Bok böceği

Vikipedi:Taksokutu
Bok böceği

Bir bok böceği türü
Bilimsel sınıflandırma
Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Arthropoda
(Eklem bacaklılar)
Alt şube: Hexapoda
Sınıf: Insecta
Takım: Coleoptera(Kın kanatlılar)
Familyalar ve oymaklar
  • Scarabaeidae
  • Canthonini
  • Eucraniini
  • Eurysternini
  • Gymnopleurini
  • Scarabaeini
  • Sisyphini
  • Incertae Sedis
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Bok böceği ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Wikispecies'te Bok böceği ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

Bok böceği, kısmen ya da tamamen dışkıyla beslenen böceklerin ortak adıdır.

Bu türlerin büyük çoğunluğu, kın kanatlılar (Coleoptera) takımında sınıflanan Scarabaeidae familyasının alt familyalarında Scarabaeinae ve Aphodiinae'nin üyesidir. Özellikle Scarabaeinae alt familyasının tek başına içerdiği 5.000'den fazla türün büyük çoğunluğu tamamen dışkıyla beslenir ve bu yüzden de bu alt familya için zaman zaman "asıl bok böcekleri" terimi de kullanılır. Ancak, kın kanatlıların diğer bir familyası olan Geotrupidae de dışkıyla beslenen ve "toprak kazan bok böcekleri" olarak anılan türler içermektedir.[1]

Özellikleri

Bok böcekleri sert kabuklu böceklerdendir ve birçoğu parlak metalik renklerde ve 5–60 mm büyüklüğündedir. Bu böcek, küre imal edebilen tek böcektir. 30 adet parmağa sahiptir. Ön ayaklarının yardımıyla dışkıdan iri bir küre yapar, bu kürenin içine yumurtalarını aşılar ve küreyi başı hep doğuya dönük olarak, arka ayaklarıyla yuvasına itip gömer. Yirmi dört gün sonra yavruları belirmeye başlayınca, küreyi topraktan çıkarıp suya götürür. Küre suda eridiği zaman da yavrular serbest kalır.

Bok böceği, yönünü Samanyolu galaksisini kullanarak belirlediği bilinen tek böcek türüdür.[2][3]

Beslenme

Etçil ve otçul hayvanların gübrelerini yer ve bunları top haline getirerek saklar.

Dağılım

Birçok farklı habitatta yaşarlar, çöl, tarlalar, orman, ve otlaklar buna dahildir. Aşırı derecede soğuk veya kuru havayı sevemezler. Antarktika hariç bütün kıtalarda görülürler.

Başkalaşım görülür.

Ekoloji ve davranış

Bok böceği türlerinin sıklıkla oldukça özgün ekolojik gereksinimleri vardır. Örneğin, Aphoniidae alt familyasının üyeleri olan Dialytes türleri ve Aphotaenius carolinus geyik dışkısını geri dönüştürmek üzere özelleşmiştir. Bir örneğinin Scarabaeinae alt familyasından Canthon pilularius olduğu ve "yuvarlayıcı böcekler" olarak anılan bir grup bok böceği ise dışkı kümesinden ayırdığı bir parça dışkıyı top haline getirip, o küme üzerine gerçekleşebilecek olası bir mücadeleden yuvarlayarak uzaklaştırır. Yine Scarabaeinae alt familyasının üyesi olan Copris fricator, Phanaeus vindex, Onthophagus hecate ve Onthophagus cribricollis türleri ise dışkı topunu dışkı kümesinin altında oluşturur. Kimi bok böcekleri ise omurgalıların yuvalarında yaşar. Çoğunluğunu bok böceklerinin oluşturduğu bu alt familyalarda, beslenmeleri farklı olan türler de bulunur. Örneği (Sarabaeinae) mantarlarla beslenir.[4]

Kültürde

Mısır Skarabeleri-İstanbul Arkeoloji Müzesi

Bok böcekleri (Skarabe) eski Mısır’daki en yaygın sembollerden biridir. Mısır geleneğinde farklı bağlamlarda, üç değişik anlamda kullanılmış olan sembolün simgelediği anlamlar şöyle açıklanır:

Kadim Mısır'ın tılsımsal böceği

Kadim Mısır'ın bu kutsal böceği, günümüz dünyasının bile en geçerli tılsımlarından biridir. Kadim Mısırlılar onun yaratılış, erkekliğin tartışılmaz gücü, üreme, bilgelik, reankarnasyon, ölümsüzlük ve yenilenmeyle özdeşleştirmişlerdir. Bokböceği tılsımı hemen hemen dört bin yıllık bir faal yaşam süresi gösteren ve dünyadaki tılsımların içinde en uzun bir geçmişe sahip olanıdır. Bugün bokböceği simgeli yüzük, küpe ve broşlar uğur olarak hala kullanılmaktadır.

Resimler

Kaynaklar

Atıflar

Diğer

Dış bağlantılar

Wikispecies'te konuyla ilgili sayfa mevcuttur:
Scarabaeinae
Wikispecies'te konuyla ilgili sayfa mevcuttur:
Aphodiinae
This article is issued from Vikipedi - version of the 11/12/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.