Atatürk Devrimleri
Atatürk Devrimleri |
Siyaset
Toplumsal
Eğitim ve kültür
Ekonomi
Hukuk
|
Atatürk Devrimleri ya da Atatürk İnkılâpları (Kemalist Devrim, Türk Devrimi, Atatürk Reformları, Türkiye Cumhuriyeti Devrimi vb. adlarla da anılır), I. Dünya Savaşı'ndan sonra teokratik ve çok uluslu Osmanlı Devleti'nin laik, demokratik ulus devlet Türkiye'ye dönüşmesiyle sonuçlanan, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı olan Mustafa Kemal Atatürk'in kişiliği, önerileri, girişimleri ile gerçekleştirilmiş toplumsal, kültürel, yasal ve iktisadi bir dizi düzenlemenin genel adıdır.
Kimi kaynaklara göre devrimler, 1919'da ülkenin müttefiklere teslim olmasından sonra Anadolu'daki direniş hareketinin Mustafa Kemal tarafından örgütlenmesiyle başlamıştır.[1] Kimileri ise milli bir meclis'in toplanıp vergi ve vatana ihanete ilişkin kanunlar yayınlaması, sonrasında ise anayasal nitelikte Teşkilât-ı Esasîye'yi yayınlamasını devrimlerin başlangıcı kabul eder.[1]
I. Dünya Savaşı'nın ertesinde ülkenin işgaline karşı direnmekle sınırlı bir kitle hareketi dışında eski rejimin yıkımını tetikleyen her hangi bir başkaldırı ya da kitle hareketi mevcut değildi. 1923'e kadar eski rejimin içerisindeki bir grup, ikinci bir iktidar merkezi yaratıp toplumsal dokuyu yavaş yavaş değiştirerek iktidara yerleşmiştir ve bundan ötürü 1919-1923 arası dönem "pasif devrim" olarak adlandırılır.[1] İktidarın ele geçirilip geleneksel aristokrasinin ortadan kaldırılmasıyla merkezi milli devlet güçlendirilmiş; daha sonra sanayi başlatılmıştır.[1]
Atatürk devrimlerinin tarihsel bir süreç olarak, Osmanlı Devleti'nde 1839 yılında başlayıp 1876'da I. Meşrutiyet'in ilanı ile son bulan Tanzimat Dönemi'ndeki yenilik ve modernleşme hareketlerinin devamı olduğu görüşü yaygındır.[2] Ancak Mustafa Kemal Atatürk, meşrutiyet aydınlarının hedefleriyle yetinmemiş; modernistlerin önerdiği Latin harflerine geçiş, Batıdan yurttaşlık yasası alınması, medreselerin ve tekkelerin kapatılması önerilerinin ötesine geçerek cumhuriyetin ilanı, hilafetin kaldırılması, laiklik ve kadınlara siyasal haklar tanınması devrimlerini de hayata geçirmiştir.[2]
Amacı
Atatürk 30 Ağustos 1925 tarihli Kastamonu konuşmasında devrimlerin amacını; "Türk Milletinin son asırlarda geri kalmasına neden olan bütün kurumları kaldırarak yerine milletin karakterine, şartlara ve çağın gereklerine uygun ve ilerlemeyi sağlayacak yeni kurumlar kurmak ve Türkiye'yi çağdaş medeniyetler seviyesine çıkartmaktır."[3] şeklinde ifade etmiştir.
Atatürk'ün yaptığı devrimlerle bugünkü çağdaş Türk toplum düzeni oluşmuş oldu. Çağdaş devlet düzeninde temel alınan esaslar çağın ilerleyen devletlerindeki ilerlemeyi sağlayan sistemleri bir devrimle uygulayarak çağdaş uygarlık seviyesinin üstüne çıkmaktır.
Tür ve tarihlere göre listesi
Kaynakça
- 1 2 3 4 Kılıç, Ayşe Funda. "Türk devrimi ve egemenlik anlayışındaki dönüşüm". Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi, 2011. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=EEdeQgIdFRxX5NbvVau-AghqzuMi7h__Ji8kB-lGM6qTQiTiQvgx_u8HhtEl-_L-. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
- 1 2 Yılmaz, Yalçın. "Atatürk, Türk Kimliği ve Ötekileştirme". Atatürk Devrimlerinde Yöntem I:Ortam ve Lider", Belgi Dergisi, PAÜ Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, sayı:3. http://www.turkegitimsen.org.tr/lib_yayin/246.pdf. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
- ↑ S. N. Eisenstadt, "The Kemalist Regime and Modernization: Some Comparative and Analytical Remarks," in J. Landau, ed., Atatürk and the Modernization of Turkey, Boulder, Colorado: Westview Press, 1984, 3–16.
Dış bağlantılar
- Pertev Boratav, Halk Geleneğinde Atatürk ve Atatürk Devrimleri
- Hakan Özçelik, 1938-1960 Yılları Arasında Atatürk Devrimlerine Karşı Faaliyetler
- Mehmet Temel, Aatürk Devrimlerinin Çin Aydınlarınca Algılanışı ve XX. Yüzyılın İlk Yarısındaki Türkiye-Çin İlişkilerine Yansıması
|