İngiliz Batı Afrikası
İngiliz Batı Afrikası (British West Africa), Batı Afrika'nın eskiden İngiliz sömürgesi olan bölgelerine verilen ad. Sierra Leone, Gambiya, Nijerya (İngiliz Kamerunu'yla birlikte) ve Altın Kıyısı (Altın Kıyısı kraliyet kolonisi, Ashanti Krallığı, Kuzey Toprakları ve Britanya Togoland ile birlikte) gibi birbirinden uzak bölgeleri içinde alır.
Tarihsel yargılama
İngiltere, Amerika'daki Siyah kölelerin bir bölümünü 1787'de Sierra Leone'ye yerleştirdi. Bunları Nova Scotia (1792) ve Jamaika'dan (1800) gelen öteki Siyahlar izledi. Sierra Leone 1808'de İngiltere tarafından kraliyet kolonisi ilan edilinceye değin bölgeyi Sierra Leone Kumpanyası yönetti. İngilizler 1816'da Gambiya Irmağının ağzında Bathurst kolonisini kurdular. Bu iki koloni uzun yıllar, kıyılarda yapılan köle ticaretini önlemek isteyen İngilizler için merkez işlevini gördü. 19. yüzyılda İngiliz egemenliği Sierra Leone'ye ve Gambiya'nın iç kesimlerine yayıldı; sonunda bu iki ülke yerel hükümdarlar aracılığıyla yönetilen birer protektora haline geldi.
İngilizlerin dolaylı yönetim politikası en açık biçimiyle Frederick J.D. Lugard tarafından Nijerya'da uygulandı. Lugard, İngiltere'nin Lagos'u kraliyet kolonisi ilan edip topraklarına katmasından (1861) uzun yıllar sonra 1900'lerin başında bölgenin kuzeyini ele geçirdi. 1906'da Nijerya topraklarında Kuzey ve Güney olmak üzere iki ayrı protektora kuruldu.Lugard'ın çabaşarısonunda bu iki bölge 1914'te tek bir yönetim altında birleştirildi. Merkezi hükümet atamayla işbaşına gelen bir vali ile yürütme organı ve yasama meclisinden oluşuyordu. Bununla birlikte yerel yönetim ve yargı, geleneksel kurumlara bağlıydı. Bazı durumlarda bu sistem Batı eğitimi görmüş Afrikalıların oluşturduğu yeni seçkinler sınıfının siyasi gücünü sınırlama ve toplumsal değişimi engelleme amacına hizmet ediyordu. Geleneksel hükümdar ile koloni yönetimi arasındaki ilişkiyi sağlama görevi bölge sorumlularına bırakılmıştı. Lugard'ın geliştirdiği bu sistem bütün İngiliz Batı Afrikası için model oluşturdu.
Altın Kıyısı'nda ise (bugün Gana) İngiltere'nin değişik zamanlarda ele geçirdiği birkaç bölge vardı.Gine Körfezi çevresindeki Altın Kıyısı kraliyet kolonisi 1874'te, İngilizlerin kıyı ticaret merkezlerinin yakınında, Fanti ve Ga topraklarının üzerinde kuruldu. 1900-1901 yıllarında kuzeydeki güçlü Asanti İmparatorluğu ele geçirilerek protektora haline getirildi. Zamanla daha kuzeydeki bölgeye de protektora statüsü verildi. 1919-1929 arasında valilik yapan Sir Gordon Guggisberg, Asanti kralına unvanını geri vererek dolaylı yönetimi başlattı.
I. Dünya Savaşı'ndan sonra Milletler Cemiyeti, eski Alman kolonileri Togoland ve Kamerun'u manda yönetimleri olarak İngiltere ve Fransa arasında paylaştırdı. İngiliz Togolandı Altın Kıyısı'ndan, İngiliz Kamerunu ise Nijerya'dan yönetiliyordu. İki ülke 1946'da Birleşmiş Milletler vesayet bölgesi olarak kabul edildi.
Sonuç
1960'larda İngiliz Batı Afrikası ülkelerinde Batı eğitimi almış Afrikalıların öncülük ettiği kurtuluş hareketleri başladı. 1957'de Gana (Britanya Togoland'ıyla birliklte), 1960'ta Nijerya, 1961'de Sierra Leone, 1965'te de Gambiya bağımsızlığına kavuştu. İngiliz Kamerunu ise Nijerya ve Kamerun arasında paylaştırıldı.