Avrupa Sosyal Şartı
Avrupa Sosyal Şartı 1961 yılında Turin'de imzaya açılan ve 1965 yılında uygulamaya konulan, Avrupa Konseyi'ne üye devletlerin ve bu "şartnameyi" imzalayan devletlerin uymayı kabul ve taahhüt ettikleri, temel sosyal ve ekonomik hakları koruyan, medeni ve politik hakları garanti eden Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni takviye eden bir Avrupa Sözleşmesi’dir. Avrupa Konseyi’nin bağlayıcı bir sözleşmesi olarak Avrupa Sosyal Şartı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin, ekonomik ve sosyal haklar alanındaki karşılığı olarak görülebilir. Bu sözleşme 1996 yılında revize edilmiş, 1999 yılından bu yana kademeli olarak eskisinin yerini almıştır. Bu sözleşmeyle insan hakları ve özgürlüklerle ilgili konular ve sözleşmeye taraf olan ülkelerin bu konulardaki uygulamalarını denetleyecek mekanizmalar ele alınmıştır.
"Şart", tüm bireylerin günlük yaşantılarına ait pozitif hakları ve özgürlük alanlarını da düzenlemektedir.
Avrupa Sosyal Şartı ile tanımlanan ve güvence altına alınan temel haklar şunlardır: Barınma hakkı,[1] sağlık hakkı ,[2] eğitim hakkı, İşçi hakları, tam istihdam,[3] eşit işe eşit ücret,[4] doğum izni,[5] sosyal güvenlik, yoksulluk ve sosyal dışlanmaya karşı koruma[6] seyahat özgürlüğü ve herhangi bir ayrımcılığa tabi tutulmama. Bunların yanı sıra göçmen işçilerin[7] ve engellilerin durumu da ele alınmıştır.[8]
Sözleşmeyi imzalayan devletlerin, Avrupa Sosyal Şartı’na, 1988 Ek Protokolü’ne ve Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı’na uyum içinde olup olmadığına, bir denetleme organı tarafından, yani Avrupa Sosyal Haklar Komtesi tarafından karar verilir. Bu komite üye ülkelerin sözleşmede düzenlenen taahhütleri yerine getirip getirmediklerini belirler.
Avrupa Sosyal Haklar Komtesi 15 bağımsız ve tarafsız üyeden oluşur. Üyeleri, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından altı yıl süre için seçilir ve bu süre bir kez yenilenebilir. Bu komite denetimlerini iki yoldan yapar;
- Ulusal raporlar aracılığı ile denetleme (Her yıl, taraf devletler Şart’ı kendi iç hukuklarına ve uygulamalarına nasıl aktardıklarına ilişkin rapor hazırlarlar ve Komite’ye sunarlar)
- Toplu şikayet usulü (1995 yılınde ek protokol ile toplu şikayet sistemi düzenleme altına alınmış ve bu yöntem 1998 yılında uygulamaya başlanmıştır.) Belli sivil toplum örgütleri, hükümet dışı kuruluşlar "toplu şikayette" bulunma hakkına sahiptir. Toplu şikayet usulü uyarınca bir devlet aleyhinde şikayette bulunulabilmesi için devletlerin 1995 tarihli Protokolü imzalayıp onaylamış olması gerekir. Günümüzde bu Protokolü 18 ülke imzalamış, bunlardan 12’si onaylayıp iç hukuklarına yerleştirmiştir.
Türkiye 1996 yılında sözleşmeyi imzalamakla birlikte, bazı maddelere çekince koymuştur. Çekince koyduğu maddeler şunlardır.
- Yılda dört hafta ücretli izin (Madde 2/III)
- İnsana yakışır yaşam için uygun ücret (Madde 4/I)
- Örgütlenme hakkı (Madde 5)
- Toplu pazarlık hakkı (Madde 6)
Ayrıca bakınız
Referanslar
- ↑ European Social Charter, Part II, Article 31
- ↑ European Social Charter, Part II, Article 11
- ↑ European Social Charter, Part II, Article 1
- ↑ European Social Charter, Part II, Article 4
- ↑ European Social Charter, Part II, Article 8
- ↑ European Social Charter, Part II, Article 30
- ↑ European Social Charter, Article 19
- ↑ European Social Charter, Article 15
Dış bağlantılar
- Anayasa Mahkemesi web sitesi
- TBMM web sitesi
- Erişim 21 Mayıs 2014
- European Social Charter website
- 1961 European Social Charter
- Revised European Social Charter
- 1995 Additional Protocol providing for a system of Collective Complaints
- Concise overview of the European Social Charter