Balinaların evrimi

Cetacea takımına ait yaklaşık 80'e yakın günümüz balina türleri

Memeli deniz hayvanları (Cetacea) (balinalar, yunuslar ve musurgiller) kara memelilerinin soyundan gelen deniz memelileridir. Onların kara kökenli olduklarının göstergeleri;

• Su yüzeyinde nefes alma zorunda olmaları,
• Kara memelilerinin bacaklarına benzeyen yüzgeç kemikleri,
• Memelinin omurgalarının dikey hareketleri, bir balığın yatay hareketinden daha karakteristik olmasıdır.

Kara hayvanlarının nasıl okyanusa uygun büyük su canlıları haline geldiği sorusu, memeli deniz hayvanlarının karadan denize geçişinde, Pakistan’da birkaç safhada ortaya çıkmış keşiflerin sonucuna kadar gizemini sürdürmüştü.

Nitekim ilk olarak 1978’de Paul Gingerich ve ekibi tarafından yaklaşık 52 milyon yıl öncesinde yaşamış olan Pakicetus fosili bulundu ve modern balinaların erken atası olarak tanımlandı. Pakicetidler aslen kara memelileri olmalarına karşın, kulak ve duymayla ilgili birçok özelleşmeleri balinalar ve yunuslarla akraba olduklarını açıkça gösteriyordu. 1994’te ise Pakicetus ile aynı bölgede ancak 120 metre daha yukarıdaki sedimentlerde bir başka balina atası ve geçiş formu olan “yüzen yürüyen balina” Ambulocetus natans bulundu. Ambulocetus’un bir sucul memeli olduğu ortadaydı ancak aynı zamanda işlevsel bacaklara ve hala karada yürümesine izin verecek bir iskelet yapısına da sahipti.^[1]

Balinaların en erken ataları

Genetik evrim şeması Artiodactylamorpha içerisinde, deniz memelisinin oluşumunu göstermektedir.

Charles Darwin Türlerin Kökeni (On the Origin of Species) isimli kitabında ilk olarak balinaların ayıların soyundan gelebileceğini ileri sürülmüştür. Ancak iki yıl sonra Darwin bu teoriyi kitabının gelecek baskılarından geri çekmiştir. Memeli deniz hayvanlarının evrimine dair geleneksel teori, balinaları çift toynaklılar grubu Artiodactyla'nın bir kardeş grubu olan ve tırnak yapıları ile kurtlara oldukça benzeyen, soyu tükenmiş etçil beslenen toynaklılar Mesonychia ile ilişkilendirir.

Bu hayvanların balinalarınkine benzeyen ve sıra dışı olan üç köşeli dişleri vardı. Bu sebeple, bilim adamları uzun süre balinaların bir Mesonychia türünden evrimleştiğine inanmışlardı ancak son moleküler filogenetik veriler, balinaların çift toynaklılar (Artiodactyla) ile, özellikle su aygırı ile daha yakından ilişkili olduğunu ortaya çıkarmıştır.^[2] Memeli deniz hayvanları ile çift toynaklıları birleştiren akrabasal bir soyun olduğuna dair güçlü kanıt, Cetartiodactyla maddesinde ek olarak ele alınmıştır.

Ancak suaygırlarının Anthracotheriidae ataları, balinaların ilk ataları olarak bilinen Pakicetus'dan milyonlarca yıl sonraya kadar fosil kayıtlarında görünmedi. Keşif sonucu moleküler veri, Pakicetusun en eski ilk balina olduğunu kanıtlamıştır. Pakicetusun iskeletleri, balinaların doğrudan Mesonychia türlerinde evrilmiş olmadığını göstermektedir. Mesonychia türleri, artiodactyla ailesinden ayrıldıktan sonra artiodactyla türlerinin suda yaşamaya başlayan halidir. Başka bir deyişle, ilk balinalar yeni artiodactylalar kaybolduğundan beri, mesonychia atalarının hallerini koruyan ilk artiodactylalardır (üç köşeli dişlere sahip olma gibi).

Bu konuda ilginç bir çıkarım, tüm toynaklı memelilerin ilk atalarının muhtemelen etçil veya leş ile beslendikleri, günümüz çift toynaklıları (Artiodactyla) ve tek toynaklıların (Perissodactyla) evrimlerinin sonlarına doğru bitkisel beslenmeye geçmiş olmalarıdır.

Mesonychidler, büyük yırtıcı hayvanların zayıf olduğu tüm durumlarda et yiyiciler haline geldiler, böylece onların adaptasyonu, dinozorlardan kalan boşlukları doldurmuş olduğunda muhtemel bir dezavantajdı.

Kaynakça

1. Balinalar nasıl ortaya çıktı?, Haber Sol, 05.12.2009 - 07:30
2. University Of California, Berkeley (2005, February 7). "UC Berkeley, French Scientists Find Missing Link Between The Whale And Its Closest Relative, The Hippo". ScienceDaily. 24 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150424162152/http://www.sciencedaily.com:80/releases/2005/02/050205103109.htm. Erişim tarihi: 2007-12-21.