Çalköy, Düzköy

Koordinatlar: 40°52′22″K 39°23′39″D / 40.87278°K 39.39417°D / 40.87278; 39.39417

Çalköy
—  Mahalle  —
Trabzon
Koordinatlar: 40°52′22″K 39°23′39″D / 40.87278°K 39.39417°D / 40.87278; 39.39417
Ülke Türkiye Türkiye
İl Trabzon
İlçe Düzköy
Coğrafi bölge Karadeniz Bölgesi
Nüfus (2010)
 - Toplam 2.084
Zaman dilimi UDAZD (+3)
İl alan kodu 462
İl plaka kodu 61
Posta kodu 61390
İnternet sitesi: Çalköy Belediyesi

Çalköy, Trabzon ilinin Düzköy ilçesine bağlı bir mahalledir. Dünyanın en uzun 2. Mağarası olan ÇAL MAĞARASINI barındırır.

Trabzon iline 36 km., Akçaabat ‘a 27 km. ve Düzköy’e 6 km. uzaklıkta olan Çalköy Beldesi 1990 yılında Akçaabat’a bağlı bir belde iken 1990 yılında Düzköy nahiyesinin ilçe olmasıyla Düzköy’e bağlanmıştır.

ÇALKÖY Belediyesi 6360 Sayılı Kanunla 2014 yılında kapatılmıştır ve artik Düzköy´e bağlı bir Mahalledir.

Çalköy, Türkiye'nin en uzun mağaralarından biri olan Çal Mağarası'na ve piknik yapmak için Mesire Alanları' na sahiptir. Gezi için ideal bir yer. Trabzon, Akcaabat ve ilçesi Düzköy'den rahatca ulaşılabilecek bir yer.

1979 yılında belediye teşkilatı kurulan Çalköy 417 hektar bir alana sahip olup doğusunda Düzköy ilçesi kuzeyinde Taşocağı mahallesi ve Gökçeler mahallesi güneyinde Çiğdemli Alazlı ve Çayırbağı beldesi ile batısında Tonya ilçesi ile komşudur. 2010 nüfus verilerine göre Çalköy’ün nüfusu 2160 dır. Orta mahalle, Çeşmeler ve Camili mahallesi olmak üzere üç büyük mahallesi vardır. Hane sayısı 750 dir. Başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Beldede geçim kaynaklarının yetersizliği belde insanını göçe zorlanmıştır. Başta İstanbul, Bursa, Tekirdağ, Yalova, İzmit, Adapazarı olmak üzere 5 bine yakın insanımız bu illere göç etmek zorunda kalmıştır. Çalköy’de yaşayan insanların % 80’i Almanya olmak üzere Fransa , Avusturya vb. ülkelerde çalışmaktadır. Değişim ve gelişime açık olan ve çağa ayak uyduran Çalköy insanı çalışkanlığı ile beldemizi Trabzon ilinin en modern ve çağdaş bir beldesi haline getirmiştir. Son 5 – 6 yıldan beri beldemizde yayla ve mağara turizmi önem kazanmakta bu amaçla çalışmalar devam etmektedir. Özellikle bu uğurda 14 yıl Çalköy’e Belediye Başkanlığı yapmış, hizmet etmiş, büyüğüyle küçüğüyle herkesin takdirini kazanmış merhum Hayri SAMASTİ beldeye, yayla ve mağara turizmini kazandırmıştır. Sadece bu hizmetlerle kalmayıp beldemizi Türkiye’ye ve dünyaya tanıtmıştır. Yine Çalköy’de yetişmiş eli öpülesi insanlarımız Avrupada şerketler kurmuş, sadece Çalköy’ü tanıtmakla kalmamış, buralara Çalmahallenin ismini altın harflerle yazdırmışlardır. Beldemiz insanı sadece çalışma ve iş konusunda değil siyasete de damgasını vurmuştur. 2002 Milletvekili seçimlerinde TBMM’ne milletvekili göndermenin gururunu ayrıcalıklı olarak yaşamaktadır. Uzun yıllar siyaset ve ticaretle uğraşan Mustafa CUMUR, 3 kasım 2002 seçimlerinde Trabzon AKP milletvekili seçilmiştir.

ÇALKÖY’ÜN TARİHÇESİ

Çalköy`ün kuruluş tarihi kesin olmamakla birlikte Bizans dönemine ait izlere rastlanmak mümkündür. Bu demek değildir ki Çalköy Bizans döneminde kurulmuştur. Çünkü Bizans döneminden önce Trabzon yöresinde ve yüksek kesimlerde Driller, Khibliler, Kolklılar, Taoklar , Makronlar, (Can Tzan, Çanni) Mossinyonlar, Trborenler ve Heptabomnenlerin yaşadığını Tarih bilim adamlarımız esaslarıyle ortaya koymuşlardır. Beldemizin ilk kavimlerinin bu kavimlerden birinin olduğunu söyleyebiliriz. Bizans imparatorluğunun bu kavimlerle hiçbir etnik bağını bu kavimlerin bir kısmının orta asya kökenli Turani kavimler olduğu açıkça belirtimleştir.

Çalköyü nün bilinen ilk ismi Zal, Sal dır. Kaynaklarda Çal olarak geçmektedir. Osmanlı arşiv belgelerinde (1530-1585 defterlerinde ) ve Trabzon Vilayet salnamelerinde Çal olarak geçmektedir. 1913 yılında Çaldıran olarak değiştirilmiş daha sonra bu günkü adını almıştır.

Çalküy’de Bizans dönemine ait kalıntılar günümüze kadar varlıklarını sürdürmüşlerdir. Çalköy mağarasının yukarısında bulunan kale yüksekçe ve çevreye hakim bir tepede kurulmuştur. Bu kale buradaki yerli kavimleri kontrol altında tutmak için karakol vazifesi görüyordu. Yine 1930’lu yıllarda bina enkazından kemer kaplı, sütunlu Bizans dönemine ait bir bina bulunmuştur.

Belde halkının rivayetleri doğrultusunda dikkat çeken bir diğer önemli, husus da Kiliseler ve Kiliselerin kurulduğu yerlerdir. Bugün Kayalarüstü, Genesita ve Orta Mahallede kiliselerin olduğu ve bu üç kilisenin kapılarının birbirine baktığı söylenmektedir. Bir değer rivayet ise Çalköy beldesine bağlı Hırsafa Karadağ yaylasında “Kilise Kıranı” denilen yerde kilisenin olduğu ve bu kilisenin papazı kış mevsimini burada tek başına tam bir vazife içinde ibadet etmek üzere kışlık yiyecek ve yakacağını alarak bu kiliseye kapandığını ve ilkbahar sonlarında kilisenin kapısın kırılarak içeri girildiğinde “Kış rüzgarlarının korkunç ıslık seslerine dağların iniltisine soğukların şiddetine dayanamayarak ölmekteyim” ibaresinin yazılı olduğu görülmüştür.

Bizans İmparatorluğunun MS 395 yılında doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrılmış Trabzon bölgesi 1461 yılına kadar Trabzon Rum Devleti egemenliğinde kalmıştır. Dolayısıyla Çalköy beldesi de bu tarihe kadar Trabzon Rum İmparatorluğu egemenliğinde kalmıştır. Trabzon yöresine 4 yy dan beri değişik Türk boyları akınlar düzenlemişler ve buraları iskan haline getirmişlerdir. Bu Türk boyları Hunlar, Sabirler, Uzlar, Oğuzlar, Kumanlar, Kıpçaklar ve Peçeneklerdir. Bu boyların buralarda yaşadıkları bilinmekle beraber izlerine Trabzon yöresinde olduğu gibi Çalköy beldesinde rastlamak mümkündür.

Özellikle 13 ve 14 yy da Anadolunun Türkleşmesinde önemli rol oynayan Çepniler Trabzon yöresinde varlıklarını sürdürdükleri gibi Çalköy’de de izlerine rastlamak mümkündür. Çünkü yöremizde özellikle bazı sülalelere Çepni denilmekte ve bu sülalelerin buraya Ağasar’dan, Şalpazarı’ndan geldikleri söylenmektedir. Beldemizde Çepnilerin gelenekleri görenekleri kullandıkları adlar yer adları ve özellikleri halen daha devam etmektedir. 1461 yılında Trabzon’un Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet tarafından feth edilmesiyle Trabzon’da Trabzon sancağı kurulmuş İlçemiz bu sancağa bağlı olan Akçaabat Nahiyesine bağlı bulunmakta idi.

Kanuni Sultan Süleyman dönemine (1530) ait Osmanlı arşiv belgelerinde Düzköy ilçesine bağlı Çalköy’ün kayıtlarına rastlamak mümkündür. Bu bölgelerde, Çalköy’de, 80 Hane, 400 nüfus, 21 müslüman hane ve 105 müslüman yer almaktadır. Yine bu defterlerde Müslümanların yoğun olarak yaşadığı köylerde biriside Çalköy’dür adı gecen belgelerde Çalköy’ün hasılatı 8000 Akçe olup 6 tane Baştına mevcuttur.

1294 Trabzon Vilayet salnamesinde Çalköy’de 177 hane Aşar vergisi 6000 Akçe vergi 2474 Akçe yine bu Salnamede Çalmahallesinde 160 tane inek, 60 öküz , 5 tane eşek, 20 at, 349 tane koyun mevcuttur. 1294 Trabzon Vilayet Salnamesinde 177 tane olan Çalköy’ün nüfusunun 800 ile 1000 arasında olduğunu söyleyebiliriz. 20yy.da Osmanlı İmparatorluğunun içine düştüğü kötü durumdan Çalköy de nasibini almıştır. 1914 yılında başlayan 1.nci dünya savaşı neticesinde Osmanlı İmparatorluğunun işgal edilmesi ile Trabzon ve yöresinde Rus kuvvetleri tarafından işgal edilmiştir. Trabzon’u işgal eden Rus kuvvetleri Çalköy’ü de işgal eder. Rus kuvvetleri Düzköy’de karargah kurmuş burada iki yıla yakın bir süre kalmışlardır. Yöre halkından edinilen bilgilere göre Rus kuvvetleri içerisinde özellikle Ermeni askerleri yöremiz insanını vahşi ve acımasız bir şekilde öldürerek çok büyük katliamlar yapmışlardır. Bugün Çalköy’e bağlı “Kanaka” olarak bilinen mezrada Ermeniler toplu bir katliam yaptığını o dönemde yaşayan insanlarımız anlatmaktadır. Buraya “Kanaka” demelerinin sebebini ise şöyle anlatmaktadırlar. Kanın olduğu yer, kanın aktığı yer yani Ermenilerin akıttığı kandan dolayı buraya “Kanaka” denilmiştir.

Rusların işgali

Yöremizin işgali edilmesiyle yöremiz insanları çeşitli direniş örgütleri kurarak Ruslarla yerel savaşlar yapmışlardır. Çalköy’e bağlı Nemaloz mezrasında Şehitlik denilen yere mevzilenen kuvvetlerimizle İhtimena mezrasına mevzilenen Rus kuvvetleri arasında çarpışmalar olmuş, bu yerel savaşın neticesinde birçok insanımız burada şehit olmuştur. Rus işgalleri sırasında muhacirliğe çıkan insanımız çıkmış, çıkamayanlar ise burada kalmıştır. Çalköy’e bağlı Hırsafa yaylası ve Karadağ eteklerinde Osmanlı imparatorluğuna bağlı teşkilat-ı muhsusa alayları kurulmuş ve burada Rus kuvvetleri ile şiddetli çarpışmalar yapılmıştır. Yine bu dönemde Çalköy mağarası yöremiz insanı tarafından sığınak olarak kullanılmıştır. Rus kuvvetleri yöremizde kaldığı süre içerisinde çeşitli faaliyetlerde bulunmuşlardır. Çalköy’de kireç kuyuları açarak kireç elde ediyorlardı. Yine Düzköy ile Çalköy ve diğer köylerde ulaşımı kolaylaştırmak için bugün Düzköy sınırları içerisinde bulunan ve “Muzmura Taşı” diye bilinen yerden, Çalköy Çeşmeler mahallesi Kayalar denilen yere köprü yapmak için çeşitli girişimlerde bulundular. 1917 yılında Rusya’da ortaya çıkan Bolşevik ihtilalı ile Rus Çarlığı savaştan çekilmiş, Osmanlı Devleti ile Brest Litovsk Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır (15 aralık 1917). Antlaşmanın ardından Rus kuvvetleri 5 – 6 ay içinde işgal ettikleri yerleri terk etmek zorunda kalmışlardır. Türk kuvvetleri 17 şubat 1918’de Akçaabat’ı 24 şubat 1918’de de Trabzon’ u kurtararak Türk topraklarına katmışlardır. Düzköy ilçesiyle Akçaabat arası mesafe, yarım gün hatta bir gün sürmektedir. Dolaysıyla Düzköy ilçesi ve köylerin kurtuluşunun 16 şubat 1918 yılı olduğunu söyleyebiliriz.

Mahalleler

YAYLALARI

Yaylası Hırsafadır, bazıları Risafada der. Her Yıl Mayıs ayından Ekim ayına kadar Köylüler burada kalırlar. Genelde hayvancılıkla uğraşılır.

Nüfus

Nüfusun büyük birçoğunlğu gurbetedir. Türkiye icerisinde başta İstanbul, Bursa, Tekirdağ, Aydın, Yalova ve Bartında yaşarlar. Yurtdışında ise, Almanya (Berlin,Hannover,Stuttgart) , Fransa (Paris) ve Avusturya da ikamet etmektedirler..

Beldenin Yıllara Göre Nüfusu
2010 2.160
2007 2.268
2000 4.299
1997
1990 3.120
1985 3.854

Yetiştirdiği kişiler

14 Ekim 1964'de Kalkandere'de doğdu. Babasının adı Musa, annesinin adı Seher'dir. Kuyumcu; Lise mezunu. Serbest ticaretle uğraştı. Akçaabat Sebatspor Kulübü Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı. 22. ve 23. Dönem Trabzon Milletvekili. Orta düzeyde İngilizce bilen Cumur, evli ve 5 çocuk babasıdır.

13 Mayıs 2012´de Trabzon´dan Ankara'ya doğru yol alırken Samsun'un Havza ilçesi çıkışında Toptepe yöresinde bariyerlere çarptıktan sonra şarampole yuvarlandı ve acı birşekilde hayatnı kaybetti.

Yöresel halk sanatcısı

Albümleri:
1. Hayri yaşar - Arabistan destanı
2. Hayri Yasar Karagulle - Beni Yuvamdan Ettin & Garip Anam
3. Hayri Yaşar - 2001 - Dalda Bir Yaprak Gibi
4. Hayri yaşar - Geleneklerimiz 2004
5. Hayri Yaşar-Gülsüm 2007
6. Hayri Yaşar-Kadırga Yolları
7. Hayri Yasar Karagülle- Kedi Yavrisi
8. Hayri Yasar Karagulle - Kemence Muhabbeti
9. Hayri Yaşar Karagülle - Pardon
10. Hayrİ YaŞar KaragÜlle - Selam Karadeniz'e
11. Hayri Yaşar - İşte Hayri işte horon 1
12. Hayri Yaşar - İşte Hayri işte horon 2
13. Hayri Yaşar - İşte Hayri işte horon 3
14. Hayri Yaşar - Yasemin
15. Hayri Yaşar-Hayrinin Dönüşü
16. Hayri Yaşar- Hatice 2005
17.Hayri Yaşar-Nenemin seranderi
18. Hayri Yaşar Karagülle - Yalan 2008
19. Hayri Yaşar Karagülle - Ayrılık Acısı [2010]

Yöresel halk sanatcısı

Albümleri:
Yayla Cicegi (2002)
Zalim (2004)
Ver Kendini Horona(2005
Horon  Edin Durnayin (2007)
Sil Gitsin
Horon Kurduk Cimene (2010)
Oynayin Horonlari
Silindin Gittin Iste (2010
Dur Dur Karakız (2011)

Yöresel halk sanatcısı

Yöresel halk sanatcısı www.yusuf-samast.de

Biyomedikal Mühendis

Merhum eski ÇALKÖY BELEDİYE BAŞKANI 3 dönem başkanlık yaptı.

Dış bağlantılar

Düzköy mahalleleri
This article is issued from Vikipedi - version of the 9/24/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.