Abhaz alfabesi

Abhaz alfabesi
Аҧсуа алфавит
Tür Alfabetik Alfabe
Oluşturan Peter von Uslar, Aleksey Chochua
Dönem 1865-günümüz
Aile sistemi

Fenike alfabesi

Kardeş alfabeler Bosna Kiril alfabesi
Bulgar alfabesi
Kırgız alfabesi
Kırım Tatar Kiril alfabesi
Makedon alfabesi
Glagol alfabesi
Rutenya alfabesi
Sırp Kiril alfabesi
Tacik alfabesi
Azeri alfabesi (1939-1991)
Türkmen alfabesi
Kazak alfabesi
Not: Bu sayfa UFA fonetik sembollerini içerebilir.

Abhaz alfabesi Abhazca'nın yazımında kullanılan 62 harften oluşan alfabe.

Abhazca 19. yüzyıla kadar yazılı bir dil değildi. Şimdiye kadar Abhazlar, özellikle prensler Yunanca (9. yüzyıla kadar), Gürcüce (9–19. yüzyıll) ve kısmen Türk dilini (18. yüzyıl) kullanıyordu.[1] Abhaz alfabesi kelimesi olan анбан (anban), Gürcü kelimesi olan ანბანი (anbani) bu sözcükten ödünç almıştır. İlk Abhaz alfabesi Rus general Peter von Uslar tarafından 1862 yılında oluşturulmuştur. Bu alfabe 37 harften oluşmaktaydı ve temeli Kiril alfabesine dayanıyordu. 1909 yılında Abhazca'nın ünlü harflerinin bolluğu nedeniyle Alexsey Chochua tarafından 55 harfli yeni bir Abhaz alfabesi oluşturulmuştur.

1926 yılında, Sovyetler Birliği'nin korenizatsiya politikası sırasında, Kiril alfabesi asıllı olan Abhaz alfabesi Nicholas Marr tarafından Latin alfabesine dönüştürülmüştür. Alfabe 77 harfe sahip ve buna Abhaz analitik alfabesi denirdi. 1928 yılında alfabe latin alfabesi olarak tekrar düzenlendi. 1938 yılından 1954 yılına kadar Abhazca Gürcü alfabesiyle yazılmıştır.

1954 yılından bu yana, Abhazca 62 harfli yeni Kiril alfabesi ile yazılmıştır (aşağıdaki tabloya bakınız).

Nicholas Marr tarafından oluşturulan ve 1926-1928 yıllarında kullanılan Abhaz Latin alfabesi[2]
Abhaz Latin alfabesinin Kiril ve IPA uyarlamaları.
Modern Abhaz alfabesi
Harf Ad Transliterasyon IPA
А а А a /ɑ/
Б б Бы b /b/
В в Вы v /v/
Г г Гы g /ɡ/
Гь гь Гьы g' /ɡʲ/
Гә гә Гәы /ɡʷ/
Ӷ ӷ Ӷы ġ /ʁ/
Ӷь ӷь Ӷьы ġ' /ʁʲ/
Ӷә ӷә Ӷәы ġə /ʁʷ/
Д д Ды d /d/
Дә дә Дәы /d͡b/
Е е Е e /ɛ/
Ж ж Жы ž /ʐ/
Жь жь Жьы ž' /ʒ/
Жә жә Жәы žə /ʒᶣ/
З з Зы z /z/
Ӡ ӡ Ӡы ʒ /d͡z/
Ӡә ӡә Ӡәы ʒə /d͡ʑᵛ/
И и Иы i /j, jɨ, ɨj, i/
К к Кы k /kʼ/
Кь кь Кьы k' /kʼʲ/
Кә кә Кәы /kʼʷ/
Қ қ Қы /kʰ/
Қь қь Қьы k̢' /kʲʰ/
Қә қә Қәы k̢° /kʷʰ/
Ҟ ҟ Ҟы /qʼ/
Ҟь ҟь Ҟьы k̄' /qʼʲ/
Ҟә ҟә Ҟәы k̄° /qʼʷ/
Л л Лы l /l/
М м Мы m /m/
Н н Ны n /n/
О о О o /ɔ/
П п Пы p /pʼ/
Ԥ ԥ Ԥы /pʰ/
Р р Ры r /r/
С с Сы s /s/
Т т Ты t /tʼ/
Тә тә Тәы /t͡pʼ/
Ҭ ҭ Ҭы /tʰ/
Ҭә ҭә Ҭәы t̢° /t͡pʰ/
У у Уы u /w, wɨ, ɨw, u/
Ф ф Ԥы f /f/
Х х Хы x /χ/
Хь хь Хьы x' /χʲ/
Хә хә Хәы /χʷ/
Ҳ ҳ Ҳы /ħ/
Ҳә ҳә Ҳәы x̢° /ħᶣ/
Ц ц Цы c /t͡sʰ/
Цә цә Цәы /t͡ɕᵛʰ/
Ҵ ҵ Ҵы /t͡sʼ/
Ҵә ҵә Ҵәы c̄° /t͡ɕʼᵛ/
Ч ч Чы č /t͡ʃʰ/
Ҷ ҷ Ҷы Ӵ /t͡ʃʼ/
Ҽ ҽ Ҽы ċ /t͡ʂʰ/
Ҿ ҿ Ҿы ċ̨ /t͡ʂʼ/
Ш ш Шы a /ʂ/
Шь шь Шьы š' /ʃ/
Шә шә Шәы š° /ʃᶣ/
Ы ы Ы y /ɨ/
Ҩ ҩ Ҩы /ɥ ~ ɥˤ/ (< */ʕᶣ/)
Џ џ Џы ǰ /d͡ʐ/
Џь џь Џьы ǰ' /d͡ʒ/
Ь ь ' /ʲ/
Ә ә ° /ʷ,ᶣ,ᵛ/

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. Бгажба Х. С. Из истории письменности в Абхазии. — Тбилиси. 1967. С. 34
  2. Марр, Николай Яковлевич (1864–1934): Абхазский аналитический алфавит. (in: Труды яфетического семинария, vol. I, Leningrad 1926), p. 51, table 2

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/8/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.