İznik Gölü

İznik Gölü
İznik Gölü'nün uydu görüntüsü
Konum	Bursa, Türkiye
Koordinatlar	40°26′01″K 29°31′07″D / 40.4336111°N 29.518611°EKoordinatlar: 40°26′01″K 29°31′07″D / 40.4336111°N 29.518611°E
Göl türü	Tatlı su
Uzunluk	32 km
Genişlik	11 km
Yüzölçümü	298 km^2
En derin noktası	65 m
Yüzey rakımı	85 m

İznik Gölü. Marmara Bölgesinin en büyük, Türkiye'nin ise beşinci büyük doğal gölü olan İznik Gölü, tektonik bir tatlı su gölüdür. En büyükleri kuzeydoğudaki Karasu ve güneybatıdaki Sölöz olmak üzere, derelerin göle girdiği noktalarda küçük deltalar ve geniş sazlıklar oluşmuştur. Gölü besleyen derelerin gölle buluştuğu noktalarda küçük sazlıklar ve deltalar var. Gölün çevresi piknik sahaları, turistik tesisler, gezi alanları ve florası çok zengin bitki örtüsüyle kaplıdır. Garsak Deresi gölün fazla sularını 15 km uzaklıktaki Marmara Denizi'nde Gemlik körfezine ulaştırır.

Fiziki özellikleri

Bir tektonik çukur içinde oluşan İznik Gölünün yüz ölçümü 310 km², doğu-batı doğrultusunda uzanan bu elips şeklindeki gölün uzunluğu 33 km, genişliği 12 km, çevresi 95 km'dir^[1]. Göl seviyesi kış ve ilkbahar aylarında (şubat-nisan arası) yükselmekte, yaza doğru alçalarak en düşük seviyesini sonbaharda (eylül) bulmaktadır. Yüksek-alçak seviyeler arasındaki fark ortalama 50–60 cm'yi (bazen 100 cm) bulur. Gölün yüzey suları Nisanda 11,5, Kasımda 12, Ağustosta 24,5 °C olarak ölçülmüş, yaz aylarında en hızlı sıcaklık değişmesi 10–20 m arasında tespit edilmiş, 45 m derinlikte 8-8,5 °C kaydedilmiştir. Gölün güney kesiminde, doğu-batı doğrultusunda uzanan derin bir oluk bulunmaktadır. 13 km uzunluktaki oluğun en derin yeri, 65 m ile aynı zamanda İznik Gölü'nün de en derin yeridir. Ortalama derinliği 30 m olan gölün kıyılarından uzaklaştıkça derinlik hızla artmaktadır. Yağışlı dönemlerde iyi beslenen gölün yağış alanı 1.246 m²'dir. Gölün su düzeyi mevsimlere göre değişmekte, aralık ayında alçalma, mayıs ayında yükselme görülmektedir. Su, en düşük ortalama düzeyini aralık ayında almakta, mayıs ayında ise en yüksek düzeye ulaşmaktadır. Göl suyunun sıcaklığı olağan olarak derine indikçe azalmakta, soğuk kar sularının göle döküldüğü ilkbahar döneminde dip sularının sıcaklığı 5 °C'ye kadar düşmektedir. Bu dönemde, gölün yüzey suları da soğuk olduğundan yüzeyle dip arasındaki sıcaklık farkı oldukça azalır. Buna karşılık yaz döneminde, yüzey suları ile derin sular arasındaki sıcaklık farkı fazladır. Örneğin, ağustos ayında yüzeydeki sıcaklık 25 °C iken, 30 m derinlikte bu değer 9 °C dolayındadır. İznik Gölü 1990 yılında Sit Alanı ilan edilmiştir ^[2]. Gölün toplam toprak potansiyeli 6674 ha olup topraklarının pH'ı 7,8 - 8,5 arasındadır.

Karasu Deresi göle dökülen en önemli akarsudur. 273 km²'lik alanın sularını toplayan dere 2,4 m³/sn akışla göle dökülür. 92 km²'lik havzaya sahip Sölöz Deresi 1,06 m³/sn akışa sahiptir. Göle su taşıyan diğer dereler şunlardır: Derbent Deresi, Nadir Suyu, Ana Dere, Küçükköy Deresi ve Çınarlık deresi.

Canlı türleri

Alan sık sazlıkların arasında karışık koloniler kuran küçük karabatak ve gece balıkçılığı ile önem kazanmıştır. Nedeni tam bilinmemekle birlikte, İznik Gölü kış aylarında önemli sayıda su kuşu barındırmamaktadır. Yine de, İç Anadolu gölleri donduğunda kuşlar için önemli bir sığınak oluşturduğu söylenebilir. İznik'te balıkçı kooperatifleri bulunur. Tutulan su ürünlerinin başında kerevit gelir. Gölün su ürünleri arasında, yayın, sazan, alabalık ve istakoz da bulunuyor. Gölde yosun ve bitki türleri de zengindir. Dipte pamuk veya üstüpü şeklinde açık yeşil renk bir yosun türü yaygındır. Bu yosun suyun çalkalanmasını ve göl suyunun oksijeninin azalmasını önler. Balıkların beslenmesini sağlar. Gölde mart, nisan ve mayıs aylarında sportif amaçlı avlama dışında üç ay av yasağı vardır. Kerevit yasağı ise aralık ayında başlamaktadır.

Aslında bir deniz balığı türü olan gümüş balığı da gölde yaşar. Tatlı sulara uyum sağlamış türü olan Küçük gümüş balığı (Atherina boyeri Risso, 1810)^[3] gölde bol miktarda avlanmaktadır.

Göl bütünüyle tarım alanları ve zeytinliklerle çevrilidir. Tarım alanları için gölden su alınmaktadır. Çevresindeki zeytin ormanlarının altın sarısı müşküle üzüm bağları ve her mevsim bin bir çeşit sebze ve meyvenin yetiştiği bitek topraklarının yaşam kaynağıdır.

Diğer faaliyetler

Gölün batısında, Türkiye'nin en geniş ve en güzel piknik alanları bulunmaktadır. Bir tarafı çamlık diğer yanı tertemiz gölü, Türkiye'nin her yerinden binlerce insanı kendisine çeker. Günü birlik dinlenme alanları dışında çadır turizmine de açıktır. Burada her tür sosyal tesisler bulunur. Gölün bu bölgesi, 1950'li yıllara kadar bataklık idi. Yapılan çalışmalar ile suyun taşması engellenmiş ve bataklık kurutulmuştur. Gölün su düzeyi, yıllara göre büyük farklılıklar göstermektedir. Özellikle birkaç yüzyılda bir, suyun alçalıp yükselmesi sunucu, gölün özellikle batı bölümü, 2 km kadar daha genişlemektedir.

Sorunlar

Gümüş balığı aşırı üreyerek göl ekosistemini bozmuştur. Diğer balıkların yumurta ve yavrularını yedikleri için gölde balık tür ve miktarı azalmıştır. Gölde akbalık, sazan, yayın, ördek balığı, kaya balığı ve ıstakoz azalan canlı türleridir. Cips yapılan Gümüş balıkları ihraç edilmektedir^[4].

Tarımsal faaliyetler sonucu gübre ve ilaç kalıntıları yüzeysel akışla göle ulaşmaktadır. Göl havzasında bulunan sanayi tesislerinden göle kirli su deşarj edilmektedir. Kirlilik balık tür ve popülasyonu azalmıştır^[1].

Galeri

İznik Gölü feribot iskelesi

İznik gölü, kuşlar ve piknik alanları

Kaynakça

1. MEŞELİ, Yrd. Doç. Aydoğan. "İznik Gölü Çevresinde Çevre Sorunları". zgefdergi.com. 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141222090531/http://www.zgefdergi.com:80/Makaleler/1793300295_14_11_Meseli.pdf. Erişim tarihi: 11 Ekim 2015. 
2. "İznik Gölü – BURSA". turkiyesulakalanlari.com. 11 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160911123014/http://www.turkiyesulakalanlari.com/iznik-golu-bursa/. Erişim tarihi: 2 Ekim 2015. 
3. "Gümüş(Atherma boyeri)". orhangazim.net. 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160425033933/http://www.orhangazim.net/Content-pid-42.html. Erişim tarihi: 11 Ekim 2015. 
4. "İznik Gölü canavarı". olay.com.tr. 29-04-2015. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160305040051/http://www.olay.com.tr/iznik-golu-canavari/21125/. Erişim tarihi: 11 Ekim 2015.