Afonso de Albuquerque
| Afonso de Albuquerque (Goa Dükü)(Büyük) | |
|---|---|
_-_Autor_desconhecido.png) | |
| 1. Goa Dükü | |
| Yerine geldiği | - |
| Yerine gelen | Brás de Albuquerque |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1453 Alhandra, Lizbon, Portekiz |
| Ölüm | 1515/12/16 Goa açıkları, Portekiz Hindistanı |
| İlişkileri | Gonçalo de Albuquerque (baba)
Leonor de Menezes (anne) |
| Mesleği | Denizci, kaşif, yönetici |
| Dini | Hristiyan |
| Askerî hizmeti | |
| Takma adı | Büyük |
| Bağlılığı | Portekiz Kraliyeti |
| Branşı | Denizci |
| Rütbesi | Dük |
.jpg)
Afonso de Albuquerque, lakabı Büyük (Portekizce: O Grande) (d. 1453, Alhandra, Lizbon yakınları - ö. 15 Aralık 1515, denizde, Goa açıkları, Hindistan), Portekizli asker. Hindistan'da Goa (1510) ile Malakka Yarımadasındaki Malakka'yı (1511) fethetmiş, Doğu'ya uzanan ana ticaret yollarının denetimini ele geçirmeye ve yerleşik nüfuslu kaleler kurmaya yönelik çalışmalarıyla Portekiz'in Doğu'daki egemenliğinin temellerini atmıştır.
Yaşamı
Villa Verde senyörünün ikinci oğluydu. On yıl süreyle görev yaptığı Kuzey Afrika'da Müslümanlara karşı seferler düzenleyerek ilk askeri deneyimlerini kazandı. 1471'de V. Afonso'nun Arzila ve Tanca'yı fetih seferine katıldı. Kral II. João tarafından süvari birlikleri komutanlığına getirildi; kralın saltanatı süresince bu görevde kaldı. 1489'da Kuzey Afrika'da Graciosa savunmasına katıldı. João'nun yerine geçen I. Manuel'in hükümdarlığı sırasında saraydaki önemi azalmakla birlikte Fas'ta görev aldı.
Albuquerque, asıl Doğudaki hizmetleriyle ünlendi. Ümit Burnunu dolaşarak Hindistan'a ulaşmış olan Vasco da Gama 1499'da Portekiz'e dönmüştü. I. Manuel, hemen Hint hükümdarlarıyla ilişki kurup ticaret yollarını açmak üzere Pedro Alvares Cabral yönetiminde ikinci bir filoyu bölgeye gönderdi. Ama Kalikut'un (bugün Kojikod) Hindu hükümdarı baharat ticaretini elinde tutan Müslüman tüccarların etkisiyle Portekizlilere karşı çıktı. Hükümdara bağlı olan Hindistan'ın güneybatı kıyısındaki Koçin ise Portekizlileri iyi karşıladı. Albuquerque, 1503'te yeğeni Francisco ile birlikte Koçin hükümdarını korumak amacıyla buraya gelerek Asya'daki ilk Portekiz kalesini yaptırdı ve kalede bir garnizon kurdu. Quilon'da bir ticaret merkezi oluşturulduktan sonra Temmuz 1504'te Lizbon'a döndü. Manuel tarafından çok iyi karşılandı ve Portekiz'in Doğu siyasetinin saptanmasına katıldı. 1505'te Manuel, Dom Francisco de Almeida'yı kral naibi yetkisiyle Hindistan'a vali atadı. Albuquerque, Nisan 1506'da Afrika'nın doğu kıyılarında araştırma yapmak üzere Tristão da Cunha ile birlikte Lizbon'dan ayrıldı. Sokotra adasında bir kale yaptırarak Kızıldeniz'in çıkışını kapatmayı ve böylece Arapların Hindistan'la yaptığı ticareti engellemeyi amaçlıyordu. 1507'de bu isteğini gerçekleştirdikten sonra Hürmüz Adasını ele geçirerek İran'la ticaret yolunu açtı.
Almeida'nın görev dönemi sonunda Kral Manuel Albuquerque'i onun yerine atadı, ama kralı temsil yetkisi vermedi. Albuquerque Aralık 1508'de Hindistan'a vardığında, Almeida Kalikut'un düzensiz deniz gücünü bozguna uğratmıştı. Ama Almeida'nın oğlu Mısır donanmasına yenilmiş ve öldürülmüştü. Oğlunun öcünü alıncaya değin görevini sürdürmekte kararlı olan Almeida, işine karışılmasını önlemek amacıyla Albuquerque'i hapsetti. Şubat 1509'da Diu açıklarında Müslümanları yendiyse de görevini ancak kasım ayında Portekiz'den bir filonun gelmesi üzerine Albuquerque'e devretti.
Albuquerque'in planı Doğu'nun bütün önemli deniz ticaret yollarını denetim altına almak ve yerleşik nüfuslu kalıcı kaleler yaptırmaktı. Ocak 1510'da Koçin'i ele geçirme girişimi başarısızlıkla sonuçlandı. Uzun süredir Müslümanların yönetiminde bulunan Goa'yı ele geçirmek üzere şubatta 23 gemiyle yola çıktı. Timoca adında güçlü bir korsanın da yardımıyla, Kasım 1510'da Goa'yı fethetti.
Müslümanlara karşı kazanılan bu zaferden sonra Hindu hükümdarları Hindistan'daki Portekiz varlığını kabul ettiler. Albuquerque, Goa'yı Müslümanlara karşı bir deniz üssü olarak kullanarak baharat yolunu buradan geçirmeyi tasarlıyor, ayrıca Hindu hükümdarlara İran'dan at sağlamak için Goa'yı merkez olarak kullanmayı amaçlıyordu. Ardından Malakka Yarımadasındaki Malakka'nın fethine girişti. Burası, Baharat Adaları ve doğudaki noktalar için en yakın dağıtım merkeziydi. Albuquerque Temmuz 1511'de Malakka'yı ele geçirerek bir garnizon kurdu.
Bu sırada Goa gene şiddetli saldırılara hedef olmuştu. Albuquerque Ocak 1512'de Goa'ya yardım etmek için Malakka'dan ayrıldı. Mal geliş gidişini denetleyen bir sistem kurduktan sonra, Portekizlilerinden ve Hintlerden oluşan bir kuvvetle yeniden Kızıldeniz'e döndü. Sokotra'yı üs olarak yetersiz görerek Aden'i almak için bir girişimde bulunduysa da başarılı olamadı. Bunun üzerine Etiyopya ve Arabistan kıyılarında keşif gezilerine çıktı. Hindistan'a döndükten sonra Portekizlilere karşı direnmeyi sürdüren Kalikut'a boyun eğdirdi.
Şubat 1515'te 26 gemiyle Goa'dan ayrılarak yeniden Hürmüz Adasına gitti ve adanın bir bölümünü denetim altına aldı. Eylülde hastalandı ve Goa'ya dönmek üzere yola çıktı. Düşmanı Lope Soares'in yerini aldığını yolda öğrenen Albuquerque, Goa'ya ulaşamadan öldü.[1]