Çift toynaklılar

Çift toynaklılar
Dişi zürafa (Giraffa camelopardalis) ve yavrusu
Bilimsel sınıflandırma
Alem: Animalia (Hayvanlar) Şube: Chordata (Kordalılar) Sınıf: Mammalia (Memeliler) Alt sınıf: Placentalia (Eteneliler) Takım: Artiodactyla (Çift toynaklılar) Owen, 1848
Alt takımlar
Gevişgetirenler (Ruminantia) Topuktabanlılar (Tylopoda) Domuzumsular (Suina)
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Çift toynaklılar ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur. Wikispecies'te Çift toynaklılar ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

Çift toynaklılar (Latince: Artiodactyla), memelilerin eteneliler (Placentalia) alt sınıfına ait bir takım. Toplam 220 türden oluşan bu takımın, özellikle boynuzlugiller familyasına ait türler olmak üzere, birçok türü insanlar için ticarı açıdan çok önemlidir.

Özellikler

Çift toynaklıların ismi 2 ya da 4 adet, yani daima çift sayıda olan toynaklarından kaynaklanmaktadır. Üçüncü ve dördüncü tırnakları (toynakları) en iyi gelişmiş olanlarıdır. Fosil kalıntıları bulunan akrabalarında baş parmak tırnağıda görülmektedir, ama günümüzde varolan çift toynaklılarda yoktur. İkinci ve beşinci parmakları türden türe farklı derecede gelişmiştir: Su aygırlarında hala büyük ve kullanışlı bir haldedirler, ama çift toynaklıların çoğunda çok küçülmüş, gerilemişlerdir ve hatta yere bile değmezler. Zürafagillerde ve devegillerde hatta artık görülmeyecek kadar gerilemiştir.

Evrim tarihi

Çoğu diğer memeli takımları gibi, çift toynaklılarda 54 milyon yıl evvel Eosen devrinin başlarında ortaya çıkmışlardır. Çift toynaklıların bu ilkel formları, genelde bugünkü türlerden daha küçüktü, bitki parçaları ve yapraklar ile beslenirlerdi. Bugünkü türlerde olduğu gibi kafalarında bulunan boynuz gibi silahları yoktu.

46 milyon yıl evvel günümüze kadar hala var olan 3 alt takım gelişmiştir;a "gevisgetirmeyenler", topuktabanlılar (Tylopoda) ve gevişgetirenler (Ruminantia).

Sınıflandırma

Çift toynaklıların sınıfladırılmalarında midelerinin anatomisi önemli bir rol oynamaktadır. Su aygırlarının,domuzumsuların, pekarigillerin 2 ya da 3 bölümden oluşan bir mideleri vardır ve geviş getirmeden sindirirler. Bu yüzden "gevişgetirmeyenler" olarak bir grup içinde toplanırlar. Bunların haricinde tüm diğer çift toynaklılar geviş getirme yeteneğine sahiplerdir. Ama geviş getirme şekillerinde de farklar olduğu için devegiller asıl gevişgetirenlere dahil sayılmazlar ve topuktabanlılar olarak ayrı bir alt takıma konulurlar.

• Alt takım: Domuzumsular (Suina)
  • Familya: Domuzgiller (Suidae)
  • Familya: Pekarigiller (Tayassuidae)
  • Familya: Su aygırıgiller (Hippopotamidae)
• Alt takım: Topuktabanlılar (Tylopoda)
  • Familya: Devegiller (Camelidae)
• Alt takım: Gevişgetirenler (Ruminantia)
  • Familya: Cüce geyikgiller (Tragulidae)
  • Familya: Zürafagiller (Giraffidae)
  • Familya: Misk geyiğigiller (Moschidae)
  • Familya: Amerikan antilobu (Antilocapridae)
  • Familya: Geyikgiller (Cervidae)
  • Familya: Boynuzlugiller (Bovidae)

Balinalar da çift toynaklı hayvanlardan türemişlerdir. Çok farklı olan vücut yapılarından dolayı ayrı bir takıma konulsalar da, çift toynaklıların ayrıntılı bir kladiogramı için balinaların da dikkate alınması gerekir. Aşağıda sunulan kladiogramda vucut yapısının evrimsel gelişmesi (filogenetik sınıflandırma) dikkate alınmıştır:

Artiodactyla (Çift toynaklılar)
 |-- Suina (Domuzumsular)
 |    |-- N.N.
 |    |    |-- Hippopotamidae (Su aygırıgiller)
 |    |    `-? Cetacea (Balinalar)
 |    `—Suoidea (Domuzgiller)
 `-- Selenodontia
      |-- Tylopoda (Topuktabanlılar)
      `—Ruminantia (Gevişgetirenler)
           |-- Tragulidae (Cüce geyikgiller)
           `-- Pecora (Alınlarında silahları olanlar)
                |-- Giraffidae (Zürafagiller)
                `—N.N.
                     |-- Cervoidea
                     |    |-- Moschidae (Misk geyiğigiller)
                     |    `-- N.N.
                     |         |-- Antilocapridae (Amerikan antilobu)
                     |         `—Cervidae (Geyikgiller)
                     `-- Bovidae (Boynuzlugiller)