Zürih
Koordinatlar: 47°22′00″K 08°33′00″D / 47.3666667°K 8.55°D
| Zürih | |||
| — Şehir — | |||
| Zürich | |||
 Üst :Zürih şehri ve Zürih Gölü manzarası, Orta sol:Akşam vakti Zürih Gölü'nde Fraumünster Kilisesi, Orta sağ: Sunrise Tower Alt: Üetliberg'den Zürih gece manzarası |
|||
|
|||
 |
|||
  Zürih Zurih'in İsviçre'deki konumu. |
|||
| Koordinatlar: 47°22′00″K 08°33′00″D / 47.3666667°K 8.55°D | |||
| Ülke |  İsviçre |
||
|---|---|---|---|
| Kanton |  Zürih (kanton) |
||
| Yönetim | |||
| - Tür | Şehir Meclisi (Gemeinderat); Stadtrat ve Belediye Başkanı | ||
| - Belediye Başkanı | Corine Mauch (SPS/PSS) | ||
| Yüzölçümü | |||
| - Toplam | 87,88 km2 (33,9 mi2) | ||
| Rakım | 408 m (1.339 ft) | ||
| En yüksek Rakım | 871 m (2.858 ft) | ||
| En düşük rakım | 392 m (1.286 ft) | ||
| Nüfus (Aralık 2012) | |||
| - Toplam | 379.915 | ||
| - Yoğunluk | 10.709/km² (27.736,2/sq mi) | ||
| Nüfus Tahmini | |||
| Zaman dilimi | OAZD (+1) | ||
| - Yaz (YSU) | OAYZD (+2) | ||
| İnternet sitesi: www.stadt-zuerich.ch.ch | |||
Zürih (Almanca: Zürich, İsviçre Almancası: Züri, Romanşça:Turitg ) İsviçre'nin en büyük kenti (2013 yılında şehir merkezinde nüfus 394.709, çevre ilçeleriyle birlikte nüfusu 1.83 milyon kişidir.[1] Zürih şehri Zürih Kantonu'nun başkentidir. İsviçre'nin ekonomik ve kültürel başkentidir. FIFA merkezi Zürih’te bulunur.
Zürih adının kökeni Kelt kelimesi Turus’tan gelmektedir. 2. yüzyıldaki Roma işgalinde şehir Turicum diye adlandırılmıştır. Günümüz İsviçre Almancası’nda Züri [tsüri] diye telaffuz edilir. Avrupa`nın en iyi üniversitelerinden olan ETH (Eidgenössiche Technische Hochschule) ve Zürih Üniversitesi (Universität Zürich) bu şehirdedir.
Coğrafya
Zürih deniz seviyesinden 408 metre yüksekte Zürih gölünün kuzey kıyısında, Alp dağlarına 30 km. mesafede, batı ve doğusunda ağaçlıklı tepelerin olduğu bir bölgeye yerleşmiştir. Eski şehir Zürih Gölü'nün Limmat Nehri'ne birleştiği noktada kurulmuştur. Kuzey ve batısında tepelerle çevrilidir. Bunlar Gubrist, Hönggerberg, Käferberg, Zürichberg, Adlisberg ve Uetliberg'dir. Sihl Nehri şehrin kuzey noktasında Limmat Nehri ile birleşir. Şehrin tarihi merkezi olan Lindenhof, Limmat Nehrinin doğu yakasında Zürih Gölü'ne 700 metre mesafededir.
Eski şehirin sınırları Schanzengraben kanalı sayesinde anlaşılabilir. Bu yapay su kanalı 17. ve 18. yüzyılda şehrin üçüncü tahkimatı olarak, yıldız biçimindeki surların çevresine savunma amaçlı kazılan çukurların suyla doldurulmasıyla yapıldı. Sihl ve Limmat arasında ilerleyerek Zürih ana tren istasyonundan eski Botanik bahçesi çevresinden dolaşıp Bürkliplatz'a ulaşır.[2]
Topografi
Zürih kenti 91.88 km2lik bir alana yayılmıştır, bunun 4.1 km2sini Zürih gölü oluşturur. Bu alanın kuzeyinde ise İsviçre Platosu uzanır. Limmat nehrinin kıyıları şehrin en yoğun bölgeleridir. Nehir güneydoğu-kuzeybatı yönünde ilerler ve etrafında iki hatta zaman zaman üç kiolmetreye ulaşan bir vadi oluşturur. Kısmen kanal haline getirilmiş ve düzeltilmiş olan nehir, vadinin ortasından değil de, sağ tarafından (kuzeydoğu) akar. İsviçre ulusal müzesinin hemen yanında ''Platzspitz'' adı verilen yerde Sihl nehri ile birleşerek genişler. Limmat'ın en alçak olduğu yer, 392 metre ile Oberengstringen'dir.
Limmat vadisinin batısında ormanlık tepeleriyle Albis dağ zincirleri uzanır. Bölgedeki en yüksek nokta, denizden yüksekliği 869 metre olan Ütliberg'dir. Tepeye çıkan bir trenle rahatça ulaşılabileceği gibi, tepeye çıkan çeşitli yollardan yürüyerek de çıkılabilir. Tepedeki platformdan şehrin, Zürih gölünün ve Alplerin etkileyici bir panoraması görülebilir.
Limmat vadisinin kuzeydoğusu
Tarih
Erken Tarih
Zürih Gölü'nde Neolitik ve Bronz Çağına ait yerleşimler bulunmuştur. Tahminen 6000 yıl önce göl kıyısında, kazık üstünde kurulan yerleşim birimleri olduğu, 4000 yıl kadar önce de çevredeki tepelerde yerleşim yerleri oluşmaya başladığı görülmektedir.[1] Lindenhof tepesi yakınlarında La Tène kültürüne ait kalıntılar keşfedilmiştir. Roma döneminde Turicum Gallia Belgica ile Rhaetia eyaletlerinin sınırlarındaki bir vergi toplama noktası ve Limmat nehrinde ürünlerin takas edildiği bir yerdi. I. Konstantin'in 318 yılındaki reformundan sonra, Galya ile İtalya arasındaki sınır, bir kale ve garnizonun koruduğu Turicum'un doğusuna, Linth Nehri ile Walensee'nin kesiştiği yere alındı. Kasaba ile ilgili ilk yazılı kayıtlar 2. yüzyıldan kalmadır ve Lindenhof'da bir mezar taşında bulunmuştur.
5. yüzyılda bir Germen kabilesi olan Alamanlar İsviçre Platosu'na yerleştiler. Roma kalesi 7. yüzyıla kadar ayakta kaldı. Roma kalesinin yerinde Şarlman'ın torunu Ludwig (Alman) 835'te bir Karolenj kalesi yaptırdı. Ludwig aynı zamanda 853'te kızkardeşi Hildegard için Fraumünster manastırını inşa ettirdi. Bunlarla da yetinmeyip Zürih topraklarını, Uri ve Albis ormanlarını Benediktin Tarikatına bağışladı, manastıra ayrıcalıklar sağladı, şehri manastırın kadın baş papazının yönetimine verdi ve direk olarak kendi korumasına aldı. 1045'te III. Heinrich manastıra pazar yeri kurma, geçiş parası alma, para basma gibi yetkiler de verdi ve böylece manastır şehrin hakimi haline gelmiş oldu.[3]
Zürih, 1218'de Zähringer Hanedanı'nın sona ermesiyle bağımsız bir şehir ('Imperial free city') haline geldi ve eyalet ile karşılaştırabilir bir statü kazandı. 1230'larda 38 hektarlık alanı çevreleyen bir şehir duvarı yapıldı ve Rennweg'deki ilk taş evler inşa edildi. Karolenj kale bir taş ocağı gibi kullanıldı ve kale yıkılmaya bırakıldı.[3]
İmparator II. Friedrich 1234 yılında Fraumünster manastırını düşesliğe yükseltti. Başrahibe belediye başkanını aday gösterir ve sıklıkla para basma işini şehrin vatandaşlarına devrederdi. 14. yüzyılda, ilk bağımsız belediye başkanı olan ve lonca kanunlarını ('Zunftordnung') yapan Rudolf Brun ile birlikte yavaş yavaş manastırın gücü azaldı.
Bu dönemdeki önemli bir olay, ortaçağ Alman şiirinin ana kaynaklarından biri kabul edilen Manessa Codex'in 14. yüzyılda Zürih'te yaratılmış olmasıdır. Ünlü resimli elyazması - "tüm yüzyılların en güzel Almanca elyazması" olarak nitelenmiştir[4] - Zürich'in ünlü ailesi Manessa family tarafından 1304 ve 1340 yılları arasında yaptırıldı. Elyazmasının üretilmesi o dönemde oldukça yüksek maliyetli ve prestijli bir şeydi ve çok sayıda yetenekli yazıcı ve minyatür ressamı gerektiriyordu, ki bu da o dönemde Zürih'teki zenginliğin artışını ve Zürih vatandaşlarının ihtişama düşkünlüklerini göstermektedir.[5]
Eski İsviçre Federasyonu
1 Mayıs 1351'de, Zürih vatandaşları Eski İsviçre Federasyonunu oluşturan Luzern, Schwzy, Uri ve Unterwalden kantonlarının daha önce oluşturdukları birliğe katılma yemini etti. Böylece Zürih bağımsız devletlerin gevşek bir konfederasyonu olan bu birliğin beşinci üyesi oldu ve 1468 ile 1519 yılları arasında birliğe başkanlık yaptı. Bu görev ortaçağdan 1848 yılında kurulan İsviçre devletine kadar olan dönemde konfederasyonun yürütme ve kanun yapma gücü anlamına geliyordu. Toggenburg toprakları nedeniyle Zürih ile konfederasyonun diğer 7 üyesi arasında çıkan Eski Zürih savaşı 1440 yılında Zürih'in konfederasyondan geçici olarak çıkarılmasına neden oldu. Taraflar açık bir zafer kazanamayınca 1446 yılında barış anlaşması imzaladı ve Zürih 1450'de birliğe geri döndü.[3]
Zwingli, 1520'lerde Grossmünster kilisesinde başrahip olduğu yıllarda İsviçre Reform hareketini başlattı. Zwingli'nin tercümelerine dayanan Zürıh incili 1531'de yayınlandı. Reform devlet sorunları ve sivil yaşamda çok önemli değişikliklere neden oldu ve giderek diğer kantonlara da yayıldı. Bazı kantonlar Katolik kaldılar ve bu durum ciddi çatışmalara ve sonunda Kappel savaşlarına neden oldu.
Zürih konsülünün 16. ve 17. yüzyıllarda isolasyonist bir tutum almış olması 1624'te şehri ikinci bir duvarla tahkim etmeye kadar gitti. Aynı yıllarda başlayan Otuz Yıl Savaşı da yeni duvarların yapılmasını teşvik etti. Duvarların tahkim edilmesi oldukça pahalı bir işti, maliyet ahaliye yüklenmesi isyanlara yol açtı ve isyanlar kanlı şekilde bastırıldı. 1648'de Zürih, o zamana kadar sahip olduğu bağımsız imparatorluk şehri statüsünü terkedip, Venedik benzeri bir cumhuriyet olduğunu ilan etti.[3] Bu dönemde Zürih'teki politik sistem şehrin güçlü ailelerinin yönetimi altında bir tür oligarşi idi. Bu ailelerin bazıları şunlardı: Bonstetten, Brun, Bürkli, Escher vom Glas, Escher vom Luchs, Hirzel, Jori (veya von Jori), Kilchsperger, Landenberg, Manesse, Meiss, Meyer von Knonau, Mülner, von Orelli. Ayrıca 16. ve 17. yüzyılda dini inaçları nedeniyle Zürih'e gelen Huguenotlar duraksamış olan ekonomiyi ve ticareti yeniden canlandırdılar.[1]
Fransız Devrim Savaşları Zürih'i daha da fazla kargaşaya götürdü. Fransız ordularının İsviçre'yi işgaliyle kurulan Helvetya Cumhuriyeti döneminde şehir Lindth, Thurgau ve Aargau bölgelerini kaybetti. Konfederasyon yıkıldı, feodal haklar ve kanton ayrıcalıkları ortadan kaldırıldı. Bazı kantonlar devrimci fikirlere karşı direndiyse de işgalcilere karşı bir birlik oluşturamadı. 1799'daki Birinci Zürih Savaşında Fransız ordusuna karşı İkinci Koalisyon güçleri (Avusturya, Britanya, Rusya ve Osmanlılar) savaştılar. Fransız general Andre Massena geri çekildi. Buna karşın aynı yıl olan İkinci Zürih Savaşında Fransızlar Zürih'i yeniden ele geçirdiler.[3]
Modern tarih
19. yüzyılda Zürih bir ticaret ve ulaşım merkezi haline gelmişti. Buna karşın siyasi sorunlar devam etti. 1839'da liberal hükümete karşı, kırsal konservativ güçler tarafından bir darbe (Züriputsch) gerçekleştirildi. Bu darbe, tüm İsviçre'yi bir dönem için istikrarsızlığa sürüklese de, radikaller 1845'de yeniden iktidarı ele geçirdiler ve Zürih 1845-46'da yeniden federasyonun başkenti oldu ve Sonderbund kantonlarına karşı liderlik yaptı. Sonderbund savaşını reformcuların kazanması sonunda kabul edilen Federal Anayasasını Zürih hem 1848 hem 1874'te destekledi.
Bu dönemde ülkenin diğer bölgelerinden şehir merkezine yoğun bir göçmen akını yaşandı. Gelen göçmenler şehirde bir sanayi işçi sınıfı oluşturdular, ancak ne şehir vatandaşlarının haklarına sahiplerdi ne de şehir yönetiminde bulunabiliyorlardı. İlk olarak 1860'da şehir okulları bu göçmenlerin yüksek vergi verenlerinin çocuklarına açıldı, daha sonra bu hak herkese sağlandı, 1975'te şehirde on yıl oturanlara vatandaş olma hakkı verildi ve 1893'te 11 komşu belediye şehirle birleşti. Buna 1934*te 8 belediye daha eklendi.[1]
19. yüzyılda şehir hızlı bir büyüme gösterdi. 1847'de İsviçre'deki ilk tren yolu olan Spanisch-Brötli-Bahn sayesinde Zürih ile Baden arası birbiribe bağlandı ve İsviçre Demiryollarının temeli atılmış oldu. Şu anda hizmet vermekte olan Zürih ana tren istasyonu 1871 yılında yapıldı. Bahnhofstrasse 1867'de, Zürih borsası 1877'de devreye girdi.
Şehir plancısı ve müdendis Arnold Bürkli öncülüğünde Zürih sahil şeridinde gerçekleştirilen park, bahçe ve yapılaşmalar da, Zürih'in Limmat ve Sihl üzerinde yerleşmiş küçük bir ortaçağ şehrinden Zürih gölünün sahilinde uzanan modern ve çekici bir şehir haline gelmesini sağladı.[2] 1867'de Zürih kantonunda 500 kişinin ölmesine neden olan kolera salgınından sonra Bürkli tarafından şehrin lağım sistemi, su reserv sistemleri ve katı atık sistemleri yeniden düzenlendi.[2]
Demografi
390 binden fazla olan şehir nüfusuyla Zürih, İsviçre'nin en büyük şehridir.[6] Zürih'te yaşayan halkın & 31.3'ü İsviçre vatandaşı değildir. Yaşayan yabancı nüfusun en büyük üç grubunu Almanlar (31.625), İtalyanlar (13.292) ve Portekizliler (8.484) oluşturur.[1] Şehirde çalışan insan sayısı 2013 yılında 381.500 kişi olup, bunun 213.000'i şehir dışından her gün şehre gelerek çalışanlardan oluşmaktadır.[1] Zürih halkı günde ortalama 44 kilometre yol katetmekte ve bunun % 58.9'u toplu taşım araçlarıyla yapılmaktadır.[1]
Diller
Devlet kurumları, basın, okullar, mahkemeler ve her tür yazılı formda kullanılan resmi dil Almancadır (yüksek Almanca). Fakat konuşma dili olarak Zürih Almancası (ya da Zürih diyalekti Züritüütsch) kullanılır. Fakat Zürih'in önemli bir merkez olmasından dolayı çok çeşitli İsviçre diyalektlerini duymak mümkündür. 2012 yılında yapılan bir [7] araştırmaya göre nüfusun % 69.3'ü evlerinde ana dilleri olarak İsviçre diyaleğini, % 22.7'si ise yüksek Almanca'yı ana dilleri olarak kullanmaktadırlar. Hızlı şekilde kullanımı artan İngilizce ise halkın % 7.1'inin aile içinde kullandığı dil haline gelmiştir. Fransızca ise % 4.5 oranında kullanılmaktadır. Diğer dillerin kullanım oranı ise şu şekilde sıralanır: Hırvatça ve Sırpça (% 4.1), İspanyolca(% 3.9), Portekizce(% 3.1), Arnavutça(% 2.3) Ayrıca halkın % 20'si evlerinde iki veya üç dil konuşmaktadır.[7]
Dinler
Huldrych Zwinglinin başlattığı Reform hareketi sonrasında Zürih, İsviçre protestanlığının merkezi ve sığınağı oldu.
1970'de nüfusun % 53'ü protestan, % 40'ı ise Katolik idi. Katolik kilisesinin üye kaybetmeye başlaması, protestan kilisesine göre 20 yıl kadar sonra, 1990'larda başlamış olsa da, her iki etkili din/mezhep de çok sayıda üye kaybetti. 2010 yılında Protestan kilisesi üyeleri nüfusun % 26'sına kadar düşerken, Katolik kilisesi 10 puanlık bir kayıpla % 30'lara düştü. 1970'de Zürih nüfusunun sadece % 2'si hiçbir dine bağlı olmadığını söylerken, bu sayı kliselerin sürekli güç kaybetmesine uyumlu olarak 2000 yılında % 17'ye, 2010'da ise % 25'e yükseldi.[8] Zürihteki müslüman nüfusu 2000 yılına kadar % 5'e ulaşmış ve sonraki yıllarda % 1 gibi hafif bir azalma gösterdi. Yahudi nüfusu ise 1970'lerden bu yana % 1 seviyesinde sabit kaldı.[8]
İklim
Zürih'in iklimi ılımandır. Şehir Atlantik iklimi ile karasal iklim arasında değişme sınırında konumlanmıştır. Bu nedenle [[Atlas Okyanusu]'ndan gelen depresyonlar etkisi altında kalmaktadır. Bu nedenle 47°K enleminde kuzeyde bulunan bir şehir için iklim beklenenden daha ılık ve daha yağışlı geçmektedir. Fakat zaman zaman Doğu Avrupa'dan gelen soğuk (İsviçre'de "bise" adı verilen) kuzey-foğu rüzgarları ısıya tesir etmektedir.
Şehrin meteorolojik gözlem istasyonu 556 m rakımlı Zürichberg tepesinde olup şehir merkezinden 150 m daha yüksek rakımda bulunmaktadır. Bu mevkide yapılan gözlemlere göre, yıllık ortalama ısı 8.5 °C olmaktadır. Bu gözlemlere göre en soğuk Ocak aylık ortalaması −0.5 °C olmuştur ve en yüksek yazlık ay ortalaması Temmuz'de 17.6 °C olmuştur. Ortalama olarak en düşük ortalama aylık ısının 0 °C altına düştüğü 88 gün olmuştur ve en yüksek aylık ortalama ısının 25 °C nin üstünde 30 gün olduğu hesaplanmıştır. Yine bu ortalamalara göre ısının 30 °C derece üstünde olduğu gün sayısı 3 olmuştur. Temmuz ayında ortalama en yüksek derece 24.2 °C, ortalama en düşük derece 12.4 °C olarak gözümlenmiştir. Gözümlenen en yüksek yaz ısı derecesi 35 °C ve en düşük kış ısı derecesi -10 °C olmuştur.
İlkbahar ve sonbaharda ısı gennellik soğuk ile ılımlı arasındadır. Bu gözlemler yüksek rakımlı bir gözlem istasyonunda bulunduğu için daha düşük rakımlı arazilerin ısı ortalamalarının daha değişik olacağı için bu gözlemler ve hesaplar tenkit edilmektedir. Limmat Nehri vadisinde yaz ısının daha yüksek olduğu iddia edilmektedir. Zürih'te bir yıl içinde ortalama yağış 1,136 millimetredir. Isının yüksek olduğu aylarda özellikle Haziran-Ağustos döneminde yağışların diğer dönemlere nazaran daha düşük olduğu bilinmektedir.
Şu tablo en düşük ve ne yüksek aylık işi ortlamalarını ve aylık yağışların özetini vermektedir:[9]
| Ay | Ocak | Şubat | Mart | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mayıs | Haz. | Tem. | Ağus. | Eylül | Ekim | Kasım | Ara. | Yıl |
| En yüksek ısı dereceleri ortalamaları (°C) | 2 | 5 | 9 | |||||
| 15 | 21 | 24 | 23 | 20 | 14 | 7 | 3 | 13 |
| En düşük ısı dereceleri ortalamaları (°C) | -4 | -3 | -1 | |||||
| 6 | 10 | 12 | 11 | 9 | 5 | 0 | -3 | 4 |
| Aylık yağış ortalamaları (mm) | 68.6 | 71.1 | 71.1 | |||||
| 104.1 | 124.5 | 119.4 | 134.6 | 94.0 | 68.6 | 81.3 | 76.2 | 1.102,4 |
Kentin idari bölümlenmesi
Zürih sehri belediye sinirlari icinde Kreis adı verilen 12 "bölge"ye ayrılmıştır. Bu bölgeler 1'den 12'ye kadar numaralandırılmıştır. Her bir bölge de kendi içinde Quartier (semt) denilen 2 ile 4 ayrı semte ayrılır. Bu semtlerin sayısı 34'tür. Her Kreis'da belediye işlevlerini yerine getiren bir Kreisbüro bulunur. Ayrıca büyük Quartierlerde Quartierbürolar da yer alır.
| Kreis - Bolge | Semtler | Notlar |
|---|---|---|
| Hochschulen, Rathaus, Lindenhof, Stadt. | Limmart Nehri'nin basinda hem doguda hem batida bulunan eski sehir | |
| Kreis 2:: | Enge, Wollishofen, Leimbach | Zurih Golu'nun bati yakasinda |
| Kreis 3: Wiedikon | Alt-Wiedikon, Sihlfeld, Friesenberg | Sihl Çayı ile Üetliberg tepesi arasi |
| Kreis 4: Aussersihl | Werd, Langstrasse, Hard | Sihl Cayi ile "Zurih Hauptbahnhof Gari"'ndan cikan tren hatti arasinda |
| Kreis 5: Industriequartier | Gewerbeschule, Escher-Wyss | Limmat Nehri ile "Zurih Hauptbahnhof Gari"'ndan cikan tren hatti arasinda eski sanayi merkezi. Yenilestirme tedbirleri ile modern luks apartimanlar, perakande satis dukkanlari ve ticari burolar yapilmistir. |
| Kresi 6: | Oberstrass, Unterstrass | Zurichberg tepesi kenarinda sehrin dogu kismina yukaridan bakmakta |
| Kreis 7 : | Hottingen, Hirslanden, Fluntern, Witikon | |
| Kreis 8: Riesbach (halk arasında Seefeld) | Seefeld, Mühlebach, Weinegg | Zurih Golu'nun dogu tarafinda |
| Kreis 9: | Altstetten, Albisrieden | Kuzeyde Limmat Nehri ile güneyde Üetliberg tepesi |
| Kreis 10: | Höngg, Wipkingen | Limmat Nehri dogusunda ve Hönggerberg ile Käferberg tepelerinin guneyinde. |
| Kreis 11: | Affoltern, Oerlikon, Seebach | Hönggerberg ile Käferberg tepelerinin kuzeyinde ve Glatt Vadisi ile Katzensee (Kediler Golu) arasinda |
| Kreis 12: Schwamendingen | Saatlen, Schwamendigen Mitte, Hirzenbach | Zurichbergin kuzey tarafinda bulunan Glatt Vadisi. |
Posta kodu esasına göre ise başka bir ayrım yapılmış ve Zürıh 25 posta kodu alanına bölünmüştür.
Zürih sınırları 1893 ve 1934 yıllarında komşu bölgeleri içine alarak genişleme yaşamış ve toplam 19 belediyeden oluşan bir şehir haline gelmiştir. Zürih'in çevresindeki köylerin şehire katılmasına karşın birçok çevre mahallede modernize olmuş bir köy yaşamı sürmektedir. Yerel temelde kurulmuş Vakıf ve dernekler güçlüdür, ayrıca loncalar ve siyasi partilerin bölge kolları da oldukça aktiftir.
Seçimlerde küçük bölgeler daha büyük bölgelerle birleştirilip 5 ile 9 arasında bölgeye ayrıldığı için bölgelerin politik önemleri azalmıştır. Benzer şekilde okullar, kiliseler ve noterler de artık bölgeler temelinde ayrılmamaktadır.
Kardeş şehirler
Resimler
Limmat Nehri ve Grossmünster katedrali
Zurih Golu'nde Enge limani, fiskiye ve Felsenegg-Girstel kulesi
Kaynakça
- 1 2 3 4 5 6 7 ZÜRİH ŞEHRİNE YENİ GELENLER İÇİN HAZIRLANAN BİLGİLENDİRME KİTAPÇIĞI, Stadt Zürich resmi kitapçığı
- 1 2 3 Bürkli-Ziegle, Arnold, Short Historical Dictionary on Urban Hydrology and Drainage. Retrieved 2012-03-02
- 1 2 3 4 5 History of Zürich, İngilizce
- ↑ Ingeborg Glier, reviewing Koschorreck and Werner 1981 in Speculum 59.1 (January 1984), p 169.
- ↑ Koschorreck and Werner 1981 discern no fewer than eleven scribes, some working simultaneously, in the production.
- ↑ "Stadt Zürich wächst auf über 390 000 Personen" (PRESS RELEASE). Präsidialdepartement der Stadt Zürich (Department of the Mayor). 1 March 2012. Retrieved 26 September 2012.
- 1 2 Wie spricht Zürich?, Statistikdepartment der Stadt Zürich (Department of statistics. 23.06.2015'te alındı.
- 1 2 Etablierte Kirchen in Bedrängnis, Präsidialdepartement der Stadt Zürich (Department of the Mayor), 23.06.2015 tarihinde alındı.
- ↑ Kaynak: Weatherchannel "Historical Weather for Zürich, Switzerland". 29 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110829205937/http://www.weather.com/outlook/travel/businesstraveler/wxclimatology/monthly/graph/SZXX0033?from=36hr_bottomnav_business.