Şaphane, Kütahya

Başlığın diğer anlamları için Şaphane sayfasına bakınız.

Koordinatlar: 39°00′N, 29°12′E

Şaphane
—  İlçe  —
Kütahya ilinin ilçeleri
Koordinatlar: 39°00′K 29°12′D / 39°K 29.2°D
Ülke	Türkiye
İl	Kütahya
Coğrafi bölge	Ege Bölgesi
Yönetim
- Kaymakam	Asım Solak [1]
- Belediye başkanı	Rasim Daşhan (CHP) [2]
Yüzölçümü [3]
- Toplam	251 km^2 (96,9 mi^2)
Rakım [4]	1.000 m (3.281 ft)
Nüfus (2015)[5]
- Toplam	6,762
- Kır	3,437
- Şehir	3,325
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
Posta kodu	43950
İl alan kodu	0274
İl plaka kodu	43
İnternet sitesi: www.saphane.bel.tr YerelNET

Şaphane, Kütahya ilinin bir ilçesidir. İl merkezinin 130 km güneybatısında yer alır.

Tarihçe

Simav yakınlarında olması nedeniyle antik dönemde Synaus şehir devleti egemenliği altında bulunduğu tahmin edilmektedir. Roma ve Bizans egemenliğinde kalan yerleşim, 13. ve 14. yüzyılda Germiyanoğulları Beyliği yönetiminde yer almaktaydı. Gediz Şaphanesi olarakta bilinen yerleşim 1381 yılında Kütahya, Simav, Tavşanlı' yla birlikte Şehzade Bayezid’ ın çeyizi olarak Osmanlı topraklarına katıldı.^[6] 1402 Ankara savaşından sonra kısa bir süre Osmanlı egemenliğinden çıkan yerleşim 1429 yılında kesin olarak Osmanlı topraklarına katılmıştır. ^[7]

Şaphane kent merkezinde ilk yerleşim 1405 yılında kurulmuştur.^[8] Bizans zamanından beri işletilmekte olan Şap madeni önemli bir ticaret ürünüydü. Çıkarılan şapın kullanımı 13.-16. yüzyıllarda Cenevizlilerin elindeydi. Evliya Çelebi' nin 1680 yılında yaptığı seyahatte, yerleşimden köy olarak bahsedilmiştir.^[9] Tanzimat'a kadar "Şaphane-i Amire Müdürlüğü" adı altında doğrudan saraya bağlı olarak idare edilmiştir. 1845 yılı Osmanlı kayıtlarında Kütahya Sancağı’nın Gediz Kazasına bağlı bir köy olan yerleşimden, ilk defa 1879 yılında nahiye olarak bahsedilmiştir. Cumhuriyet Döneminde de önce bucak olan Şaphane, 1988 yılında Gediz' den ayrılarak resmen ilçe olmuştur.^[8]

Coğrafi konumu

Toplam ilçe alanı 251 km²'dir. Şaphane ilçesi Kütahya İli'nin Güney Batısında yer almaktadır. Engebeli bir araziye sahip olan Şaphane Dağı'nın batısında küçük bir akarsu vadisinin tabanında kurulmuştur. Sınır komşuları olarak doğusunda Gediz İlçesi, batısında Simav İlçesi, kuzey batısında Hisarcık İlçesi, güneyinde Uşak ili ve güneybatısında Pazarlar ilçesi ve Manisa ili, Selendi ilçesi bulunmaktadır. Dağın doruğunun konumu: (N (Kuzey) 39° 3' 45 E (Doğu) 29° 14' 30)'dur.

İklimi

Akdeniz iklimiyle, karasal bir iklim arasında geçiş özelliği gösteren iklim özelliklerine sahip ilçede yıllık ortalama yağış 1 m²'ye 719 kg ve ortalama sıcaklık 11.8 C derecedir.

Nüfus

1845 temettü kayıtlarında yerleşimde 61 hane ve 305 kişi yaşamaktaydı. 1879 yılı salnamesinde yerleşimde 1388 kişinin yaşadığı belirtilmekte olup, yaşayanların tamamı Müslüman' dı. 1885 yılı salnamesine göre ise yerleşimde 3030 kişi yaşamaktaydı.^[8]

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1990[10]	10.247	3.845	6.402
2000[11]	11.715	4.671	7.044
2007[12]	7.697	3.262	4.435
2008[13]	7.554	3.356	4.198
2009[14]	7.786	3.623	4.163
2010[15]	7.486	3.467	4.019
2011[16]	7.500	3.536	3.964
2012[17]	7.573	3.684	3.889
2013[18]	7.374	3.683	3.691
2014[19]	7.038	3.550	3.488
2015[20]	6.762	3.325	3.437

Ekonomi

Tarım, hayvancılık ve meyvecilik geçim kaynaklarındandır. İlçe merkezinde bulunan Dostel Alüminyum Sülfat Sanayi A.Ş. nin işlettiği şap fabrikasının da ilçe ekonomisine büyük katkısı bulunmaktadır. İlçeye bağlı belde ve köylerde besicilik ve özellikle süt hayvancılığı ön plandadır. İlçe merkezi belde ve köylerde özellikle vişne, kiraz ve elma üretilmektedir.

Kaynakça

1. http://www.saphane.gov.tr/
2. http://secim2014.hurriyet.com.tr/il/kutahya-43-2
4. http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce_belediye_koordinat.php?ilceid=198822
5. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDGSed5. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
6. [http://www.tdvia.org/dia/ayrmetin.php?idno=310160 "Murad I"; TDV İslam Ansiklopedisi; Cilt: 31; Sayfa: 160; İstanbul; 1993]
7. "Şaphane", Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
8. [http://birimler.dpu.edu.tr/app/views/panel/ckfinder/userfiles/17/files/DERG_/35/235-252.pdf "1844 TARİHLİ TEMETTÜAT KAYITLARINA GÖRE KÜTAHYA SANCAĞINA BAĞLI ŞAPHANE KÖYÜNÜN SOSYAL EKONOMİK YAPISI "; Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi; Sayı 35; Kütahya; 2013; Arzu BAYKARA TAŞKAYA]
9. "XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kütahya Gediz (Gedos) Şap Madeni"; Belleten 272, Cilt: LXXV-Sayı: 272; Nisan 2011; Emine DİNGEÇ
10. "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtyV9AdK. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
11. "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu0gZp4s. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
12. "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu25F6SS. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
13. "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3uKOmt. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
14. "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuE6QZ5W. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
15. "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuFikDcn. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
16. "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuH0RAUH. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
17. "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxoTuHL. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
18. "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPV7IvWK. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
19. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDGSed5. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
20. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 

Dış bağlantılar

• Şaphane Kaymakamlığı