Ang San Su Çi
 |
Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için tartışma sayfasına bakınız. |
 |
Bu sayfa, başka dilde bir Vikipedi'den çevrilmektedir. Siz de yardım etmek istiyorsanız veya çeviri yarıda kalmışsa, çalışmaya katılan kişilerle veya çeviri grubu ile iletişime geçip, sayfanın durumunu onlara sorabilirsiniz. Sayfanın geçmişine baktığınızda, sayfa üzerinde çalışma yapanları görebilirsiniz. |
| Ang San Su Çi | |
|---|---|
 Ang San Su Çi, 1995. | |
| Doğum |
19 Haziran 1945 Rangun, Burma * günümüzde Yangon, Myanmar |
| Alma mater |
Delhi Üniversitesi St Hugh's College, Oxford Londra Üniversitesi |
| Siyasi parti | Demokrasi için Ulusal Birlik Partisi |
| Din | Theravada Budizmi |
| Evlilik(ler) |
Michael Aris (e. 1971-1991 ölüm nedeniyle) |
| Çocuk(lar) |
Alexander Kim. |
| İmza | |
 | |
Ang San Su Çi (Birmanca: အောင်ဆန်းစုကြည်) (d. 19 Haziran 1945, Yangon) Myanmarlı Dışişleri Bakanı, Hükümet Başdanışmanı, şiddetsiz direniş savunucusu aktivist, Ulusal Demokrasi Birliği partisinin lideri ve tanınmış düşünce mahkumu. Aynı zamanda diplomatlık, Eğitim Bakanlığı, Enerji Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur.
Budist olan Su Çi, Myanmar askerî diktatörlüğüne karşı gösterdiği barışcıl ve şiddetsiz mücadeleyle 1990 yılında Rafto ve Sakharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü'nü, 1991 yılında da Nobel Barış Ödülü'nü kazandı. 1990 genel seçimlerinin sonuçlarına göre ülkenin başbakanı olmaya hak kazanan Su Çi, askerî cunta tarafından gözaltında tutulduğu için bu görevi üstlenemedi.
15 yıl ev hapis dönemi yaşamıştır. Bu dönemde Nobel Barış Ödülü'nü almaya oğulları gitmiş ve eşinin cenazesine de katılamamıştır. Dünyanın pek çok yerinden serbest bırakılması için baskılar yapılmış, hakkında kitaplar yazılmış, filmler yapılmış ve sonunda 2010 yılında serbest kalmıştır. 2011 yılında Chatham House Ödülü'nü kazanmıştır.
2014 yılı itibariyle, Forbes tarafından dünyanın 61. en güçlü kadını olarak listede yeralmıştır.[1][2][3][4][5]
U2, All That You Can't Leave Behind albümündeki Walk On adlı şarkısını Ang San Su Çi'ye adamıştır.
Hayatı
Su Çi, 19 Haziran 1945'te Britanya İmparatorluğu yönetimindeki Burma'da, Yangon şehrinde ailesinin üçüncü çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası, Burma'nın bağımsızlık hareketine öncülük eden ulu önderi Aung San'dır. Ancak babası rakipleri tarafından 1947'ye suikaste uğrayıp öldürülünce Su Çi, annesi Kin Çi'nin yanında iki erkek kardeşi ile beraber büyütümeye başlandı. Kardeşlerinden biri, henüz sekiz yaşındayken evin avlusundaki bir süs havuzuna düşüp boğularak hayatını kaybetti.[6]
İlk yılları ve eğitimi
Annesi 1960'da Hindistan Büyülelçisi olarak görevlendirilince Su Çi de annesiyle birlikte Delhi'a taşındı. 1960 yılında öğrenime başladığı Lady Shri Ram Üniversitesi'nden 1964'te mezun oldu. Ardından yüksek lisans yapmak için Oxford'daki Aziz Hugh's Üniversitesi'ne gitti ve oradan felsefe, politika ve ekonomi alanlarında dereceyle mezun oldu. Mezun olduktan sonra, bir zamanlar popüler bir pop şarkıcısı olan Ma Than E ile New York yaşamaya başladı. Burada üç yıl yaşadı ve BM'de bütçe üzerine görevlerde bulundu.[7] Su Çi, bütçeyle ilgili yazılarını tarihçi akademisyen Michael Aris'e gönderiyordu. Zamanla aralarındaki iş ilişkisi, arkadaşlığa dönüştü ve böylelikle Su Çi ve Aris 1972'de evlendiler.[8] Ertesi yıl ilk erkek çocukları Alexander Aris, 1977'de ise Kim Aris dünyaya geldi.
1985-1987 yılları arasında Su Çi, Londra Üniversitesi'nde felsefe alanında uzman öğretim üyesi olarak dersler verdi. 1990 yılında üniversitenin ‘Onursal Üyesi’ seçildi. Daha sonra Hindistan'ın Şimla eyaletindeki bir üniversitede iki yıl boyunca dersler verdi.
1988'de Su Çi, hasta olan annesinin yanında bulunman amacıyla Burma'ya geri döndü. Ancak daha sonra siyasete atıldı ve demokrasi yanlısı harekete öncülük etmeye başladı. Ertesi yıl hükümet, Su Çi'ye ev hapsi cezası verdi. 1990'da Su Çi'nin öncülük ettiği NLD partisi 59% oy alarak ezici çoğunlukla 1990 genel seçimlerinde kazandı, ancak ülkenin diktatör yönetimi seçimleri tanımadı.[9]
Ev hapsinde olduğu için Su Çi'yi sık sık yabancı diplomatlar ve insan hakları aktivistleri ziyaret ediyordu. Böylelikle hükümet, Su Çi'yi ‘Batılı emperyalizmin piyonu’ olmakla suçladı; üstelik bir İngiliz vatandaşıyla evli olması da hükümet için olumsuz bir durum olarak görülüyordu.[10]
1995'in Noelinde, eşin ve çocukları ile son kez görüştü. Daha sonra ailesinin vizeleri diktatör yönetim tarafından iptal edildi ve bir daha Myanmar'a giremediler. Ailesinin Su Çi ile görüşebilmesi için BM Genel Sekreteri Kofi Annan ve Papa II. Ioannes Paulus çağrıda bulundu ancak bu girişimler sonuç vermedi.
Michael Aris'e 1997'de metastaz evresinde prostat kanseri teşhisi kondu. 27 Mart 1999'de Aris vefat etti.
Ev hapsi sürerken 2 Mayıs 2008'de meydana gelen Nargis kasırgası yüzünden Su Çi'nin evinin çatısı ağır zarar gördü.[11]
Kitapları
- Freedom from Fear (1991)
- Burma'dan Mektuplar (1991)
Kaynakça
- ↑ "The World's 100 Most Powerful Women". Forbes. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160506045825/http://www.forbes.com/power-women/list/2/. Erişim tarihi: 26 June 2014.
- ↑ "Canada makes Myanmar's Suu Kyi an honorary citizen". Reuters. 17 October 2007. http://www.reuters.com/article/idUSN17350334. Erişim tarihi: 28 December 2010.
- ↑ "Update: Mawlana Hazar Imam is made an honorary citizen of Canada". The Ismaili. 19 June 2009. 4 January 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.theismaili.org/cms/732/Update-Mawlana-Hazar-Imam-is-made-an-honorary-citizen-of-Canada. Erişim tarihi: 28 December 2010.
- ↑ Recipients of the Wallenberg Medal. Wallenberg.umich.edu. Retrieved 2 April 2012.
- ↑ "Burma's Aung San Suu Kyi given US Congressional medal". BBC News. 19 July 2012. http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-19651683.
- ↑ "Aung San Suu Kyi - Biographical". Nobelprize.org. http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1991/kyi-bio.html.
- ↑ "Much warmth, some restraint at Manmohan's meeting with Suu Kyi". Business Standard Private gazetesi. http://www.business-standard.com/article/economy-policy/much-warmth-some-restraint-at-manmohan-s-meeting-with-suu-kyi-112053002021_1.html. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.
- ↑ "Before the storm: Aung San Suu Kyi photograph peels back the years". The Guardian gazetesi. https://www.theguardian.com/world/2009/jun/18/aung-san-suu-kyi-burma-photograph. Erişim tarihi: 18 Haziran 2009.
- ↑ "Suu Kyi Questions Burma’s Judiciary, Constitution". The Irrawaddy gazetesi. http://www2.irrawaddy.com/highlight.php?art_id=16470. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2009.
- ↑ "Asia-Pacific Suu Kyi rejects UK visit offer". BBC. http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/304497.stm.
- ↑ "UN plane lands in Myanmar with aid after cyclone". http://www.iowastatedaily.com/news/article_93509cdd-490f-5988-bfc8-09e33be9c784.html. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2008.
