Andrea Chenier
| Andrea Chenier | |
|---|---|
| Müzik: | Umberto Giordano |
| Libretto: | Luigi Illica |
| Galası: | 28 Mart, 1896 |
| İlk gösterim yeri: | La Scala, Milano |
| Oyuncular: | * Andrea Chenier, Şair - tenör
|
Andrea Chenier İtalyan verismo stilli opera müziği bestecisi Umberto Giordano tarafından hazırlanmış bir 4 perdelik bir opera eseridir. İtalyanca librettosu "Luigi Illica" tarafından yazılmıştır. Librettonun konusu gerçeklere sıkıca bağlı olmadan Osmanlı devleti zamanında İstanbul'da doğup büyümüş ve Fransız Devrimi döneminde idam edilmiş olan Fransız şair André Chénier (1762-1794) hayatından uyarlanmıştır. Opera eserinin prömiyer temsili Milano'da "La Scala"'da 28 Mart 1896'de sahnelenmiştir. Türkiye'de ilk defa 1963'de Ankara Opera Sahnesi'nde sahnelenmiştir.
Andrea Chenier opera eseri ilk sahnelenmesinden itibaren 20. yüzyıl boyunca opera seyircisi tarafından çok tutulmuştur. 20. yüzyılın birinci yarısında daha çok yapımlanmakla beraber, günümüze kadar bu eser operaevleri repretuvarları içinde bulunmuştur. Buna başlıca sebep eserin bestecisinin başrolü oynayan tenör için hazırladığı muhteşem lirik ve dramatik müziğin bu rolü oynayan şarkıcıya sesinin güzelliklerini ve şarkı söyleme yeteneklerini seyirciye gösterebilme fırsatını sağlamasıdır.
Roller
| Rol | Ses tipi | Prömiyerde roller, 28 Mart 1821 (Orkestra şefi:Rodolfo Ferrari) |
|---|---|---|
| Andrea Chénier, Şair | tenor | Giuseppe Borgatti |
| Carlo Gérard, Uşak | bariton | Mario Sammarco |
| Maddalena de Coigny | soprano | Evelina Carrera |
| Bersi, Maddalena'nin dadısı | mezzo-soprano | Maddalena Ticci |
| La comtesse di Coigny, Maddalena'nin annesi | mezzo-soprano | Della Rogers |
| Pietro Fléville, Yazar | bas | Gaetano Roveri |
| Mathieu, Garson, devrimci | buffo veya bariton | Michele Wigley |
| The Abbé, Şair | tenor | Enrico Giordano |
| The Incredible, Casus | tenor | Enrico Giordano |
| Roucher, Chenier'in arkadaşı | bas veya bariton | Gaetano Roveri |
| Schmidt, St. Lazare Hapisanesi gardiyanı | bas veya bariton | Raffaele Terzi |
| Madelon, İhtiyar kadın | mezzo-soprano | Della Rogers |
| Fouquier Tinville, Savcı | bas veya bariton | Ettore Brancaleone |
| Dumas, İhtilal Kurulu Başkanı | bas | Raffaele Terzi |
| Hanımlar, beyler, çalgıcılar, hizmetçiler, askerler - Koro | ||
Konu özeti
- Mekân: Fransa
- Zaman: Fransız Devrimi yillari
I. Perde
Paris civarında Coigny ailesinin oturduğu görkemli şatoda büyük balo salonu.
Uşaklar ve bu arada Charles Gerard şato kâhyasının gözetiminde salondaki son hazırlıları yapmaktadırlar. Gerard’ın babası altmış yıldan beri ailenin yanında hizmet etmektedir. Delikanlı da babasının ısrarı üzerine uşak olmuş, fakat işini hiçbir zaman sevmemiştir. Fransa’da aristokrasiye karşı uyanan hoşnutsuzluğa bütün kalbiyle katılmakta, bir gün büyü bir ihtilalin kopacağına inanmaktadır. Coigny ailesine karşı duyduğu nefreti hafifleten tek sebep, evin genç kızı Madeleine’dir. Gerard bu güzel kıza deli gibi aşıktır. Balo hazırlıkları devam ederken içeri Kontes de Coigny, kızı ve dadı girerler. Kontes gelecek misafirlerin kimler olduğun bildirdikten sonra Gerard’a orkestra’nın hazır olup olmadığını sorar. Beri yanda Madeleine dadısıyla konuşmaktaydı. Son derece duygulu ve romantiktir, her an büyük bir aşk beklemektedir *(Si, io penso all’tortura)*. Misafirler gelmeye başlar. Kontes büyük bir nezaketle onları karşılamakta, yer göstermektedir. Çağın tanınmış yazarlarından Fleville girerek yanındaki iki genç adamı tanıtır; bunlardan biri İtalyan besteci Fiorinelli, diğeri şair Andrea Chenier’dir. Kontes Paris’te ne olup olmadığını sorar. Halkın krala nefreti son kerteyi bulmuştur. Üstelik XVI. Louis hastadır. Fleville herkesi eğlenceye çağırır. Kontes, Chenier’nin yanına gelerek ona şiirlerinden bazılarını okumasını rica eder. Bu sırada Madeleine yaklaşarakaynı ricayı tekrarlar. Müzikçi Fiorinelli klavsenin başına geçer, Chenier aşk üzerine doğaçtan uzun bir şiir okumaya başlar *(Un di all’azzuro spazio)*. Araya aristokrasi karşıtı birkaç mısra sokmayı unutmaz, sonra tekrar aşk konusuna dönerek bitirir. Şiir davetliler arasında hoşnutsuzluk yaratmıştır, yalnız Madeleine gelerek teşekkür eder. Dans başlamak üzereyken salonun kapısı açılır, üstü başı perişan bir sürü insan başlarında Gerard’la içeri girerler. Gerard onları; «İşte şimdi de sefalet hazretleri» diye tanıtır. Manzara Kontesi deliye döndürmüştür. Gerard’ı kovar, Uşak emektar babasını da alarak salondan ayrılır, dans müziği devam ederken perde kapanır.
II. Perde
İhtilal çağlarında ılık bir Haziran günü Saine kıyısında Hottot kahvesi.
Sağda Charlotte Corday tarafından banyoda öldürülen ihtilal yazarı Marat’nın bir büstü durmakta, ön tarafta bir masada Chenier kendi başına oturmakta, diğer masa da ise Madeleine’in dadısı Bersi çirkin bir adamla konuşmaktadır. Bersi kimseden korkmadığını söylemekte ve kendisinin de bir ihtilal çocuğu olduğunu iddia etmektedir * (Temer? Perche?)*. Adam Robespierre’in casuslarındandır. Herkesin ihtilalle ilgili ne düşündüğünü öğrenmekle görevlidir. Bu sırada halkın izlediği bir araba gözükür, idama mahkûm olanları siyaset alanına götürmektedir. Bersi ayrılır, casus defterine bir şeyler yazar, anlaşıldığına göre Chenier’yi kollamaktadır. Kahveye şairin dostu Roucher girer, yaklaşarak kendisi için bir pasaport sağladığını bildirir. Fakat şairin kaçmaya niyeti yoktur, o tam bir asker gibi savaşacak, yurdunda kalacaktır. Gitmemesi için ikinci bir sebep de aşı oluşudur. Aylardan beri bir kadından, çok güzel ve zeki olduğunu tahmin ettiği bir kadından mektuplar almakta, yüzünü dahi görmediği bu kadını sevmektedir *(Credo a una possanza arcana)*. Ve o gün onunla buluşacaktır. Roucher arkadaşının bu aşırı duygusuyla alay ederek bu mektupların Paris’te pek bol rastlanan hafifmeşrep kadınlardan biri tarafından yazılmış olabileceğini söyler. Bu sırada halkın gösterisi arasında ihtilal liderlerinden biri girer. Bu eski uşak Gerard’dır. Doğruca casusun yanına gidip bir haber olup olmadığını sorar, aradığı kadını bir daha tarif eder. Sözlerinden o kadına aşık olduğu anlaşılmaktadır. Casus ona sevgilisini o gece öğreneceğini bildirir. Halk caddeden geçmekte olan diğer liderlere gösteri yaparken Bersi gözükür. Chenier’nin yanına gelerek kendisini seven kadının gece aynı yerde bekleyeceğini bildirir, kadının adı Speranza’dır. Roucher, randevuda bulunmaya ve arkadaşını herhangi bir tehlikeye karşı savunmaya karar verir. Sahne kararır, aydınlandığı zaman gece olmuştur. Ürkek adımlarla Madeleine girer. Chenier yaklaşarak kıza kim olduğunu sorar. Madeleine ona şiirlerinden iki mısra okur *(Eravate possente)*. Chenier, bu tatlı sesi hatırlamıştır, kızı ışığa götürür, demek sevgilisi Madeleine de Coigny’dir. İki genç arasıda aşk düeti başlar. Bir anda içeri Gerard girer, kızın bir sevgilisi olduğunu anlamıştır. Chenier ona gitmesini söylerken Roucher tabancasını çekerek Gerard’ı savunmaya yeltenen casusa doğrultur, şairin; «onu kurtar» diye bağırması üzerine kızı alır ve koşarak çıkar. Casus jandarma aramaya koşarken, Gerard rakibine saldırır fakat Chenier’nin kılıcı kolunu delip geçer. İhtilalci yere düşerken şairi tanır; «Chenier, sen bizim ölüm listemizdesin, koş Madeleine’i kurtar» diye bağırır. Chenier çıktıktan biraz sonra halk sahneye dolar. Herkes suçlunun adını sormaktadır. Gerard cevap verir; «Bilmiyorum… Görmedim».
III. Perde
'
İhtilal kurulu, Başkan ve üyeler yerlerini almış, halk sabırsızlıkla duruşmaları beklemektedir. Başkan, kendilerini tehdit eden tehlikelerden bahseden konuşmasını bitirince Gerard’a seslenir. Gerard, Fransa’nın yalnız iç değil dış düşmanlarının da bulunduğunu söyleyerek herkesi para yardımına çağırır *(Lacrime e sangue da la Francia)*. Kadın erkek herkes para ve mücevherlerini çıkartıp dolaştırılan sepete atarak ihtilalin ünlü şarkısı «Carmagnole»ü söylemeye başlar *(Amici, ancor cantiam, beviam)*. Bu sırada casus yaklaşarak Gerard’a Chenier’nin yakalandığını bildirir. Gerard derhal suçlamasını hazırlamaya koyulur; «Adı, Andrea Chenier, doğum yeri İstanbul. St Cyr mezunu, asker, şair, tehlikeli bir adam, vatan haini…» Sonra elinden kalemi düşer, sevgilisini hatırlamıştır. Vicdan acısı içinde kıvranırken içeri Madelaine girer, kendisini tanıtır, Chenier’den bahseder. Onu ne kadar sevdiğini yine onun mısralarıyla anlatır. Gerard’dan onu kurtarmasını rica eder, eğer bunu yapacak olursa armağan olarak kendisini verecektir *(Perche cio voler il mio possente)*. Gerard kızın Chenier’yi ne kadar büyü bir aşkla sevdiğini anlamıştır. Bu sırada halk tekrar salonu doldurmaya başlar, başkan ve üyeler yerlerini alırlar, Gerard onları halka tanıtır. İçeri başta Chenier olmak üzere suçlular içeri girer. Üyelerden Dumas suçlamayı okumaya başlar; Chenier vatan haini bir aristokrattır, halk «Ölüm» diye bağırır. Bu sırada Chenier kalkarak konuşmaya başlar *(Si, fui soldato e floriosa ffrontata)*. Hayır, ölüm umurunda bile değildir. O halis bir vatanseverdir, yalnız vatanı için yaşamaktadır. Sözleri bitince Gerard ayağa kalkar ve; «Chenier bu muhteşem ihtilalin çocuklarından biridir» diyerek affını ister, halk susması için bağırmaktadır. Gerard, Chenier’nin yanına gelerek Madeleine’i gösterir, kız bitkin bir halde kararı beklemektedir. Dumas kararı bildirir; «Ölüm» Madeleine; «Andrea, Andrea elveda» diye bağırırken perde kapanır.
IV. Perde
St. Lazare hapisanesinin avlusu.
Hapisanenin karanlık avlusunda Andrea Chenier bir masada oturup son mısralarını yazmakta ve yakın arkadaşı Roucher da onu beklemektedir. Şair kalemi bırakıp şiirini okumaya başlar. Bu edebiyatı ve aşkı öven bu şiirdir ve "Tatlı bir Mayıs günü gibi…" mısraıyla başlar. Bunu Chenier bir arya olarak söylemeye başlar (Come un bel dı di Maggio).
Chenier hücresine döner. Gerrard Maddalena'yı Chenier'i görmeye getirmiştir. Onu gardiyan Schmidt'le bırakan Gerard Chenier'in hayatını kurtarmak için Robbespiere ile görüşmeye gider. Maddalena gardiyana sabah idam edilecekler arasında genç bir kadın bulunup bulmadığını sorar. Gardiyan "İdia Legray" adlı bir genç kızın isminin idam edilecekler listesinde olduğunu söyler. Maddalena giyotine onu yerine kendisinim gitmesini ve onun adıyla idam edilmek istefihgini bildiri ve bunun için gardiyandan destek ister. Schmidt önce bu teklifi kabul etmez; ama Maddalena bütün mücevherleri ile birlikte bir kese altın da vermeyi teklif edince, gardiyan buna razı olur. Maddalena bunları gardiyana verir ve Schmidt sahneden ayrılır.
Biraz sonra Chenier ile döner, Maddalena şaire onunla vedalaşmıyacağını çünkü kendisiyle birlikte ölüme gideceğini bildirir. İki sevgili tatlı bir aşk düeti söylemeye başlarlar. (Vicino a te s’aqueta). Her ikisi de aşklarının sonsuz olduğuna inanmışlardır.
Şafak söker. İdam edilecek mahkûmlarının isimleri listesi okunur. "Andrea Chenier" ismi okununca şair "Benim" cevabını verir ve liste okunmakta devam edilerek "İdia Legray" ismi okununca Madeleine "Benim" diye bağırır.
İki sevgili "Ah! Mutlu ölüm" şarkısı ile giyotinin bulunduğu alana birlikte yürürken perde yavaş yavaş iner.
Önemli müziksel parçalar
I. Perde
- Si, io penso all’tortura
- Son sessant'anni, o vecchio, romanza: Gerard
- O pastorelle, addio, koro,
- Un dì all'azzurro spazio, improvviso : Chénier,
II. Perde
- Temer? Perche?
- Credo a una possanza arcana.
III. Perde
- Lacrime e sangue da la Francia
- Nemico della patria?!, monolog: Gérard
- Amici, ancor cantiam, beviam
- Perche cio voler il mio possente
- Si, fui soldato e floriosa ffrontata
- La mamma morta, racconto di Maddalena
IV. Perde
- Come un bel dì di maggio, romanza: Chénier,
- Vicino a te s'acqueta, duet: Chénier ve Maddalena
Seçilmiş disk kayıtları
| Yıl | Roller (Andrea Chénier, Maddalena de Coigny, Carlo Gérard, Bersi, Madelon, Roucher) |
Orkestra şefi Opera Evi ve Orkestra |
Marka |
|---|---|---|---|
| 1920 | Luigi Lupato, Valentina Bartolomasi, Adolfo Pacini, Nelda Garrone, Gilda Timitz, A. Venturini |
Carlo Sabajno, Teatro de La Scala orkestra ve korosu, Milano |
78rpm plak: "Sahibinin Sesi" Cat: S 5520-5552 (17 plak) |
| 1929 | Luigi Marini, Lina Bruna Rasa, Carlo Galeffi, Ida Conti, Anna Masetti-Bassi, Salvatore Baccaloni |
Lorenzo Molajoli, "Teatro de La Scala" orkestra ve korosu, Milano |
Audio CD: Naxos Cat: 8.110066-67 |
| 1941 | Beniamino Gigli, Maria Caniglia, Gino Bechi, Maria Huder, Vittoria Palombini, Italo Tajo |
Oliviero De Fabritiis, "Teatro de La Scala" orkestra ve korosu, Milano |
EMI Classics Cat: 69996. |
| 1955 | Mario del Monaco, Maria Callas, Aldo Protti, Silvana Zanolli, Lucia Danieli, Enrico Campi |
Antonino Votto, "Teatro de La Scala" orkestra ve korosu, Milano |
Audio CD: EMI Classics Cat: 67913 |
| 1957 | Mario del Monaco, Renata Tebaldi, Ettore Bastianini, Fiorenza Cossotto, Amelia Guidi, Silvio Maionica |
Gianandrea Gavazzeni, Roma Santa Cecilia Milli Akademisi orkestra ve korosu |
Decca, Cat: 425407 |
| 1963 | Franco Corelli, Antonietta Stella, Mario Sereni, Stefania Malagù, Anna Di Stasio, Giuseppe Modesti |
Gabriele Santini, Roma Operasi Tiyatrosu orkestra ve korosu |
Audio CD: EMI Classics, Cat: 58676 |
| 1976 | Plácido Domingo, Renata Scotto, Sherrill Milnes Maria Ewing, Gwendolyn Killebrew, Allan Monk |
James Levine, National Filarmonik Orkestra ve John Alldis Korosu |
Audio CD: RCA, Cat: 2046 |
| 1984 | Luciano Pavarotti, Montserrat Caballé, Leo Nucci, Kathleen Kuhlmann, Christa Ludwig, Tom Krause |
Riccardo Chailly, Galler Ulkesi Milli Operasi Korosu ve Milli Filarmonik Orkestrasia |
Audio CD: Decca, Cat: 410117 |
| 1986 | José Carreras, Eva Marton, Giorgio Zancanaro, Klára Takács, Éva Farkas, Franco Federici |
Giuseppe Patanè, Macaristan Devlet Operasi Orkestrasi ve Macaristan Radiotelevisión Korosu |
Audio CD: Sony Classical Cat: 42369 |
| 2008 | Carlo Scibelli, Martina Serafin, Piero Guarnera, Diana Axenti, Michèle Lagrange, Wenwei Zhang |
Paolo Olmi, Nancy Senfonik ve lLirik Orkestrasi. Loren Milli Operasi korosu |
Audio CD: Premiere Opera Ltd., Cat: CDNO 2967-2 |
Dipnotlar
Ayrıca bakınız
Dışsal kaynaklar
- Opera Türkiye websitesi "andrea-chenier" synopsisi
- IMSLP websitesi "Andrea Chénier (Giordano, Umberto)" maddesinde partisyon notalari
| ||||||||
