İki ön dişliler

İki ön dişliler
Büyük gri doğu kangurusu (Macropus giganteus)
Bilimsel sınıflandırma
Alem: Animalia (Hayvanlar) Şube: Chordata (Kordalılar) Sınıf: Mammalia (Memeliler) Alt sınıf: Metatheria (Keseliler) Üst takım: Australidelphia (Avustralya keselileri) Takım: Diprotodontia (İki ön dişliler) Owen 1866
Familyalar
Koala (Phascolarctidae) Vombatgiller (Vombatidae) Misk kangurusugillers (Hypsiprymnodontidae) Sıçan kangurusugiller (Potoroidae) Kangurugiller (Macropodidae) Keseli yediuyuklayangiller (Burramyidae) Uçar kuskusgiller (Petauridae) Kıvrıkkuyruklu keseliler (Pseudocheiridae) Cüce uçar kuskusgiller (Acrobatidae) Kuskusgiller (Phalangeridae) Balcıl keseligiller (Tarsipedidae)
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta İki ön dişliler ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur. Wikispecies'te İki ön dişliler ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

İki ön dişliler (Latince: Diprotodontia), içerdiği 140 civarında tür ile keseliler alt sınıfının en büyük takımıdır. En tanınmış türleri Kangurular, Koala ve Vombatlar'dır.

Özellikleri

İki ön dişlilerin ortak özellikleri ayak kemiklerinde ve isimlerindende anlaşıldığı gibi dişlerinde bulunmaktadır. Alt çenelerinde iki ön dişleri diğerlerinden büyük olur. Üst çenelerinde altı adet kesme dişi olur (Vombatgiller hariç). Diğer ortak özellikleri, arka ayaklarının ikinci ve üçüncü parmakları birleşik olmasıdır.

Takımın üç familyasının türlerinde (Uçar kuskusgiller, Cüce uçar kuskusgiller ve Kıvrıkkuyruklu keseligiller) ön ve arka bacaklar arasında paraşüt gibi kullanılabilinen, deriden kanatlar vardır.

Yayılım

İki ön dişliler Avustralya'da ve yakın adalarında, Yeni gine'de, Endonezya'nın doğusunda ve Salomon adaları'nda yaşarlar.

Beslenme

Çoğu türler bitkisel beslenir. Bazıları böcek yer. Balcıl keseligiller nektar ile beslenir.

Üreme

Tüm diğer keselilerde olduğu gibi iki ön dişlilerde de kısa bir gebelikten sonra doğan yavrular annenin kesesine tırmanıp içinde gelişmeye devam eder. İki ön dişlilerde kese gayet iyi gelişmiştir.

Bazı familyalarda görülen diğer bir özellik (örneğin kangurugiller'de) geciktirilen doğumdur: Henüz doğum yapmış bir dişi derhal tekrar çiftleşir. Ancak embryo sadece 100 hücreden oluşan bir büyüklüğe ulaşıp beklemeye başlar. Çoktan doğmuş yavru annenin kesesini terk ettiğinde büyümeye devam eder. Böylece doğumlar daha kısa arayla gerçekleşir ve anne, birisi ana rahminde, birisi kesenin içinde ve birisi kesenin dışında olarak üç yavruya birden bakabilir.

Sınıflandırma

İki ön dişliler
 |
 |-Vombatiformes
 |   |-Koalas (Phascolarctidae)
 |   |-Vombatoidea
 |       |-İki ön dişligiller † (Diprotodontidae)
 |       |-Vombatgiller (Vombatidae)
 |
 |-N.N.
     |-Macropodiformes veya Macropodoidea (Kangurumsular)
     |   |-Misk sıçankangurusu (Hypsiprymnodontidae)
     |   |-N.N.
     |      |-Sıçan kangurusugiller (Potoroidae)
     |      |-Kangurugiller (Macropodidae)
     |
     |-Phalangeriformes
       |-Phalangeroidea
       |  |-Kuskusgiller (Phalangeridae)
       |  |-Keseli yediuyuklayangiller (Burramyidae)
       |
       |-Petauroidea
          |-Kıvrıkkuyruklu keseligiller (Pseudocheiridae)
          |--N.N.
              |-Uçar kuskusgiller (Petauridae)
              |--N.N.
                  |-Balcıl keseligiller (Tarsipedidae)
                  |-Cüce uçar kuskusgiller (Acrobatidae)

İki ön dişliler takımının bazı soyu tükenmiş ilginç türleri şunlardır:

• Diprotodon, gelmiş geçmiş en büyük keseli hayvan.
• Keseli aslangiller (Thylacoleonidae), bitkisel beslenen iki ön dişlilerden tekrar etobur beslenen bir hayvan olarak gelişmiştir. Thylacoleo carnifex familyanın en tanınmış türüdür.

Kitaplar

• Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore 1999. ISBN 0-8018-5789-9
• D. E. Wilson, D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore 2005. ISBN 0-8018-8221-4

Dış bağlantılar

• Phylogenetischer Stammbaum der Beutelsäuger inkl. Diprotodontia