Atatürk Devrimleri

Türkiye tarihi


Selçuklular
Büyük Selçuklu Devleti (10401157)
Anadolu Selçuklu Devleti (10601308)
Anadolu beylikleri
Osmanlı İmparatorluğu
Kuruluş dönemi (12991453)
Yükselme dönemi (14531566)
Duraklama dönemi (15661683)
Gerileme dönemi (16831792)

Dağılma dönemi (17921922)
Türkiye Cumhuriyeti
İstiklâl Harbi (19191923)
Ankara Hükûmeti
Atatürk'ün Devrimleri
Tek partili dönem (19231946)
Çok partili dönem (1946günümüz)
Konuya göre
Anayasa tarih
Ekonomik tarih
Askerî tarih
Zaman çizelgesi

Türkiye Portalı

Atatürk Devrimleri

Atatürk Devrimleri ya da Atatürk İnkılâpları (Kemalist Devrim, Türk Devrimi, Atatürk Reformları, Türkiye Cumhuriyeti Devrimi vb. adlarla da anılır), I. Dünya Savaşı'ndan sonra teokratik ve çok uluslu Osmanlı Devleti'nin laik, demokratik ulus devlet Türkiye'ye dönüşmesiyle sonuçlanan, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı olan Mustafa Kemal Atatürk'in kişiliği, önerileri, girişimleri ile gerçekleştirilmiş toplumsal, kültürel, yasal ve iktisadi bir dizi düzenlemenin genel adıdır.

Kimi kaynaklara göre devrimler, 1919'da ülkenin müttefiklere teslim olmasından sonra Anadolu'daki direniş hareketinin Mustafa Kemal tarafından örgütlenmesiyle başlamıştır.[1] Kimileri ise milli bir meclis'in toplanıp vergi ve vatana ihanete ilişkin kanunlar yayınlaması, sonrasında ise anayasal nitelikte Teşkilât-ı Esasîye'yi yayınlamasını devrimlerin başlangıcı kabul eder.[1]

I. Dünya Savaşı'nın ertesinde ülkenin işgaline karşı direnmekle sınırlı bir kitle hareketi dışında eski rejimin yıkımını tetikleyen her hangi bir başkaldırı ya da kitle hareketi mevcut değildi. 1923'e kadar eski rejimin içerisindeki bir grup, ikinci bir iktidar merkezi yaratıp toplumsal dokuyu yavaş yavaş değiştirerek iktidara yerleşmiştir ve bundan ötürü 1919-1923 arası dönem "pasif devrim" olarak adlandırılır.[1] İktidarın ele geçirilip geleneksel aristokrasinin ortadan kaldırılmasıyla merkezi milli devlet güçlendirilmiş; daha sonra sanayi başlatılmıştır.[1]

Atatürk devrimlerinin tarihsel bir süreç olarak, Osmanlı Devleti'nde 1839 yılında başlayıp 1876'da I. Meşrutiyet'in ilanı ile son bulan Tanzimat Dönemi'ndeki yenilik ve modernleşme hareketlerinin devamı olduğu görüşü yaygındır.[2] Ancak Mustafa Kemal Atatürk, meşrutiyet aydınlarının hedefleriyle yetinmemiş; modernistlerin önerdiği Latin harflerine geçiş, Batıdan yurttaşlık yasası alınması, medreselerin ve tekkelerin kapatılması önerilerinin ötesine geçerek cumhuriyetin ilanı, hilafetin kaldırılması, laiklik ve kadınlara siyasal haklar tanınması devrimlerini de hayata geçirmiştir.[2]

Amacı

Atatürk 30 Ağustos 1925 tarihli Kastamonu konuşmasında devrimlerin amacını; "Türk Milletinin son asırlarda geri kalmasına neden olan bütün kurumları kaldırarak yerine milletin karakterine, şartlara ve çağın gereklerine uygun ve ilerlemeyi sağlayacak yeni kurumlar kurmak ve Türkiye'yi çağdaş medeniyetler seviyesine çıkartmaktır."[3] şeklinde ifade etmiştir.

Atatürk'ün yaptığı devrimlerle bugünkü çağdaş Türk toplum düzeni oluşmuş oldu. Çağdaş devlet düzeninde temel alınan esaslar çağın ilerleyen devletlerindeki ilerlemeyi sağlayan sistemleri bir devrimle uygulayarak çağdaş uygarlık seviyesinin üstüne çıkmaktır.

Tür ve tarihlere göre listesi

Devrim Türü Tarihi
(Başlangıç)
Saltanatın Kaldırılması siyasî 1922-11-01
Ankara'nın Başkent Olması siyasî 1923-10-13
Cumhuriyetin İlanı siyasî 1923-10-29
Halifeliğin Kaldırılması siyasî 1924-03-03
Kadınlara Siyasi Hakların Verilmesi siyasî 1930-04-03
Atatürk'ün Teşvikiyle Çok Partili Rejime Geçiş Denemesi siyasî 1930-08-12
Laikliğin Anayasaya Girmesi siyasî 1937-02-05
Şapka ve Kıyafet Devrimi (Şapka Kanunu) toplumsal 1925-11-25
Tekke ve zâviyelerin kapatılması toplumsal 1925-11-30
Milletlerarası Takvim ve Saatin, Yeni Rakamların Kabulü ve Ölçülerde Değişiklik toplumsal 1925-12-26
Soyadı Kanunu toplumsal 1934-06-21
Lâkap ve Unvanların Kaldırılması toplumsal 1934-11-26
Millet Mektepleri'nin Açılması eğitim 1929-01-01
Öğretimin Birleştirilmesi eğitim 1924-03-03
Medreselerin Kapatılması eğitim 1924
Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun eğitim 1926
Harf Devrimi'ne ilişkin kanunun kabulü eğitim 1928-11-01
Güzel Sanatlarda Yenilikler eğitim 1928
Türk Tarih ve Dil Kurumlarının Kurulması eğitim 1931-04-12
Dil Devrimi'nin başlaması eğitim 1932-07-12
Üniversite Reformu eğitim 1933
Üniversite Öğreniminin Düzenlenmesi eğitim 1933-05-31
İzmir İktisat Kongresi ekonomi 1923-02-17
Aşar (Öşür) Vergisinin Kaldırılması ekonomi 1925-02-17
Çiftçinin Özendirilmesi ekonomi 1925
Örnek Çiftliklerin Kurulması ekonomi 1925-05-05
Tarım Kredi Kooperatifleri'nin Kurulması ekonomi 1925
Kabotaj Kanunu ekonomi 1926-07-01
Sanayi Teşvik Kanunu ekonomi 1927-05-28
Toprak Reformu ekonomi 1929
I. ve II. Kalkınma Plânları ekonomi 1933
Yüksek Ziraat Enstitüsü'nün Kurulması ekonomi 1933
Ticaret ve Sanayi Odalarının Kurulması ekonomi 1935
Şer'iyye Mahkemelerinin Kapatılması hukuk 1924-04-08
Yeni Anayasanın Kabulü hukuk 1924-04-20
Mecellenin Kaldırılması hukuk 1926
Türk Kanunu Medenisi hukuk 1926-10-04
Türk Ceza Kanunu hukuk 1926

Kaynakça

  1. 1 2 3 4 Kılıç, Ayşe Funda. "Türk devrimi ve egemenlik anlayışındaki dönüşüm". Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi, 2011. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=EEdeQgIdFRxX5NbvVau-AghqzuMi7h__Ji8kB-lGM6qTQiTiQvgx_u8HhtEl-_L-. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  2. 1 2 Yılmaz, Yalçın. "Atatürk, Türk Kimliği ve Ötekileştirme". Atatürk Devrimlerinde Yöntem I:Ortam ve Lider", Belgi Dergisi, PAÜ Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, sayı:3. http://www.turkegitimsen.org.tr/lib_yayin/246.pdf. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  3. S. N. Eisenstadt, "The Kemalist Regime and Modernization: Some Comparative and Analytical Remarks," in J. Landau, ed., Atatürk and the Modernization of Turkey, Boulder, Colorado: Westview Press, 1984, 3–16.

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/7/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.