyrık veya bere ile sonuçlanan künt yaralanmalar (kapalı yara). Patolojide özellikle, derinin dermis katmanına hasar veren keskin yaralanmayı işaret eder.
• Beyin yaralanması
  • Edinilmiş beyin yaralanması
  • Coup contrecoup yaralanması
  • Difüz akson yaralanması
  • Ön lop yaralanması
• Sinir yaralanması
  • Omurilik yaralanması
  • Plexus brachialis yaralanması
  • Çevresel sinir yaralanması
  • Nervus ischiadicus yaralanması
  • Nervus axillaris yaralanması
• Yumuşak doku yaralanması
• Hücre hasarı, doğrudan DNA hasarı da dahil olmak üzere
• Lisfranc yaralanması
• Trakeobronşiyal yaralanma
• Göz yaralanması
  • Kimyasal göz yaralanması
  • Genel anestezi sırasındaki göz yaralanmaları
• Akut böbrek yaralanması
• Diz yaralanması
  • Ligamentum cruciatum anterius yaralanması
  • Medial diz yaralanmaları
• Sırt yaralanması
• El yaralanması
• Karaciğer yaralanması
• Baş yaralanması
  • Delici baş yaralanması
  • Kapalı baş yaralanması
• Kas iskelet yaralanması
  • Eklem kıkırdağı yaralanması
• Akut akciğer yaralanması
• Pankreas yaralanması
• Aorta thoracica yaralanması
• Safra kanalı yaralanması
• Göğüs yaralanması

Etkinliğe göre

• Spor yaralanması
• Mesleksel yaralanma
• Vantilasyonla ilişkili akciğer yaralanması
• Kan nakli nedenli akut akciğer yaralanması
• Uzay yolculuğu sırasındaki hastalıklar ve yaralanmalar

Ayrıca bakınız

• Oranlarına göre ölüm nedenleri listesi

Kaynaklar

1. "Wounds and Injuries: MedlinePlus". Nlm.nih.gov. 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160705110549/https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/woundsandinjuries.html. Erişim tarihi: 2014-03-29. 
2. "Occupational Injury and Illness Classification System". Centers for Disease Control and Prevention. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304053557/http://wwwn.cdc.gov/wisards/oiics/. Erişim tarihi: 2014-03-24. 
3. "Türk Ceza Kanunu'nda Tanımlanan Yaralanma Suçlarının Adli Tıp Açısında Değerlendirilmesi ve Adli Rapor Tanzim İçin Rehber". Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160305131217/http://www.adlitip.hacettepe.edu.tr/ekler/pdf/rehber.pdf. Erişim tarihi: 27.06.2014. 
4. "International Classification of External Causes of Injury (ICECI)". Dünya Sağlık Örgütü. 19 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160719013456/http://www.who.int/classifications/icd/adaptations/iceci/en/. Erişim tarihi: 2014-03-24. 
5. "The Orchard Sports Injury Classification System (OSICS) version 10". Clin J Sport Med. 17 (3): 201–204. Mayıs 2007. DOI:10.1097/jsm.0b013e318059b536. PMID 17513912. 
6. "Trauma". Dictionary.com. Dictionary.com, LLC. 2010. http://dictionary.reference.com/browse/trauma. Erişim tarihi: 2010-10-31.