Gecekondulaşma

Türkiye'de mimarlık

Dönemler Birinci Ulusal Mimarlık Akımı İkinci Ulusal Mimarlık Akımı Erken Dönemde Yabancı Mimarlar Uygulamalar Türkiye'de cami mimarisi Türkiye'nin gökdelenleri Örgütlenme Hassa Mimarlar Ocağı Güzel Sanatlar Birliği Osmanlı Mühendis ve Mimar Cemiyeti Mimarlar Derneği Mimarlar Odası Eğitim Türkiye’de mimarlık eğitimi Ödüller Ulusal Mimarlık Ödülleri Sinan Ödülü Sedat Simavi Ödülü Yapılaşma sorunları Gecekondulaşma Çarpık kentleşme

Gecekondulaşma kitlesel göç hareketleri ile birlikte ülkenin görece daha gelişmiş şehirlerinin eski ve kenar mahallerine veya bölgelerine gelen insanların, kendilerine ait olmayan boş arazilere sağlıksız ve alelacele barınaklar yapmasıyla ortaya çıkan yapılar ve bu yapıların zaman içinde geçirdiği süreçtir.^[1]

Türkiye’de gecekondulaşma süreci

Her ne kadar halen bu süreç tamamlanmadıysa da Türkiye’de gecekondulaşma sürecini dört aşamada incelemek mümkündür^[2]:

• 1945-1960 arası dönem: Bu dönemde yoksulluk içinde yaşayan ancak belli bir sayıda olan barakalaşmadan bahsedilmektedir. Gecekondulaşmadaki tek amaç barınak sağlanmasıdır.^[3]
• 1960-1970 arası dönem: Bu dönemde gecekondulaşmanin ekonomik ve siyasal hayata olan etkisi daha da artmıştır. Bu dönemde ilk oluşturulan gecekondulara kıyasala daha da nitelik kazanmışlar, yakın çevreleri düzenlenmiş, tek katlı ve bazıları bahçelere de sahip olmuşlardır. Ayrıca gecekonduların nitelikleri de değişmeye başlamış, ek katlar ve ilavelerle birlikte kiralanmaya ve satılmaya başlanmışlar ve ekonomik kaynaklara da dönüşmüşlerdir.^[4]
• 1970-1980 arası dönem: Gecekondulaşma bu dönemde de devam etse de, geçmişten farklı olarak yasadışı olan arsa spekülatörlerinin bu süreçten kazanç sağlandığı gözlemlenmiştir.Ayrıca enflasyonun artmasıyla gecekondu arazilerinin fiyatları da yükselmiştir. Başka bir önemli husus da şehirlerin gelişmiş bölgelerine yakın olan gecekonduların artık çok katlı apartmanlara dönüşmeye başlamasıdır. Böylelikle ilk baraka olarak inşa edilip, sonra tek katlı evlere dönüşen gecekondulaşma süreci, bundan sonra oldukça yoğun bir inşaat sürecine girmiştir.^[5]
• 1980 sonrası dönem:12 Eylül Darbesi ile duran gecekondulaşma süreci, demokrasiye dönülmeye başlanmasıyla tekrar hız kazanmıştır.^[2] Bu dönemden itibaren gecekondulaşma sürecinin niteliği tamamen değişmiştir. Artık her konut ihtiyacı olan gecekondu inşa edemez duruma gelmiş ve sadece belli bir maddi birikimi olan bir gecekondu sahibi olur hale gelmiştir. Bu süreçten faydalanan bir rant piyasası da oluşmuştur.^[6]

Ayrıca bakınız

• Çarpık kentleşme
• Gecekondu
• Favela

Kaynakça

1. "Gecekondulaşma Süreci". Zeytinburnu Belediyesi web sitesi. http://www.zeytinburnu-bld.gov.tr/bel_zeytinburnu/zeytinburnu/gecekondulasma_sureci.cfm. Erişim tarihi: 13 Mart 2011. 
2. "Türkiye’de Yaşanan Gecekondulaşma Süreci ve Çözüm Arayışları: Ankara Örneği". Selcen Mutlu, Yüksek Lisans Tezi, 2007, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı. 3 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110303214222/http://www.yapiveri.com:80/VImages/2007/Arastirmalar/selcenmutlu_yl.pdf. Erişim tarihi: 13 Mart 2011. 
3. A.Fenik, ed. (1998). "“Altındağ Röportajları”, Zafer, 13.5.1949-22.5.1949’dan aktaran Tansı Şenyapılı, “Cumhuriyet’in75. Yılı, Gecekondunun 50. Yılı”, 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık". İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ss. 302. 
4. Tansı Şenyapılı ve Ali Türel, ed. (1996). "Ankara’da Gecekondu Oluşum Süreci Ve Ruhsatlı Konut Sunumu, Habitat ’96 Anısına". Ankara: Batıbirlik Yayınları. 
5. "TÜSİAD, Türkiye’nin Fırsat Penceresi". İstanbul: TÜSİAD Yayınları. 1999. 
6. Prof. Dr. İnan Özer, Pamukkale Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, ed. (2004). "Kentsel Ekonomik Araştırmalar Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme". Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu, Cilt II.