Istari

İstari ya da Büyücü, J.R.R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evrenindeki ırklardan biri. Valar, Morgoth egemenliğinin sona erdirilmesinden sonra yükselişe geçen Sauron tehdidine karşılık, kendi Maiar'ından olan bu temsilcileri Orta Dünya'ya göndermişlerdir.

Üçüncü Çağ 1050 civarında, Gri Limanlar'a, bir elf gemisi içinde, beş görevlendirilmiş Maia geldi. Gri Limanlar'da gemi yapımcısı Círdan tarafından karşılanan bu beş Maia, daha sonraları elfler tarafından "İstari", insanlar tarafından ise "Büyücü" olarak adlandırıldılar.

Büyücüler Orta Dünya'ya geldiklerinde yaşlı görünüyorlardı, güçlerinden arınmış "Yaşlı Adamlar" kılığındaydılar. Maiar olduklarından ölümsüzdüler. İnsan formunda oldukları sürece tüm zevk, acı ve korkuları hissedebiliyorlardı. Yine de yaşlanarak ölmekten muaf olmalarına rağmen, fiziki formları yok edilebiliyordu. Bu beş Maianın Orta Dünya'ya gelme amaçları, Sauron'un büyüyen kötülüğüne karşı tüm Orta Dünya'yı haberdar etmek ve onları örgütlemekti. Valar onların, Orta Dünya halklarını ikna ve teşvik yolu ile yönlendirmelerini, zor kullanmamalarını istemiştir.

Bu elçiler tanrıların yüce ırkından oldukları için doğal güçlerine şahit olan insanlar, onları bilge elfler zannetmişlerdi. Zaten insanların Olorin'e taktığı Gandalf ismi "gezgin elf" anlamına gelir.^[1]

Beş Büyücü

a) Saruman (Curumo)

Her biri Valar tarafından seçilmiş bu beş büyücüden en güçlüsü Valinor'da Curumo olarak bilinen, elflerin Curunir adını verdikleri Saruman’dı. Onu Sauron'a karşı savaşması için seçen aynı zamanda Sauron'u da yaratan Vala Aulë'dir. Orta Dünya'ya bastığında beyazlar giyinmişti ve bu yüzden ona "Ak Saruman" dendi. Saruman daha sonra kötülüğe dönmüş, kendine "Yüzük Yapıcısı Rengarenk Saruman" adını takmış ve Sauron gibi Valar'a ihanet etmiştir.

b) Gandalf (Olórin)

İstari arasında en yaşlı görüneni Olórin idi. Gri elbiselere bürünmüştü. İnsanlar tarafından Gandalf olarak bilinirdi. Elfler Mithrandir, cüceler ona Tharkûn ve Haradrim ise Incanus derdi. Valar Manwe tarafından seçilmişti. Istariyi karşılayan Círdan beş Istari içinde en kararlı ruhun Gandalf olduğunu gördü ve bu nedenle ona korumakta olduğu güç yüzüklerinden Kırmızı Narya'yı verdi. Gandalf bu beş Istari içerisinde Sauron'un kötülüğüne karşı koyabilen tek büyücüydü. Yüzük Savaşı sırasında Orta Dünya'nın her yerindeydi. Ayrıkvadi'de Frodo'nun nehri geçerek Nazgüller'den kurtulmasında onun da katkısı vardı.Khazad-dûm'da Balrog'la dövüşerek Yüzük Kardeşliği'ni, kendini feda etmek pahasına kurtardı. Borukent Savaşı'nda Rohan'a yardım etti. Pelennor Çayırları Savaşı'nda Cadı Kral'ı Minas Tirith'in kapılarında durduran oydu. Saruman'ın görevini gerçekleştirmemesi ve kötüye katılması üzerine Saruman "Ak" olmaktan alıkoyulmuş ve bu unvan Gandalf'a verilmiştir. Böylece artık Gri Gandalf, "Ak Gandalf olmuştur.

c) Radagast (Aiwendil)

Bir diğer Istar, Valinor'da Aiwendil olarak bilinen Kahverengi Radagast, insan ve elf meseleleri ile pek az ilgilenmiştir. Onun Vala Yavanna tarafından Orta Dünya'ya yollanmasının nedeni, Kelvar (Hayvanlar) ve Olvar (Bitkiler) ile yani Orta Dünya'nın konuşamayan canlıları ile ilgilenmesi ve onları Sauron'un kötülüğünden korumasıydı. O da Kuyutorman'ın yakınındaki evinde bu görevi sürdürdü. Denir ki Radagast'ın esas görevi sadece Olvar içindi. Çünkü Kelvar kendini kaçıp koruyabilirdi; bunu Valie Yavanna'nın Vala Aulë ile konuşmalarında da görebiliriz. Ayrıca Entlerin Son Yürüyüşleri'nin gerçek tetikleyicisi her ne kadar Hobbit ırkından Merry ve Pippin gözükse de aslında entleri ayaklandıran Radagast'tı.

d) Mavi Büyücüler (Alatar ve Pallando)

Gelen beş Maiadan ikisi mavi kıyafetler giyinmişti. Ithryn Luin (Mavi Büyücüler) olarak bilinen Alatar ve Pallando isimli bu iki Maia, Vala Orome tarafından bu görev için seçilmişlerdi. Onlar hakkında Orta Dünya tarihinde fazla bilgi yoktur. Sadece doğuya gittikleri ve bir daha geri dönmedikleri bilinmektedir.

Istarinin Akıbeti

Yüzük Savaşı sona erip Sauron'un gölgesi sonsuza kadar kalktığında görevleri biten beş Istariden sadece Gandalf'ın Ölümsüz Topraklar'a geri döndüğü kesin olarak biliniyor. Alatar ve Pallando'nun akıbeti hiçbir zaman öğrenilemedi. Saruman, yüzük yok edilip Sauron düştükten sonra, istila ettiği Shire'da casusu Gríma tarafından boğazı kesilerek öldürüldü. Radagast, bir büyücü olarak geldiği Orta Dünya'da, bitkiler ve hayvanlarla ilgilenmeye o kadar daldı ki, vazifesinden taviz verdi, bununla birlikte Radagast'ın düştüğü başarısızlık Saruman'ınkine nazaran çok küçük olduğu için Tolkien'e göre, Aman'a geri dönmesine Valar tarafından izin verildi ve Radagast da Orta Dünya'dan ayrıldı.

Ama Bitmemiş Öyküler’de net bir şekilde sadece Gandalf’ın Valinor’a döndüğünü şu şekilde belirtmiştir:

“Efsaneyi öğrenecek misin uzun zamandır saklı tutulan,

Gelen beşli hakkındaki uzak bir diyardan?

İçlerinden yalnızca biri döndü.

Diğerleriyse bir daha görülmedi.”^[2]

J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde Ainur
Ainulindalë
Valar Efendileri:	Manwë | Ulmo | Aulë | Oromë | Mandos | Irmo | Tulkas
Valar Kraliçeleri (Valier):	Varda | Yavanna | Nienna | Estë | Vairë | Vána | Nessa
Düşman:	Morgoth
Maiar:	Eönwë | Ilmarë | Ossë | Uinen | Salmar | Sauron | Melian | Arien | Tilion | Gothmog Curumo | Olórin | Aiwendil | Alatar ve Pallando | Durin'in Felaketi

1. http://gundeliksozluk.speakdictionary.com/758/gandalf/
2. https://fantazya.net/mavi-buyuculer-alatar-pallando/