Memduh Ün

Memduh Ün
Doğum 14 Mart 1920(1920-03-14)
Kasımpaşa, İstanbul[1]
Ölüm 16 Ekim 2015 (95 yaşında)
Bodrum, Türkiye
Milliyet Türk
Meslek Yapımcı, yönetmen, senarist, oyuncu
Etkin yıllar 1948-2005

Memduh Ün (d. Arif Memduh Ün) (d. 14 Mart 1920, İstanbul - ö. 16 Ekim 2015, Bodrum) Türk futbolcu, sinema yönetmeni, oyuncu, senarist, yapımcı.

1947-2005 yılları arasında yapımcı olarak 124, yönetmen olarak 72, oyuncu olarak ise 48 filme imza atmıştır.[2]

Yaşamı

1920’de İstanbul’un Kasımpaşa semtinde dünyaya geldi.[1][3] Babası polis Mustafa Ün, annesi bir deniz yüzbaşısının kızı olan Makbule Ün’dür.[1]

1936-1937’de Vefa Lisesi’nden mezun oldu.[4] 1938 yılında girdiği İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ndeki eğitimini üçünü sınıfta bıraktı.

Ortaokul’da futbolla tanışan ve Langa Genç Takımı’nda futbol oynayan Ün, 1940-1942’de Beşiktaş takımında yer aldı. 1941 yazında Ankara Demirspor’da oynadı. Takımı 1942-43 sezonunda Ankara ligi şampiyonu oldu.[3] Askerliğini 1946’da Ankara’da tamamladıktan sonra İstanbulspor takımının antremanlarına katıldı, ardından İETT Futbol Takımı’na geçti. Futbol hayatı devam ederken bir yandan da Eskişehir Şeker Fabrikası'nda, Devlet Demir Yolları İşletmesi'nde ve Elektrik İdaresinde memurluk yaptı.

1947'de amatör oyuncularla çalışmak isteyen yapımcı Hürrem Erman’ın "Damga" filminde oynaması teklifi üzerine “Turhan Ün” takma adıyla bu filmde oyuncu olarak yer aldı.[2] 1949’da Cahide Şen ile evlendi. Bu evlilikten bir oğlu, bir kızı dünyaya geldi [1]

İETT’de memurluk yapmayı sürdüren Ün, 1949’da Karadeniz Postası filmi ile ikinci kez oyunculuk yapma fırsatı yakaladı.[3] Ardından arkadaşı Arşavir Alyanak ile birlikte senaryosunu yazdıkları Hayat Acıları (1951) adlı filmi çekerek ile yapımcılık deneyimini gerçekleştirdi. Arşvir ve Ün, ticari başarı sağlayan bu filmin bütün haklarını Ceylan Film’e satarak kendi yapım şirketleri olan Yakut Film’i (1951) kurdular.[2] 1954’e kadar Yakut Film’in ve başka şirketlerin filmlerinde oyunculuk yapmaya devam eden Ün, 1954'te yönetmenliğe geçti.[2] İlk filmi Düşman Aşıklar’ın uğradığı ticari başarısızlık ile hayal kırıklığı yaşadı. Ertesi yıl melodram kalıbına uygun temalar kullanarak yaptığı Yetim Yavrular ile başarıyı yakaladı ve 1959’a kadar koyu melodram filmleri yapmayı sürdürdü.[2] Bu dönemdeki filmlerinin çoğunda Muhterem Nur başrol oyuncusu olarak rol aldı.

Ün, 1959'da Üç Arkadaş filmiyle melodram kalıbının dışına çıkarak sinema dilini değiştirdi. Film, Türkiye sinemasının en iyi filmlerinden biri olarak kabul edildi.[2] Bu filmdeki başarısı sayesinde Film Dostları Derneği’ne davet edilen sanatçı, Türk sinemasının önemli yönetmenleri arasına katıldı.

1960 yılında çektiği Ayşecik filmi ile Türkiye sinema tarihinin çocuk yıldızlar dönemini başlattı.Ayşecik’le kazandığı başarının ardından Arşavir Alyanak ile Yakut Film’de olan ortaklığı son buldu ve Uğur Film’i kurdu.[2] Gişe garantisi olan filmler üretmeye yönelen Memduh Ün, yıldız oyunculara uygun filmler üretti. Ayhan Işık ile polisiye ve komedi filmleri, Fatma Girik ile güçlü erkeksi kadın tipleri üzerinden filmlere çevirdi. Bu dönemde Fatma Girikl’le yaşamaya başladı ve çiftin birlikteliği hayat-boyu devam etti.[1]

1960'ta Be-ya Film adına çektiği ve Edmond Morris'in Tahta Çanaklar adlı oyunundan uyarladığı Kırık Çanaklar, 2. Türk Film Festivali'nde "En İyi Yönetmen" ve "En İyi Film" ödüllerini aldı. Daha sonra yerli ve yabancı uyarlamalara yönelerek Orhan Kemal, Kerime Nadir, Graham Green, William Irish, Peride Celal gibi edebiyatçıların eserlerini sinemaya uyarladı.[4] Kemal Tahir'in senaryosunu yazdığı Namusum İçin'i yönetti. Film, 3. Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Yönetmen ödülünü aldı.

1970’li yıllarda yönetmenlikten çok yapıcı kimliği ile filmler üretti. Ağrı Dağı Efsanesi (1975) filmi ile 13. Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Yapımcı ödülü aldı. 1980’li yıllarda Kemal Sunal filmlerinin yapımcılığını üstlendi.

1990 yılında kendisi finanse ederek çektiği ilk film olan Bütün Kapılar Kapalıydı filmini çekerek daha önceki filmlerinde görülmeyen bir konu ve sinematografiye yöneldi. Bunu Gün Ortasında Karanlık ve pek çok ödül alan Zıkkımın Kökü filmleri izledi. Yönetmenliğini üstlendiği son film Sinema Bir Mucizedir (2005) oldu ancak rahatsızlığı nedeniyle filmi tamamlayamayıp Tunç Başaran’a devretti.

Sinema sanatçısı Memduh Ün 16 Ekim 2015 tarihinde 11 Kasım 2014’ten beri tedavi gördüğü Bodrum da 95 yaşında hayatını kaybetti.[5]

Ödülleri

Filmografisi

Oyuncu Olarak

  • Sinema Bir Mucizedir - 2005
  • Düş Gezginleri - 1992
  • Gün Ortasında Karanlık - 1990
  • Vazife Uğruna - 1986
  • Garip-1986
  • Kahreden Gençlik - 1985
  • Dağınık Yatak - 1984
  • Çarıklı Milyoner - 1983
  • Yaşamak Seninle Güzel - 1982
  • Gülsüm Ana - 1982
  • Zübük - 1980
  • Orta Direk Şaban
  • Vah Başımıza Gelenler - 1979
  • Köşe Kapmaca - 1979
  • Bekçiler Kralı - 1979
  • Derdim Dünyadan Büyük - 1978
  • Cemil Dönüyor - 1977
  • Yıkılmayan Adam - 1977
  • Delicesine - 1976
  • İki Arkadaş - 1976
  • Feryat - 1972
  • Umutsuzlar - 1971
  • İnsanlar Yaşadıkça - 1969
  • Canın Cehenneme - 1965
  • Kırık Hayatlar - 1965
  • İstanbul'un Kızları - 1964
  • Ayşecik Yavru Melek - 1962
  • Ölüm Perdesi - 1960
  • Namus Uğruna - 1960
  • Ölüm Peşimizde - 1960
  • Ana Hasreti / Dertli Ana - 1958
  • Yetim Ömer - 1957
  • Zeynebin Aşkı / Güllü Fatma - 1957
  • Ana Hasreti - 1956
  • Günahkar Baba - 1955
  • Öp Babanın Elini - 1955
  • Yetim Yavrular - 1955
  • Yaban Kız - 1954
  • Uç Baba Torik - 1953
  • Aşk Izdırabtır - 1953
  • Onu Ben Öldürdüm - 1952
  • Hayat Acıları / Gülnaz - 1951
  • Karadeniz Postası - 1949
  • Damga - 1948

Filmleri (Yönetmen)

  • Sinema Bir Mucizedir / Büyülü Fener - 2005
  • Yer Çekimli Aşklar - 1995
  • Zıkkımın Kökü - 1992
  • Bütün Kapılar Kapalıydı - 1990
  • Gün Ortasında Karanlık - 1990
  • Gönül Dostları - 1987
  • Garip - 1986
  • Postacı - 1984
  • Gülsüm Ana - 1982
  • Kaçak - 1982
  • Kanlı Nigar - 1981
  • Devlet Kuşu - 1980
  • Cevriyem - 1978
  • Bir Tanem - 1977
  • Cellat - 1975
  • Ağrı Dağı Efsanesi - 1975
  • Kadınım - 1975
  • Yaralı - 1973
  • Gönülden Yaralılar - 1973
  • Toprak Ana - 1973
  • Murat İle Nazlı - 1972
  • Para - 1972
  • Sezercik Aslan Parçası - 1972
  • Üç Arkadaş - 1971
  • Kara Peçe - 1970
  • Büyük Yemin - 1969
  • İnsanlar Yaşadıkça - 1969
  • İlk ve Son - 1968
  • Vuruldum Bu Kıza - 1968
  • Zilli Nazife - 1967
  • Son Gece - 1967
  • Aslan Yürekli Kabadayı - 1967
  • Yaprak Dökümü - 1967
  • Fakir Çocuklar - 1966
  • Aslan Pençesi - 1966
  • Altın Çocuk - 1966
  • Vahşi Sevda - 1966
  • Namusum İçin - 1965
  • Yıldız Tepe - 1965
  • Dağ Başını Duman Almış - 1964
  • Öp Annemin Elini - 1964
  • Ağaçlar Ayakta Ölür - 1964
  • Halk Çocuğu - 1964
  • Kanun Karşısında - 1964
  • Kırk Küçük Anne - 1964
  • Çapkın Kız - 1963
  • Yavaş Gel Güzelim - 1963
  • Bire On Vardı - 1963
  • Kısmetin En Güzeli - 1962
  • Üç Tekerlekli Bisiklet - 1962
  • Akasyalar Açarken - 1962
  • Belalı Torun - 1962
  • Güneş Doğmasın - 1961
  • Avare Mustafa - 1961
  • Boş Yuva - 1961
  • Mahallenin Sevgilisi - 1960
  • Ölüm Peşimizde - 1960
  • Ateşten Damla - 1960
  • Ayşecik - 1960
  • Bir Serseri - 1960
  • Kırık Çanaklar - 1960
  • Murada Ereceğiz - 1958
  • Çoban Kızı - 1958
  • Üç Arkadaş - 1958
  • Ayşe'nin Çilesi - 1958
  • Zeynebin Aşkı / Güllü Fatma - 1957
  • Yetim Ömer - 1957
  • Zeynep'ın İntikamı - 1956
  • Piç / Kahpe Dünya - 1956
  • Ana Hasreti - 1956
  • Düşman Aşıklar - 1955
  • Öp Babanın Elini - 1955
  • Yetim Yavrular - 1955

Kaynakça

  1. 1 2 3 4 5 Seral Cumali, Eşim boşanmadan lafını ettirmedi ama 44 yıldır birbirimizi göremedik, Posta gazetesi Karnaval eki 08.09.2013
  2. 1 2 3 4 5 6 7 Meltem İşler Sevindi, Memduh Ün ve Türk Sineması’ndaki Yeri, tsa.org sitesi 22.08.2014, Erişim tarihi:17.10.2015
  3. 1 2 3 Kemal Hamamcıoğlu, Memduh Ün Sineması’nda Edebiyat Uyarlamaları, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010
  4. 1 2 İlhan Süzgün, Memduh Ün, tsa.org sitesi Erişim tarihi:17.10.2015
  5. Yaşar Anter, Memduh Ün’ü kaybettik, Hürriyet gazetesi, 16.10.2015

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 10/25/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.