Ali Ekber Tufan

Ali Ekber Tufan
Iğdır Milli Cumhuriyeti Başkanı

Iğdır İcra Komitesi Başkanı

Görev süresi
4 Nisan 1916 - 14 Kasım 1920
Kurucusu Olduğu
Milletvekillikleri
Başkanlık Yaptığı
Lisan
Kişisel bilgiler
Doğum 14 Ocak 1874(1874-01-14)
Rusya İmparatorluğu Iğdır, Rusya İmp.
Ölüm 11 Ekim 1974 (100 yaşında)
Türkiye Iğdır, Türkiye
Yattığı yer Melekli Çaybaşı Mezarlığı
Milliyeti Azerbaycan Türkü
Partisi Müsavat Partisi
Diğer siyasi
bağlantıları		 Difai Gizli Teşkilatı

İttihad-ı İslam Türk Birliği Cemiyeti

Eşi Ziver Hanım
Çocukları Talat Tufan
Bitirdiği okul Erivan Gimnazyumu
Hükümeti Iğdır Milli Hükumeti Kurucusu
Komiteleri Iğdır İcra Komitesi Başkanı
Askerî hizmeti
Takma adı Hacı Ekber Ramazanov
Rütbesi Başkomutan
Komutası Iğdır Milli Cumhuriyeti Kuvvetleri
Çatışma/savaşları Azeri-Ermeni Savaşları

TBMM-Ermenistan Savaşları
DehneBoğazı,Kültepe Yarmalar Geçidi,Erivan,Meleki,Taşburun,Suveren,Aras Türk Cumhuriyeti İstiklal Savaşı

Ödülleri Milli Kahraman

Ali Ekber Tufan (1874 - 1974, Melekli), Türk siyasetçi. Erivan Rus Gymnasium mezunu. Bölgede Ramazanoğlu (Melekli) olarak bilinen geniş bir aileye mensuptur.
Rus İmparatorluğu Çarlık Duması Müsavat Partisi Son Dönem Erivan Milletvekili, Azerbaycan Milli Şurası Müsavat Partisi 1. Dönem Iğdır Milletvekilidir.
Aynı zamanda Difai Gizli Teşkilatı(1905) [1], İttihad-i İslam Türk Birliği Cemiyeti Iğdır Temsilcisi(1910) ve Erivan Müsavat Partisi Temsilciliği görevini yürütmüştür.[2]
I. Dünya Savaşı sırasında Cemiyet-i Hayriye Iğdır Temsilcisi olarak Balkan Savaşı, Sarıkamış Felaketi'ne ve TBMM Ordusuna Kafkasya üzerinden para yardımı akışlarını organize etmiştir[3].
Rus Çarlığının dağılmasının ardından doğan otorite boşluğundan dolayı doğum yeri olan Iğdır'a dönerek Mehmed Emin Resulzade ile birlikte eş zamanlı çalışmalara başlamış[4] ve Türk Ordusunun legal yollardan Iğdır'a ulaşabilmesi için Iğdır'da Müslüman halkı örgütleyerek Iğdır İcra Komitesini(1915-1917) kurmuştur[5]. Ermenilerin de katıldığı, Başkanı Türk olmak şartı ile 5'i Türk 5'i Ermenilerden oluşan komitenin başkanlığını üstlenmiştir. Ermenilerin Bakü'ye saldırmasının ardından Iğdırlı Ermeniler yönetimden istifa etmiş, ardından Iğdır merkezinde bulunan hükumet konağı 4.000 nüfuslu Melekli'ye taşınarak Iğdır Milli Cumhuriyeti (1917-1920) Iğdır, Tuzluca, Aralık, Şerur, Doğu Beyazıt, Vedibasar, Serdarabad'ı kapsayan ve Başkenti Melekli şeklinde ilan edilmiştir[6]. Başkanlığına Ali Ekber Tufan seçilen bu cumhuriyet, Mavera-i Kafkasya Cumhuriyeti (SEYM) Meclisi tarafından tanınmıştır. Bu sebeple 'Tanınmış, Bağımsız İlk Türk Cumhuriyetidir'[7][8].
Kafkasya'da Türk Halkını silahlandırmak adına yapılan gizli Tiflis Türk Kurultayı'na katılan Ali Ekber Tufan, Iğdır Milli Hükumeti Birliklerini bu sayede Taşnak Çetelerine karşı savunacak hale getiren silah teminini Mehmed Emin Resulzade'nin yardımlarıyla elde etmiştir[9][10].
Wilson İlkeleri adına bölgeye gelen Amerika Genel Kurmay Başkanı General James Harbord, Ali Ekber Tufan ile birlikte bölgeyi gezerek İtilaf Devletlerine; 'Büyük Ermenistan denilen yerde Ermeni göremedim' raporunu iletmiştir. Bu durum Lozan Barış Antlaşması sürecinde Iğdır'ın Türkiye sınırlarında kalması için bu durum büyük önem arz eder[11][12].
Ermeni Devrimci Federasyonu(Taşnaksutyun) Lideri, Erivan Gimnazyumu ve Iğdır'dan çocukluk arkadaşı General Drastamat Kanayan(General Dro) ile savaşan iki toplumun lideri olarak karşı karşıya gelmiş, Melekli-Kireler Savaşında General Dro, Ali Ekber Tufan'a karşı mağlup olmuştur[8][13].
Ali Ekber Tufan, Milli Mücadele sürecinde bölgede kurulan, Aras Türk Cumhuriyeti[14], Cenubi Garb-i Kafkasya Hükumeti, Mavera-i Kafkasya Cumhuriyeti (SEYM), Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti(1.Dönem Müsavat Partisi Iğdır Milletvekili) kurucuları arasında yer almış, Cenubi Garb-i Kakasya Hükumetini dağıtmak için bölgeye gelen Anzak Birlikleriyle çatışarak bölgeden uzaklaşmış, Malta Sürgününden kurtulmuştur[9].
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra başlatılan Nüfus Mübadelesi ile Sürmeli Mahalının Türk Ocağı Başkanlığını üstlenerek Iğdır'a göç eden halk ile ilgilenmiştir. 1926 yılında Ağalar ve Beyler Sürgünü yasası kapsamında sürgün kararı çıkan Ali Ekber Tufan, Bakü'ye kaçmış ve Bakü'de Çeka tarafından tutuklanarak hapsedilmiştir[15]. Daha sonra Sovyet Milletler Komiseri olan arkadaşı Joseph Stalin özel izniyle serbest bırakılmıştır ve İran'a geçmiştir. Türkiye'de çıkarılan af yasasından yararlanarak memleketi Iğdır'a dönmüştür.
11.10.1974 yılında hayata gözlerini kapatan Tufan'ın ölümü İran, Azerbaycan gibi ülkelerde büyük teessür uyandırdı. Naaşı bugünki Melekli-Çaybaşı aile kabristanındaki anıt mezarına[16] defnedilmiştir[17].

Kaynaklar

  1. ↑ "Iğdır Sevdası 2'nci Cilt". igdirsevdasi. 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131019062214/http://www.igdirsevdasi.com/cilt2/4ahmet.pdf. Erişim tarihi: 23 Nisan 2013.
  2. ↑ "Kafkasya'dan Anadolu'ya Iğdır tarihi". books.google.com.tr. 3 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140303180755/http://books.google.com.tr/books?hl=tr&id=VXVtAAAAMAAJ&q=Ali+Ekber+Tufan. Erişim tarihi: 23 Nisan 2013.
  3. ↑ Nahçıvan Milli Şura Başkanı Kelbi Ali Han,Yüzbaşı Halil Bey Anıları Anıları
  4. ↑ http://turkiyeazerbaycandernegi.com/?Syf=22&Mkl=422199&pt=Hasan%20%20TUFAN&AY-I%C5%9EI%C4%9EINDAN-G%C3%9CN-I%C5%9EI%C4%9EINA-AZERBAYCAN
  5. ↑ Nizamettin Onk Kafkasya'dan Anadoluya Iğdır Tarihi
  6. ↑ Iğdır Tarihi Nizamettin Onk
  7. ↑ Michigan State Üniversitesi
  8. 1 2 http://books.google.com.tr/books/about/Kafkasya_dan_Anadolu_ya_I%C4%9Fd%C4%B1r_tarihi.html?id=VXVtAAAAMAAJ&redir_esc=y
  9. 1 2 Ali Ekber Tufan Anıları
  10. ↑ http://books.google.com.tr/books?id=1Z7iAAAAMAAJ&pg=PA94&dq=hac%C4%B1+ekber+tufan&hl=tr&sa=X&ei=dz_nUOejF8qmhAeT3IHgBQ&ved=0CDMQ6AEwAA
  11. ↑ General James Harbord Raporları
  12. ↑ Hacı Ali Ekber Tufan'ın Anıları, Nizamettin Onk
  13. ↑ Mücahit Özden Hun Iğdır Tarihi
  14. ↑ http://www.siyasalbirikim.com.tr/haber.php?haber_id=9063
  15. ↑ http://www.igdirsevdasi.com/yazar.html
  16. ↑ http://www.igdirozelidare.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=201&Itemid=114
  17. ↑ http://www.erzurumgazetesi.com.tr/haber/Kahraman-Tufan-a-vefa/64352
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/10/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.